NOS Nieuws - Algemeen

Het blussen van de brand op een vrachtschip aan de Vlothavenweg in het Westelijk Havengebied duurt zeker nog tot morgenochtend. Dat meldt de Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland.

De brand woedt sinds gistermiddag. Vanwege de rookontwikkeling werden er gisteren vier NL Alerts verstuurd met het advies om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te schakelen. Omdat de wind is gedraaid, is er vandaag opnieuw een NL Alert uitgegeven voor het stadscentrum van Amsterdam.

Het gaat om een schip geladen met schroot. Het blussen wordt bemoeilijkt doordat de brandhaard zich bevindt in een deel van het ruim dat moeilijk bereikbaar is.

Om het vuur uit te krijgen wordt het ruim deels onder water gezet, maar dat is, zo zegt de woordvoerder van de veiligheidsregio, een complexe operatie omdat te veel water de stabiliteit van het schip in gevaar kan brengen.

Acceptabel risico

De rook die vrijkomt is in de wijde omgeving te zien. Op sommige plekken zijn roetdeeltjes aangetroffen. Ook is er veel geuroverlast.

Volgens de veiligheidsregio is de rook niet heel schadelijk, aldus de woordvoerder. "Als je er met gepaste spoed doorheen gaat, dan is het risico acceptabel. Maar het is wel het beste om de boel thuis dicht te houden, zodat er geen roetdeeltjes in huis terecht kunnen komen."

De plek van de brand:

Rond 17.00 uur kreeg de brandweer gistermiddag de eerste melding binnen over de brand. De brandweer meldt dat het schip vijf losse laadruimen heeft en dat de brand begon in ruim 4.

"Deze is uiteindelijk overgeslagen naar ruim 3. De tactiek was om het ruim te legen en de brandende delen aan wal te blussen. Dit is ook bij ruim 3 geprobeerd, maar door de hitte zijn de luiken van ruim 3 verzwakt geraakt en dichtgevallen", aldus de brandweer in een update.

De woordvoerder van de veiligheidsregio zegt dat de brandhaard nog niet is bereikt. Er is geprobeerd een zogenoemde "stoplijn" te creëren, zodat de brand niet nog verder kan overslaan. "Omdat het schroot op elkaar gedrukt zit, kan het makkelijk broeien en overslaan. En omdat het allemaal oud metaal is, krijg je een grote rookwikkeling."

Bekijk hier beelden van bluswerkzaamheden van gisteravond:

Hoe de brand heeft kunnen ontstaan, is nog onduidelijk. "Uiteraard is dat ook een van onze vragen, maar dat zal later onderzocht en beantwoord moeten worden", zegt de woordvoerder. "Nu zetten we vooral in op het bestrijden van de brand en het proberen beperken van de overlast voor de inwoners van de stad."

In maart dit jaar leidde brandend schroot in het Amsterdamse Westelijk Havengebied ook al voor veel overlast. Bewoners in de buurt kregen toen ook een NL Alert vanwege rookontwikkeling. Ook was er veel stankoverlast.

Goedemorgen! De rechtbank in Arnhem beslist of Gelderland op De Hoge Veluwe een wolf mag afschieten. En de World Press Photo wordt uitgereikt aan de Palestijnse fotograaf Samar Abu Elouf.

Eerst het weer: vanochtend trekt vanuit het noorden bewolking ons land binnen. Vooral in de kustregio's is de bewolking hardnekkig, dieper landinwaarts lost de bewolking op en schijnt vaker de zon. De maxima liggen tussen 15 en 21 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Amsterdam woedt al sinds gistermiddag brand op een vrachtschip. Hierdoor ligt er een rooksluier over een groot deel van de hoofdstad.

De brandweer werd rond 17.00 uur gealarmeerd vanwege de brand in het Westelijk Havengebied. Er staat een schip geladen met schroot in brand. De rook die vrijkomt is in de wijde omgeving te zien. Op sommige plekken zijn roetdeeltjes aangetroffen. Ook is er veel stankoverlast.

Vanwege de rookontwikkeling zijn er vier NL-Alerts verstuurd met het advies om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te schakelen. Er zijn geen schadelijke waardes gemeten, meldt de brandweer.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Alle 26 finalisten voor het Eurovisie Songfestival zijn bekend. In de tweede halve finale kwalificeerden favorieten Oostenrijk, Finland en Israël zich naar de finale. Vooraf werd rekening gehouden met een verstoring tijdens het optreden van Israël (zoals eerder op de dag gebeurde tijdens de repetitie), maar onrust bleef uit en bij het optreden van Israël werd vooral gejuicht.

Behalve de drie favorieten zijn ook Litouwen, Armenië, Denemarken, Luxemburg, Letland, Malta en Griekenland door naar de finale. De afvallers zijn Australië, Montenegro, Ierland, Georgië, Tsjechië en Servië.

Bekijk hier hun optredens en andere spraakmakende momenten uit de tweede halve finale:

Fijne vrijdag!

Zondag begint Leo XIV met zijn installatie officieel aan zijn werk als nieuwe paus. Op zijn bureau wacht een hoofdpijndossier: de financiën. Hoewel de nieuwe paus profiteert van het puinruimen onder paus Franciscus, is het schimmenspel met geld in het Vaticaan nog allerminst opgelost.

De Heilige Stoel kampt naar verluidt met een tekort van 70 miljoen euro. Maar over de begroting houdt het Vaticaan al eeuwenlang de lippen stijf op elkaar.

Wel is er onder paus Franciscus enige transparantie gekomen. Vooral omdat de Vaticaanse Bank, officieel het Instituut voor Religieuze Werken geheten, in 2012 gedwongen werd elk jaar de boeken openbaar te maken.

Schandalen en verdenkingen

Al decennia wordt de Vaticaanse Bank in verband gebracht met louche vastgoeddeals, vriendjespolitiek en zelfs banden met de maffia. In 2009 kwam de bank, die is bedoeld voor alle financiële zaken rond het Vaticaan, door een witwasschandaal in het vizier van het Europese toezicht op banken, dat sinds de financiële crisis was verscherpt.

Paus Benedictus brandde er liever de vingers niet aan. Maar hij werd gedwongen zich ermee bezig te houden toen de Vaticaanse Bank in 2013 in het strafbankje belandde en er niet meer gepind kon worden in Vaticaanstad. Benedictus ontsloeg directeur Ettore Gotti Tedeschi en haalde advocaat Ernst von Freyberg uit zijn vaderland Duitsland om puin te ruimen. Een week later stapte de paus tot ieders verrassing op.

