21 nieuwe rode kardinaalsbonnetten en 21 nieuwe ringen liggen klaar voor evenzoveel hoofden en evenzoveel vingers bij de plechtige ceremonie in de Sint-Pieter.
Het is de tiende keer sinds het begin van zijn pausschap in 2013 dat Franciscus nieuwe kardinalen benoemt, of liever creëert, zoals de plechtige formule luidt. Hij heeft nu ruim 80 procent van de kardinalen aangesteld die bij het volgende conclaaf zijn opvolger zullen kiezen.
"Prinsen van de Kerk" werden ze vroeger genoemd. Na de paus, die hun kerkvorst is, zijn de kardinalen de hoogste functionarissen van de Rooms-Katholieke Kerk. Ze zitten overal ter wereld. Een deel van hen werkt fulltime in de Romeinse Curie, het bestuursorgaan van de kerk. Andere kardinalen zitten in hun eigen land, maar hebben ook functies bij een of meer afdelingen van het bestuur van de wereldkerk. Weer andere hebben weinig of niets te maken met het hoofdkantoor en komen zelden in het Vaticaan.
Pauskeuze
De belangrijkste taak van kardinalen is het kiezen van een nieuwe paus. Met als risico om zelf als paus uit het conclaaf tevoorschijn te komen, al zullen weinige kardinalen van tevoren hun kandidatuur kenbaar maken. De groep die gaat stemmen mag maximaal uit 120 kardinalen bestaan. Op hun 80ste verliezen de kardinalen hun stemrecht. Omdat het meestal niet de jongsten zijn, moet het college met regelmaat worden ververst.
Door mannen naar hun eigen hart te kiezen, proberen zittende pausen hun erfenis veilig te stellen. Proberen, want de geschiedenis leert dat niemand kan voorspellen hoe de nieuwgekozen paus zich zal ontpoppen. Wat één paus zorgvuldig heeft opgebouwd, kan door zijn opvolger weer genadeloos ongedaan worden gemaakt.
Gemiddelde leeftijd omlaag
Franciscus laat zich bij zijn kardinaalsbenoemingen duidelijk leiden door verschillende motivaties. Hij heeft het buitensporig hoge aantal Italianen flink ingeperkt. Hoewel de Europeanen nog steeds belangrijk zijn, heeft hij veel kardinalen benoemd op plekken waar de kerk groeit, zoals Afrika, Azië en Latijns-Amerika.
Zijn voorkeur gaat uit naar herderlijke, betrokken geestelijken die dicht bij de armen staan. Ook bevinden ze zich dikwijls in uithoeken van de wereld waar christenen het moeilijk hebben of in de minderheid zijn. Jong zijn blijkt ook geen probleem. Franciscus heeft de gemiddelde leeftijd aardig omlaaggehaald.
De 20 + 1 van vandaag
Eén van de 21 nieuwe kardinalen krijgt de titel op 99-jarige leeftijd als beloning voor zijn carrière. De andere zijn allemaal stemgerechtigd. Behalve een enkele obligate benoeming, zoals die van de plaatsvervanger van de paus als bisschop van Rome, zitten er ook verrassingen tussen. Zoals de nog maar 44 jaar oude bisschop van de Katholieke Oekraïners in Australië, Nieuw-Zeeland en Oceanië. Na de dood van de Australische kardinaal Pell is hij nu als immigrant de nieuwe kardinaal en dus niet een van zijn in Australië geboren collega-bisschoppen.
Net als bij vorige benoemingen krijgen ook dit keer veel niet-westerse landen een kardinaal erbij: Peru, Ecuador, Brazilië, de Filipijnen, Iran, Japan, Ivoorkust, Algerije en Servië. Slechts een handvol komt uit het westen, zoals Engeland en Canada. Franciscus beloont ook enkele Italianen voor hun krachtige steun bij zijn pogingen tot kerkvernieuwing.
Journalisten reageerden verrast bij de benoeming van de Indiase aartsbisschop die de pauselijke reizen organiseert. Een mooier bedankje kon de 51-jarige monseigneur Kookavad zich waarschijnlijk niet voorstellen.
Pauselijk slordigheidje
Dat de nieuwe kardinalen een hoogstpersoonlijke keuze van Franciscus zijn en blijkbaar van tevoren geen uitvoerige screening ondergaan, bleek toen kort na bekendmaking de bisschop van het Indonesische Bogor opeens bedankte voor de eer. Uit berichten in de lokale media kwam naar voren dat hij gevallen van seksueel misbruik zou hebben toegedekt. Franciscus liet hem haastig vervangen door de aartsbisschop van Napels.
Met deze aanvulling komt het aantal kieskardinalen op 140. Maar in december 2025 zullen 15 van hen de 80 jaar bereikt hebben en komt het streefgetal van 120 weer in zicht. Zodat velen zich afvragen of het na het Heilig Jaar van 2025 niet langzaamaan tijd zal worden voor een conclaaf, de geheime vergadering waarin een nieuwe paus wordt gekozen.
Misschien in 2026 dus, het jaar dat paus Franciscus de gezegende leeftijd van 90 hoopt te bereiken. Al zegt hijzelf niet aan aftreden te willen denken.