Zijn opvolger, paus Franciscus, speelde met het idee om de Vaticaanse Bank helemaal op te doeken. Maar door zijn overtuiging dat geld de Rooms-Katholieke Kerk en zijn volgelingen ook kan dienen in plaats van beheersen, koos hij voor een grondige hervorming.

Dat begon met het opnieuw controleren van alle klanten en hun geld, bleek uit de eerste openbare jaarcijfers uit 2012. In twee jaar werden ongeveer 2600 rekeningen gesloten. Nog eens bijna 400 klanten moesten vertrekken omdat ze geen lid waren van de katholieke kerk.

Het afschrijven van vastgoed kostte elk jaar vele miljoenen. Om een einde te maken aan de financiële blunders en zelfverrijking, haalde Franciscus in 2014 alle investeringen en onroerend goed weg uit de handen van kardinalen. Hij richtte hiervoor een soort ministerie van Economische Zaken op, Secretariaat geheten.

De Australische kardinaal George Pell ging de instelling leiden, net als een commissie om de Vaticaanse Bank te hervormen. Pell moest al in 2017 vertrekken toen hij werd gelinkt aan seksueel misbruik.

Roddel en achterklap

Ondertussen had Von Freyberg na nog geen twee jaar zijn biezen gepakt bij de Vaticaanse Bank. Officieel miste de directeur zijn familie, maar het lekte uit dat Von Freyberg het gekonkel zat was. Franciscus stuurde zijn vertrouweling Battista Ricca als interim-directeur naar de bank. Die functie bekleedt hij nog steeds.

Met de bank zelf gaat het cijfermatig niet slecht, hoewel het opschonen de inkomsten raakt. Ook komt het eigen pensioenfonds in problemen. Hierdoor zakte de Vaticaanse Bank in 2022 voor ruim 68 miljoen euro in de rode cijfers.

Het foute geld verdwijnt wel uit de bank. Europees toezichthouder Moneyval is tevreden over de witwascontroles, schrijft Ricca in het jaarverslag van 2023. Dat is te zien in het aantal rekeninghouders. Van de ongeveer 21.000 uit het eerste openbare jaarverslag in 2012 is elf jaar later ongeveer de helft de deur gewezen.

Pieterspenning

Toch houdt dat gerommel met geld niet tegen. Zo werd kardinaal Angelo Becciu in 2023 veroordeeld tot 5,5 jaar cel, omdat hij bij het Staatssecretariaat van de Heilige Stoel miljoenen verkwanselde met vastgoeddeals in Londen.

Tijdens het conclaaf zou de Duitse kardinaal Reinhard Marx, die de Raad voor de Economie leidt, volgens persbureau Ansa hebben gesteld dat de begroting van de Heilige Stoel topprioriteit is voor de nieuwe paus. Zonder vastgoeddeals leunt het Vaticaan vooral op giften van katholieken, de Pieterspenning.

Uit de informatie die paus Franciscus sinds 2021 openbaar liet maken, blijkt dat er jaarlijks nog ruim 40 miljoen euro aan donaties binnenkomt. Maar de grootste donateurs, Amerikaanse en Duitse katholieken, worden zuinig door alle misbruikschandalen in de kerk. Ook blijft er steeds minder over omdat de kosten om lokale kerken overeind te houden alleen maar groter worden.

Voor de Amerikaanse paus Leo XIV, afgestudeerd in kerkelijk recht en een kundig bestuurder genoemd, is het sluitend krijgen van de begroting van de Heilige Stoel misschien wel zijn grootste uitdaging. Hij moet daarvoor de banden met donateurs uit rijke westerse landen herstellen, concludeerden experts in tijdschrift Newsweek. Want nieuwe inkomsten verwerven door het afkopen van zonden of het verkopen van kunstobjecten, lijkt in de moderne tijd geen optie meer.

In zijn woonplaats New York is componist en liedjesschrijver Charles Strouse op 96-jarige leeftijd overleden. Hij was vooral bekend door zijn werk voor veel populaire musicals, zoals Annie uit 1977. Ook schreef hij de muziek voor de film Bonnie and Clyde (1967).

Strouse won in zijn lange carrière verschillende prijzen, waaronder drie Tony-awards. In 1995 won hij met de tv-adaptatie van Bye Bye Birdie een Emmy in de categorie Beste Musical.

Onder zijn bekendste nummers zijn Tomorrow en It's a Hard Knock Life uit Annie. Dat laatste nummer kreeg in 1998 nieuwe bekendheid doordat rapper Jay-Z het gebruikte in zijn hit Hard Knock Life.

Maar ook andere artiesten maakten gebruik van de kunsten van Strouse. Onder meer Frank Sinatra, Bob Dylan, Marvin Gaye en vele anderen brachten een versie uit van Once Upon a Time, een door Strouse gecomponeerd nummer voor de musical All American.

C'est La Vie van Claude is morgen als twaalfde nummer te horen tijdens de finale van het Eurovisie Songfestival. Dat heeft de organisatie vannacht bekendgemaakt.

Voor de Nederlandse inzending is Letland aan de beurt met Bur man laimi, een folksong in het Lets. Na Claude volgt Finland met Ich Komme, een nummer dat gaat over een orgasme. Gisteravond, tijdens de tweede halve finale, bleek het dansbare nummer goed aan te slaan bij het publiek in Basel.

De massaal bekeken muziekshow wordt geopend door Noorwegen. Topfavoriet Zweden start als 23ste, met direct daarna Frankrijk. Oostenrijk, dat ook wordt gezien als een van de kanshebbers, is als negende aan de beurt. Albanië mag het 69ste Eurovisie Songfestival afsluiten.

De startvolgorde van de finale wordt door de producenten van het evenement bepaald. De deelnemers loten na hun optreden of ze in de eerste of tweede helft van de uitzending komen. Claude trok dinsdag, direct na de eerste halve finale, het lot 'producer's choice', wat betekent dat producenten zijn plek in het programma bepalen.

Bij de wedkantoren staat Zweden met het sauna-nummer Bara Bada Bastu al dagenlang bovenaan. Gevolgd door Oostenrijk met het popopera-nummer Wasted Love. Nederland en Frankrijk, beide met Franstalige nummers, wisselen de derde en vierde plek af. Mocht Claude winnen, dan wordt hij de opvolger van Duncan Laurence, die in 2019 namens Nederland het Songfestival won.

De finale van het Eurovisie Songfestival is morgen vanaf 21.00 uur te zien bij de AVROTROS op NPO Start en NPO 1. De puntentelling en uitslag wordt rond middernacht verwacht.

Bekijk hieronder (een aantal van) de finalisten van het Songfestival:

Kort voor de kampioenswedstrijd van FC Barcelona is in de stad een auto ingereden op een groep voetbalfans. Volgens de politie raakten hierbij 15 mensen gewond.

Geen van hen liep ernstige verwondingen op. Al snel was duidelijk dat het ging om een ongeluk: een oudere vrouw verloor de controle, melden Spaanse media.

Het incident gebeurde in de buurt van het stadion van stadsgenoot Espanyol, waartegen FC Barcelona de wedstrijd speelde. In het gebied mochten geen auto's komen.

Op beelden valt te zien dat er veel voetbalfans rondom de auto staan en het voertuig wordt belaagd. De bestuurder geeft vervolgens gas, terwijl de politie de boel probeert te kalmeren. Hierna rijdt de auto door de menigte, waarbij mensen enkele meters worden meegesleurd. Uiteindelijk eindigt het voertuig tegen een hek.

De vrouw is opgepakt en wordt verdacht van roekeloos rijden en mishandeling.

De wedstrijd, die werd gewonnen door Barcelona dat daarmee voor de 28ste keer Spaans kampioen werd, werd even stilgelegd vanwege het incident. De supporters van Espanyol verzochten hun doelman de bal niet te spelen. De grensrechter rende hierop naar de zijlijn en na overleg met de politie ging het spel alsnog verder.

De Amerikaanse zanger Chris Brown is in Manchester opgepakt op verdenking van een zware mishandeling uit 2023. Hij zou iemand met een fles hebben geslagen in een Londense nachtclub.

De 36-jarige artiest werd gisterochtend rond 02.00 uur opgepakt in zijn hotel. Hij was de middag daarvoor met een privéjet in het Verenigd Koninkrijk aangekomen. Brown zit nog steeds vast en moet later vandaag voor de rechtbank verschijnen, meldt de BBC.

Volgens de Britse krant The Sun is het vermeende slachtoffer een muziekproducent, die zegt dat Brown hem in februari 2023 uit het niets aanviel in een nachtclub in Londen. De zanger zou hem op het hoofd hebben geslagen met een fles en daarna op de grond hebben geschopt. De man belandde vervolgens in het ziekenhuis.

Toen The Sun wist dat Brown naar het Verenigd Koninkrijk kwam, belde de redactie de politie om te vragen of de zanger zou worden opgepakt. Volgens de krant ging de politie hierop naar het hotel om de Amerikaan te arresteren.

Tegen de Amerikaan loopt ook een civiele zaak. Hierin eist de muziekproducent een schadevergoeding van 12 miljoen pond (ruim 14 miljoen euro).

Amsterdam

Brown, die dit jaar nog een Grammy kreeg voor zijn album 11:11, werd al eerder veroordeeld voor mishandeling. In 2009 kreeg hij een voorwaardelijke celstraf en een taakstraf voor het mishandelen van zijn toenmalige vriendin Rihanna.

De R&B-zanger begint volgende maand aan een internationale tour. Het eerste optreden daarvan staat gepland op 8 juni in de Johan Cruijff Arena in Amsterdam. Het is nog onbekend of zijn arrestatie gevolgen heeft voor dit optreden.

De gemeenteraad van Maashorst heeft ingestemd met de komst van een asielopvang en tijdelijke woningen voor in totaal ongeveer duizend mensen. Het gaat om woon- en opvanglocaties voor vluchtelingen, statushouders, zogenoemde spoedzoekers en starters, meldt Omroep Brabant.

Onderdeel van het plan is een asielzoekerscentrum in Uden voor ongeveer 300 mensen. Daarnaast komt hier ook plek voor gevluchte Oekraïners, statushouders en inwoners uit de gemeente die dringend een woning zoeken. In de dorpen Schaijk en Zeeland komen er tijdelijke opvangplekken, maar daar liggen de aantallen veel lager.

De opvang is nodig omdat de tijdelijke noodopvang in een hotel in Uden in oktober volgend jaar sluit. Vooral de beoogde opvangplek in Uden leidde tot veel weerstand, niet alleen bij lokale politieke partijen maar ook bij sommige inwoners.

Ongeregeldheden

In april liep een protest rond een eerste bewonersbijeenkomst over de komst van een azc in Uden uit op rellen. De Mobiele Eenheid (ME) greep in en zes mensen werden opgepakt.

Bij een tweede informatiebijeenkomst werd het centrum van Uden uit voorzorg uitgeroepen tot veiligheidsrisicogebied. Na afloop, toen de meeste demonstranten naar huis gingen, richtten jongeren vernielingen aan en zochten ze de confrontatie met de politie. Opnieuw greep de ME in.

Ook vanavond was er veel belangstelling voor het onderwerp. De publieke tribune in de raadszaal zat vol, vooral met tegenstanders.

Humane opvang

"Vluchtelingen zijn mensen zoals u en ik, die noodgedwongen hun land hebben moeten verlaten", zei fractievoorzitter Bas Keijzer van de lokale coalitiepartij Voor de Dorpen/Maashorst Vooruit vanavond tijdens de raadsvergadering. "We willen een humane opvang bieden en daarbij tegelijkertijd oog houden voor onze eigen inwoners die dringend woonruimte zoeken."

De lokale VVD had kritiek op de plannen. "Deze schaal past niet bij de omgeving en voldoet niet aan de wens voor kleinschalige opvang", zei raadslid Karin Francken.

De drie topfavorieten uit de tweede halve finale van het Eurovisie Songfestival - Oostenrijk, Finland en Israël - zijn door naar de finale. Vooraf werd rekening gehouden met een verstoring tijdens het optreden van Israël zoals eerder op de dag gebeurde tijdens de repetitie, maar onrust bleef uit en bij het optreden van Israël werd vooral gejuicht.

Behalve de drie favorieten zijn ook Litouwen, Armenië, Denemarken, Luxemburg, Letland, Malta en Griekenland door naar de finale. De afvallers zijn Australië, Montenegro, Ierland, Georgië, Tsjechië en Servië.

Pas in de finale van zaterdag telt ook de beoordeling van de vakjury mee. In de halve finales telden enkel de stemmen van de kijkers thuis.

Dit zijn de hoogtepunten uit de tweede halve finale:

De tweede halve finale die gevuld was met ballades werd afgetrapt door Australië, tien jaar nadat het land voor het eerst werd uitgenodigd op het Songfestival. Go-Jo zweepte het publiek op met zijn elektropopnummer Milkshake Man, waarbij hij halverwege in een blender stapte en er met een andere outfit weer uit kwam.

Australië, Malta en Finland hadden de meest dansbare inzendingen, de laatste twee met een seksueel tintje. Miriana Conte bracht voor Malta Serving. Oorspronkelijk heette dat Serving Kant, maar omdat het te veel als het Engelse cunt klonk - het vulgaire woord voor vagina - werd de titel ingekort. De extravagante act, die veel weg had van een Moulin Rouge-voorstelling, wist de kijkers te bekoren.

Ook het Finse Ich Komme van Erika Vikman bleek een hit. Het nummer gaat over het genot van een orgasme, waarbij de zangeres eindigt op een enorme microfoonstandaard die vuurwerk uitslaat. Zoals de Songfestivalliefhebber het de laatste jaren gewend is van Finland is ook deze inzending stevig en dansbaar.

Opera uit Oostenrijk, dance uit Denemarken

De beste zanger was zonder twijfel de Oostenrijk-Filipijnse JJ met zijn Wasted Love, een nummer over verliefdheid op iemand die daar niet op zit te wachten. De klassiek geschoolde JJ wist te overtuigen met zijn opera-passages, waarbij hij hoge noten haalde.

De eurodance maakte een comeback bij Ierland en Denemarken. De 24-jarige Emmy zong met haar hoge stem voor Ierland Laika Party, over de beroemde Sovjet-Russische ruimtehond die in 1954 als eerste levend wezen rond de aarde cirkelde. En Sissal wist het publiek namens Denemarken te overtuigen met Hallucination, tegen de verwachting van de bookmakers in.

Israël was een van de landen met een ballade. Yuval Raphael was op het Nova-muziekfestival toen dat op 7 oktober werd aangevallen door Hamas. Zij overleefde naar eigen zeggen doordat ze zich acht uur lang als dood onder slachtoffers wist te verbergen. Ze zong New Day Will Rise, een nummer met een hoopvolle boodschap.

Voor Montenegro bracht de in het wit geklede Nina Zizic Dobrodosli, over de kracht van vrouwen die sterk blijven in moeilijke momenten. Net als in 2013 sneuvelde ze in de halve finale. Bij de Griekse inzending Asteromáta van Klavdia waren veel traditionele invloeden te horen, met een Céline Dion-vleugje. Griekenland ging als laatste land door.

Ook de Tsjechische ADONXS zong een ballade, Kiss Kiss Goodbye, waarbij zijn carrière als danser en model van pas kwam. Princ bracht voor Servië het lied Mila. Dat hij de hoofdrol in de Servische productie van de musical Jesus Christ Superstar speelde, was in Mila te horen. De Georgische Mariam Shengelia zong op zuivere wijze het intense Freedom, waarbij er af en toe keelzang op de achtergrond te horen was. De bookmakers hadden haar vooraf op de voorlaatste plaats gezet in deze halve finale en die verwachting wist ze ondanks haar goede, krachtige stem niet om te buigen.

Letse folk en Litouwse rock

Traditionele folk kwam er van het Letse Tautumeitas. De zes zangeressen die iets weg hadden van engelen blonken in Bur Man Laimi uit in hun harmonische samenzang. De afgetrainde PARG mengde traditionele Armeense elementen met moderne elektronische beats in Survivor, een nummer dat met zijn vele slagwerk wat weg had van Thunder van Imagine Dragons.

Katarsis was de enige rockband van de avond. Met hun alternatieve rocknummer Tavo Akys wisten de Litouwers het publiek te overtuigen. De Luxemburgse Laura Thorn bracht met haar La Poupée Monte Le Son een knipoog aan France Gall, de Franse zangeres die in 1965 als 17-jarige voor Luxemburg het festijn won met het nog altijd beroemde Poupée de cire, poupée de son. Thorn bracht een Alice in Wonderland-twist aan haar Franstalige popnummer, waarmee ze de finale wist te halen.

Op dinsdag was de eerste halve finale. Daarin wist de Nederlander Claude zich te plaatsen voor de finale van zaterdag. Ook topfavoriet Zweden lukte dat, net als IJsland, Polen, Estland, Oekraïne, Portugal, Noorwegen, Albanië en San Marino.

Behalve die landen doen zaterdag ook nog Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland mee. Zij betalen van de deelnemende landen het meeste geld aan organisator EBU en mogen daarom direct naar de eindstrijd.

De gemeente Katwijk had niet verwacht dat een tegendemonstratie tegen Pro-Palestijnse betogers gisteravond zo uit de hand zou lopen. "Dat de demonstratie op deze schaal verstoord zou worden door omstanders was niet voorzien", schrijft burgemeester Cornelis Visser in een raadsbrief.

Er was gerekend op een tegendemonstratie van enkele tientallen mensen, maar er kwamen er zo'n 400 op af. Het waren volgens burgemeester Visser "lokale groepen" die "actief de confrontatie zochten met politie en aanwezige demonstranten."

ME ingezet

Tientallen pro-Palestina-demonstranten werden gisteravond belaagd in Katwijk. Ze waren daar om te protesteren tegen een Israël-viering. In de Nieuwe Kerk werd de oprichting van de staat Israël gevierd door de organisatie Christenen voor Israël.

De ME werd ingezet om de orde te herstellen. Twee mensen werden opgepakt en een persoon raakte gewond. De politie en demonstranten werd bekogeld met bierflesjes.

"Ik wil benadrukken dat de demonstratie op zichzelf vreedzaam verliep en dat de ongeregeldheden werden veroorzaakt door andere personen dan de demonstranten", schrijft de burgemeester. Hij geeft dit ook als reden op waarom de betoging niet is verboden, waar inwoners van Katwijk vragen over hebben gesteld.

Oproep tot tegenactie

De gemeente had vooraf een speciale bevelstructuur ingericht die ook wordt ingesteld voor potentiële crises. Dat was gedaan na online oproepen tot verzet tegen het protest en "op basis van spanningen elders in het land". De demonstranten hadden een locatie toegewezen gekregen op zo'n 150 meter van de kerk om zo te voldoen aan Europese richtlijnen.

De politie had aangegeven dat er voldoende agenten waren om de situatie te beheersen, uitgaande van de komst van zo'n 30 tot 40 tegendemonstranten. Maar dat werden er dus veel meer. "Hoewel we wisten dat er werd opgeroepen om te komen, was dit grote aantal door de driehoek niet voorzien", aldus de burgemeester.

Hij benadrukt dat er keuzes moesten worden gemaakt onder grote druk. "Een goede keuze kan er eigenlijk niet zijn", staat in de brief. Het grondwettelijk recht op demonstratie weegt volgens Visser daarbij het zwaarst.

Op Sint-Maarten zijn Nederlandse mariniers ingezet om de veiligheid rond de gevangenis van Point Blanche te bewaken. Dat gebeurde na een gevangenisopstand in het detentiecentrum. Het ministerie van Justitie van Sint-Maarten stelt dat er sprake is van "harde militaire bijstand" op verzoek van de politie van Sint-Maarten.

Gisteren rond vijf uur 's middags werd brand gesticht in een cellenblok. Bewakers sloegen op de vlucht, en een gedetineerde bemachtigde sleutels waarmee hij cellen opende. Hij wordt binnen de muren van de gevangenis als held beschouwd omdat hij medegevangenen hielp te ontsnappen aan het vuur en hen later wist te kalmeren

Op videobeelden op sociale media, die door gedetineerden zijn gemaakt, is te zien dat dikke rook uit het gebouw opstijgt terwijl gevangenen zich ophouden in de gang van een brandend cellencomplex. Hulpdiensten rukten massaal uit. De toegangsweg naar de gevangenis werd tijdelijk afgesloten, waarna het lukte de gevangenen weer vast te zetten.

Rond zes uur in de avond was de situatie onder controle. Drie gevangenen liepen lichte verwondingen op. Personeel raakte niet gewond.

Overbevolking en slechte omstandigheden

Volgens justitieminister Nathalie Tackling is de inzet van mariniers noodzakelijk om de veiligheid te waarborgen. Twaalf mariniers bewaken de buitenste ring van het gevangenisterrein om te voorkomen dat gedetineerden ontsnappen. Hoe lang zij ingezet worden, is afhankelijk van het verdere verloop van de situatie.

De gevangenis van Point Blanche kampt al jaren met problemen als overbevolking en slechte leefomstandigheden. De capaciteit van de inrichting is vastgesteld op 80 plaatsen, maar volgens lokale media zitten er meestal meer gedetineerden vast. Door het capaciteitsgebrek worden sommige veroordeelden niet opgeroepen om hun straf uit te zitten, terwijl andere juist vervroegd worden vrijgelaten.

Bouw kost miljoenen

Een nieuwe gevangenis is in aanbouw, maar zal pas in 2028 klaar zijn. De bouw kost 52 miljoen Amerikaanse dollar, waarvan dertig miljoen euro afkomstig is van Nederland.

Het incident vond plaats tijdens het bezoek van de Nederlandse premier Dick Schoof aan Sint-Maarten. Het bezoek is onderdeel van een kennismakingsreis door het Caribisch deel van het Koninkrijk. Het samenvallen van deze gebeurtenissen heeft de aandacht gevestigd op de aanhoudende problemen binnen het gevangeniswezen van Sint-Maarten.

Die problemen zijn niet nieuw. Op 9 maart 2025 kwamen alle gevangenisbewaarders van Point Blanche niet opdagen voor hun dienst. Gevangenen zaten daardoor ongeveer 24 uur zonder eten en konden hun cel niet uit. Minister Tackling noemde dat "onacceptabel" en benadrukte dat iedereen recht heeft op een humane behandeling, ongeacht de omstandigheden.

In Amsterdam woedt al sinds gistermiddag brand op een vrachtschip. Hierdoor ligt er een rooksluier over een groot deel van de hoofdstad.

De brandweer werd rond 17.00 uur gealarmeerd vanwege de brand in het Westelijk Havengebied. Er staat een schip geladen met schroot in brand. De rook die vrijkomt is in de wijde omgeving te zien. Op sommige plekken zijn roetdeeltjes aangetroffen. Ook is er veel stankoverlast.

Vanwege de rookontwikkeling zijn er vier NL-Alerts verstuurd met het advies om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te schakelen. Er zijn geen schadelijke waardes gemeten, meldt de brandweer.

Volgens stadsomroep AT5 wordt iedere waarschuwing naar een groter gebied verstuurd. Het NL-Alert rond 21.30 uur kregen ook bewoners van Badhoevedorp binnen, laat een van hen aan de omroep weten. Rond 23.50 uur werd er opnieuw een NL-Alert verstuurd, omdat de rook zich verder naar het zuiden verspreidde. Inmiddels is de brand ook te zien en te ruiken in Amstelveen, aldus de veiligheidsregio.

Bekijk hier beelden van de bluswerkzaamheden van gisteravond:

De brandweer bestrijdt het vuur met groot materieel. Ook is een eenheid uit de regio-Rotterdam aanwezig die gespecialiseerd is in scheepsbranden. Het schroot wordt met kranen uit het schip gehesen en op de kant geblust.

De brandweer verwacht nog urenlang bezig te zijn met blussen. Dat komt doordat de brandhaard moeilijk te bereiken is.

"De brand lijkt onderin het schip te zitten", zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio. "Het schroot op de bovenkant is weggehaald, en hoe dieper we het schip in gaan, hoe dichter we bij de brand komen. Vandaar dat het vuur steeds oplaait."

Het Belgische parlement heeft een ruim twintig jaar oude wet teruggedraaid waarin werd vastgelegd dat de Belgische kerncentrales dicht moesten. Ook het verbod op de bouw van nieuwe centrales is ingetrokken.

In de wet op 'Kernuitstap' werd destijds bepaald dat België gefaseerd een einde zou maken aan kernenergie. De zeven Belgische centrales zouden uiterlijk in 2025 de deuren sluiten. Bovendien mochten er geen nieuwe centrales meer gebouwd worden.

De wet werd de afgelopen twintig jaar geregeld aangepast. De vorige regering besloot vanwege de energieonzekerheid door de Russische inval in Oekraïne twee centrales tot 2035 open te houden.

De wetswijziging maakt deel uit van de ambitie van de regering-De Wever om opnieuw in te zetten op kernenergie. In het regeerakkoord benadrukt de regering de ambitie "om de nucleaire industrie in België opnieuw op gang te brengen en nieuwe kernreactoren te bouwen".

Wet blijft bestaan

De wet blijft formeel bestaan, maar het woord 'Uitstap' wordt uit de wetstitel verwijderd. De wet gaat "Wet betreffende kernenergie voor industriële elektriciteitsproductie" heten.

Van de in 2003 aangenomen wet kwam in de praktijk weinig terecht. Slechts twee van de zeven kerncentrales, Doel 3 en Tihange 2, zijn in de afgelopen jaren stilgelegd. Door de wetswijziging kan de regering de al gesloten kerncentrales in principe weer in gebruik nemen.

De kerncentrales zijn al decennialang een heikel punt in de Belgische politiek. Ondanks de afhankelijkheid van kernenergie zijn verschillende reactoren in de loop der jaren tientallen keren stilgelegd en weer opgestart vanwege onder meer haarscheurtjes.

De leider van een rechts-populistische partij in Portugal is voor de tweede keer in een week onwel geworden bij het voeren van zijn verkiezingscampagne.

Op beelden is te zien hoe André Ventura in Odemira, in het zuiden van Portugal, op straat campagne voert in aanloop naar de verkiezingen zondag. Op een gegeven moment grijpt Ventura naar zijn borst en zakt hij in elkaar terwijl hij zijn stropdas probeert los te maken. Daarna is te zien dat Ventura naar een voertuig wordt begeleid.

Een arts in het ziekenhuis waar Ventura is opgenomen zegt dat de toestand van de 42-jarige leider van de Chega-partij stabiel is. Er zijn volgens de arts geen aanwijzingen voor hartproblemen, maar verder onderzoek moet dat definitief uitsluiten.

Een partijgenoot van Ventura meldde aan CNN Portugal dat hij waarschijnlijk last had van een spasme en dat alles goed ging met zijn hart.

Ventura heeft in het ziekenhuis vandaag een foto op X van zichzelf geplaatst waarin hij zijn onwelwording een "tegenslag en een moeilijkheid" noemt. "Het zal ons niet ten val brengen. Ga zo door...ga zo door!!", aldus Ventura.

Ventura zal naar een ziekenhuis in de buurt van Lissabon worden overgebracht.

Gisteren was Ventura juist na een onwelwording uit het ziekenhuis ontslagen. Hij lag daar nadat hij dinsdag op een campagnebijeenkomst in Tavira in de Algarve in elkaar was gezakt. Volgens het ziekenhuis had hij een slokdarmspasme veroorzaakt door maagzuur en hoge bloeddruk.

Volgens peilingen blijft Chega bij de parlementsverkiezingen van zondag de derde partij in Portugal.

De Vlaamse youtuber Nathan Vandergunst, beter bekend als Acid, mag voorlopig online geen berichten of video's plaatsen. Ook moet hij een video verwijderen waarin hij de naam noemt van een veroordeelde student, zegt zijn advocaat tegen de Vlaamse omroep VRT.

In de video deelt Acid de gegevens van een 24-jarige arts in opleiding uit Leuven die vorige maand schuldig werd bevonden van verkrachting. De rechter legde de student geen straf op omdat hij "zowel privé als professioneel een talentvol en geëngageerd persoon is". Door een celstraf zou hij "maatschappelijk ontwricht" raken.

Het vonnis leidde tot veel verontwaardiging en de persoonsgegevens van de dader werden massaal gedeeld. Acid toont in een video meermaals de naam en contactgegevens van de student. Hij zegt daarbij dat de dader er bij hem, in tegenstelling tot bij de rechter, niet zo makkelijk van afkomt.

Doorzoeking

In het politieonderzoek naar de video is vanmorgen een inval gedaan bij Vandergunst. Daarbij zou een computer in beslag zijn genomen. Volgens de Vlaamse omroep VRT was de youtuber tijdens de doorzoeking niet thuis en is hij later op het bureau verhoord.

"Nathan Vandergunst heeft meegewerkt en tijdens het vlotte verhoor alle vragen beantwoord. Daarna is hij voorgeleid bij de onderzoeksrechter", zegt zijn advocaat tegen de VRT.

De onderzoeksrechter heeft besloten dat hij het onderzoek in vrijheid mag afwachten. Wel zijn daaraan voorwaarden gesteld. "De belangrijkste voorwaarde is dat Nathan drie maanden niets online mag posten en/of als influencer mag optreden. Hij moet ook de video offline halen", zegt zijn advocaat.

Eerdere veroordeling

De voorwaarden lijken vooral bedoeld om te voorkomen dat Acid nieuwe video's publiceert waarin hij zonder toestemming namen noemt van mensen die zijn veroordeeld. Eerder verspreidde de youtuber namen van leden van de Leuvense studentenvereniging Reuzegom die betrokken waren bij de dood van student Sanda Dia in 2018.

Vanwege het delen van die namen kreeg Vandergunst een voorwaardelijke celstraf van drie maanden. Nu hij opnieuw een naam van een dader heeft gedeeld, loopt hij het risico dat hij die straf alsnog moet uitzitten. In de video over de Leuvense verkrachtingszaak zegt Vandergunst dat hij daar niet bang voor was.

"Ik weet dat ik onder een voorwaardelijke celstraf sta voor exact hetzelfde wat ik hier nu weer aan het doen ben", zegt hij. "Maar ik heb beslist: als ze mij nu drie maanden willen binnensteken, omdat ik hetzelfde doe als de vorige keer, doen ze dat maar. Ik vind het belangrijk dat iedereen dit weet."

'Video wordt verwijderd'

De video is ruim 600.000 keer bekeken en staat nog steeds online, maar de advocaat van Vandergunst zegt dat deze vandaag nog wordt verwijderd.

De youtuber is opgelucht dat hij niet is gearresteerd, maar volgens zijn advocaat hebben de voorwaarden grote gevolgen omdat zijn inkomsten nu deels wegvallen. "Daar is hij van onder de indruk."

Voor de een is het heel goed nieuws, en voor de ander een probleem: het blijft voorlopig vrijwel droog, op de meeste plaatsen zelfs zeker tot eind volgende week. Terwijl de meeste mensen genieten van het mooie weer, nemen waterschappen op de Veluwe en in delen van Brabant al maatregelen om het watergebruik te verminderen.

In de natuur is er weinig water in uiterwaarden, poelen, moerassen en vennen. Het risico op natuurbranden is onverminderd groot. En ook voor de landbouw kan het problemen opleveren als de droogte nog lang aanhoudt.

Geen druppel

Al sinds februari is het droger dan anders: in maart was het uitzonderlijk droog, en in april was het vooral in het westen van het land droog. Ook deze maand is er nog nauwelijks regen gevallen, op de meeste meetlocaties van het KNMI zelfs nog helemaal niets.

Daarmee is het neerslagtekort, het verschil tussen regen en verdamping, nu zelfs groter dan in het recorddroge jaar 1976. Vanaf volgende week zou het weleens droger kunnen worden dan het ooit in de tweede helft van mei is geweest.

Een hogedrukgebied in het noorden van Europa leidt ertoe dat regen bij ons wegblijft. Veel regen valt deze weken in Portugal, Spanje en Italië. Dat hogedrukgebied blijft nog wel een tijdje. De komende week valt er in ons land dan ook nauwelijks regen.

Grijs strandweer?

Morgen hebben we wel kans op hardnekkige bewolking op de stranden, maar dat is nog niet helemaal zeker. Sowieso voelt het aan de kust iets frisser aan door de stevige wind uit het noorden.

In de rest van het land is het flink zonnig. In het noorden wordt het morgen een graad of 16, in het zuidoosten ruim 20.

Dit weekend is er weer flink wat zon, vooral op zaterdag. Het wordt ook weer iets warmer, met op veel plaatsen ruim 20 graden.

Op zondag zou er lokaal een lichte bui kunnen vallen, en hetzelfde geldt voor de maandag. Maar de regenkansen zijn niet groot, en bovendien maar heel plaatselijk.

Ook na maandag hebben we in het hele land droog weer met zon en temperaturen van boven de 20 graden. En daarmee houdt de droogte zeker nog tot laat in mei aan.

Bij een poging van de marine van Estland om een schip van de Russische schaduwvloot te inspecteren, heeft een Russisch jachtvliegtuig het NAVO-luchtruim geschonden. Dat zeggen de Estse autoriteiten. De regering noemt de schending een "ernstige bedreiging vanuit Moskou".

Het incident in de Oostzee gebeurde dinsdag. De Estse marine merkte een schip op dat geregistreerd staat in Gabon, maar zonder nationaliteit voer. Het schip, de Jaguar, maakt volgens de Esten deel uit van de Russische 'schaduwvloot'. Die bestaat uit schepen onder een andere vlag die Moskou gebruikt om internationale sancties te ontduiken.

Volgens de marine van Estland weigerde het schip mee te werken toen het werd gevraagd de koers te wijzigen en de instructies van de autoriteiten op te volgen.

Op beelden die de bemanning van het schip maakte, is te zien hoe onder meer een Estse legerhelikopter rond het schip vloog:

Rusland stuurde vervolgens een SU-35-gevechtsvliegtuig de lucht in om het schip te beschermen, zeggen de Estse autoriteiten. Uit radargegevens blijkt dat het jachtvliegtuig bijna een minuut in het Estse luchtruim en dus ook het NAVO-luchtruim vloog.

De Estse marine besloot uiteindelijk het schip te begeleiden naar Russische wateren. Volgens de laatste informatie is het schip in de haven van Primorsk in Rusland aangemeerd. Rusland heeft nog niet gereageerd.

Sabotage in Oostzee

Het incident doet de spanningen tussen de NAVO en Rusland opnieuw oplopen. Secretaris-generaal Rutte van de NAVO zegt dat het bondgenootschap vanwege het incident in nauw contact staat met Estland.

"De afgelopen zes tot twaalf maanden hebben we meer van dit soort incidenten gezien", zegt Rutte in de Turkse stad Antalya, waar de ministers van Buitenlandse Zaken van de 32 NAVO-lidstaten zijn samengekomen voor overleg.

In december werd een elektriciteitskabel tussen Estland en Finland in de Oostzee beschadigd. Finland houdt Rusland hiervoor verantwoordelijk. In november raakten twee datakabels in de Oostzee beschadigd. Daarvoor wordt een Chinees bulkschip als verdachte gezien.

Meer samenwerking

Als gevolg van de recente incidenten besloten NAVO-lidstaten rond de Oostzee meer samen te werken om onderzeese kabels te beschermen.

Onder de naam Baltic Sentry is de NAVO met onder meer fregatten en vliegtuigen in de Oostzee aanwezig. Ook worden onderwaterdrones ingezet als afschrikking en wordt er gezocht naar de Russische schaduwvloot.

In de Oostzee raken steeds meer data- en stroomkabels beschadigd door sabotage:

"Trump bedrijft de meest openlijke, veelzijdige en schaamteloze corruptie uit de moderne geschiedenis", zegt Matthew Dallek. Hij is politiek historicus aan de George Washington-universiteit in de Amerikaanse hoofdstad. "Er is geen equivalent in de presidentiële geschiedenis." Dallek is allerminst de enige die zich grote zorgen maakt over belangenverstrengeling in het Witte Huis.

Trump rondde vandaag zijn bezoek aan de Golfstaten af in Qatar en Abu Dhabi. Het koningshuis van Qatar geeft hem een super-de-luxe Boeing 747 cadeau met een geschatte waarde van 400 miljoen dollar. Een president mag zo'n gift volgens de grondwet niet aannemen zonder toestemming van het Congres, maar daar is iets op gevonden.

Luxe jets obsessie

Formeel wordt het vliegtuig aan het Pentagon geschonken, dat het toestel uitleent aan Trump. Volgens Trump zou het een "domme beslissing" zijn "het paleis in de lucht" niet aan te nemen.

"Het creëert tal van ethische problemen", zegt Matthew Dallek. "Trump zal nu eerder geneigd zijn toe te stemmen als Qatar een beroep op hem doet."

Het exorbitante cadeau wordt niet alleen afgekeurd door de Democraten maar ook door Trumps eigen achterban. "Een heel raar aanbod", vindt een Republikeinse senator. "Het oogt en ruikt niet goed", zegt een andere. "Qatar is niet onze vriend", schrijft Trump-fluisteraar Laura Loomer. De Republikeinse senator Ted Cruz wijst erop dat het toestel spionage- en surveillancerisico's oplevert.

Na zijn ambtstermijn wordt het Qatarese toestel eigendom van het persoonlijke museum dat iedere voormalig president mag inrichten. Trump belooft het dan niet meer te gebruiken, maar daar wordt alom aan getwijfeld: hij heeft al jaren een obsessie met luxe jets.

Trump-torens en Trump-resorts

Trump sleepte in de Golfstaten honderden miljarden aan investeringen voor de VS binnen, maar zijn familiebedrijf doet ook goede zaken in de regio.

Eric Trump, die de Trump Organisatie runt, reisde zijn vader al vooruit. Er komen Trump-torens in Dubai en in de Saudische steden Jeddah en Riyad, en Trump-resorts in Oman en Qatar.

Volgens Eric doet hij alleen zaken met private ondernemingen en heeft zijn vader niets te maken met de contracten. "Dat klinkt als een vijgenblad", oordeelt Dallek: een doorzichtige poging om iets onacceptabels te verbergen.

Nieuwe crypto-munt

Eric Trump presenteert vandaag ook een nieuwe cryptomunt: American Bitcoin. ABTC gaat binnenkort naar de beurs. Eric geeft ook leiding aan cryptobank World Liberty Financial. Ook zijn broer Donald Trump jr. en hun halfbroer Barron Trump hebben functies in het bedrijf. Trump zelf wordt door de onderneming 'chef crypto belangenbehartiging' genoemd.

Zogenoemde 'stablecoins' van de cryptofirma, ter waarde van twee miljard dollar, worden door de staatsinvesteringsmaatschappij van Abu Dhabi gebruikt voor een transactie met de Amerikaanse cryptobeurs Binance. Critici vermoeden dat de Golfstaat zo een wit voetje bij Trump probeert te halen.

Ook Binance spint garen bij Trumps cryptopromotie. Onderzoeken naar het bedrijf, voor onder andere witwassen, zijn onder de nieuwe president afgeschaald. Een grote Chinese crypto-investeerder zag een onderzoek naar malversaties tegen hem als sneeuw voor de zon verdwijnen nadat hij tientallen miljoenen in Trump-crypto's had gestoken.

'Pay-to-play'

Vlak voor de inauguratie lanceerden Trump en zijn vrouw Melania zogenoemde 'memecoins': $TRUMP en $MELANIA. Dat zijn cryptomunten die worden gedreven door hypes. Ze verdienden er honderden miljoenen dollars mee.

Volgende week mogen de 220 grootste investeerders met Trump dineren. Critici noemen dat pay-to-play: toegang kopen tot de president in een poging zijn politieke agenda te beïnvloeden. Dallek: "Het toont de enorme gaten in de anti-corruptie hervormingen na het Watergate-schandaal."

De manier waarop Trump, Melania en hun zoons de naam van hun vader te gelde maken doet denken aan Hunter Biden, de zoon van Joe Biden. Die streek, zonder relevante ervaring, een vorstelijk salaris op bij een Oekraïens energiebedrijf en werd daarom jarenlang op de huid gezeten door Republikeinen en rechtse media.

De familie-Trump gaat veel verder: het familie-imperium verdient miljarden met het uitbaten van Trumps naam en de pater familias profiteert op termijn ook zelf van de crypto's en de groeiende vastgoedportefeuille. Beschuldigingen dat Joe Biden geprofiteerd heeft van de zakendeals van zijn zoon is ondanks tal van justitiële en parlementaire onderzoeken nooit bewezen.

Schoolvoorbeeld van corruptie

Politiek historicus Matthew Dallek noemt Trumps handelen "het schoolvoorbeeld van corruptie op het hoogste niveau". Maar volgens Witte Huis-woordvoerder Karoline Levitt "handelt Trump alleen in het belang van de Amerikaanse bevolking".

De kans dat Trump wordt teruggefloten is minimaal: hij heeft ambtelijke instituties uitgehold en onafhankelijke toezichthouders ontslagen. Het ministerie van Justitie moet de miljoenengift van Qatar nog wel goedkeuren. De minister van Justitie, Pam Bondi, was jarenlang een dik betaald lobbyist voor de Qatarese overheid.

Hackers hebben 's werelds grootste handelsplatform voor crypto-valuta Coinbase aangevallen. De hackers dreigen de buitgemaakte gegevens openbaar te maken, als ze niet de geëiste 20 miljoen dollar (17,9 miljoen euro) krijgen.

Coinbase zegt niet op de eis in te gaan. Volgens het bedrijf waren de hackers van plan om een lijst van klanten aan te leggen. Die klanten zouden vervolgens worden benaderd door de hackers en hun handlangers, die zich zouden voordoen als medewerkers van Coinbase.

Babbeltruc

De criminelen zouden de klanten willen overhalen om hun crypto-valuta over te dragen. Oftewel een babbeltruc, maar dan in de crypto-wereld.

Coinbase zegt dat van een kleine groep klanten gegevens zijn gestolen. Het zou gaan om rekeningnummers, bsn-nummers en gegevens van rijbewijzen en paspoorten. Inloggegevens en toegangssleutels tot crypto zouden niet zijn buitgemaakt.

Coinbase looft een beloning uit van 20 miljoen dollar voor informatie die leidt tot het oppakken van de hackers.

Hackers proberen steeds vaker zwaktes te vinden bij crypto-platforms op het internet. In februari werd voor 1,5 miljard dollar aan crypto gestolen bij de populaire beurs Bybit.

Volgens Coinbase hebben criminelen helpdesk-medewerkers omgekocht die buiten de Verenigde Staten werken. Op die manier werden klantgegevens buitgemaakt. Personeel dat erbij was betrokken, is onmiddellijk ontslagen, zegt Coinbase.

De Wageningen University & Research (WUR) moet bezuinigen, mede omdat ze minder geld krijgt van de overheid. In totaal verdwijnen er de komende jaren zeker 130 tot 180 banen, heeft de universiteit bekendgemaakt.

"Dit gaat echt om banen van mensen", zegt Sjoukje Heimovaara, voorzitter van de Raad van Bestuur, tegen Omroep Gelderland. "Maar we moeten ingrijpen. Dat is het gevolg van ministeriële besluiten om te bezuinigen."

Het kabinet bezuinigt een half miljard euro op het hoger onderwijs en de wetenschap. De universiteit zegt dat ze vanaf 2028 jaarlijks ongeveer 80 miljoen euro minder krijgt voor onderwijs en onderzoek. Dat is zo'n 10 procent van het totale inkomen. Om daarop voorbereid te zijn, grijpt de universiteit nu al in met een eerste bezuinigingsronde van 35 miljoen euro.

De bezuinigingen van het kabinet zijn niet de enige reden waarom de WUR geld wil besparen. Volgens de universiteit speelt ook mee dat bedrijven en instanties minder geld over hebben voor WUR-onderzoek. "Daarnaast dalen de studentaantallen in Nederland en stijgen de loonkosten."

Ondersteunende diensten

De Raad van Bestuur sprak vandaag met medewerkers over de plannen. De bezuinigingen raken vooral de ondersteunende diensten, zoals Communicatie, HR en de facilitaire diensten. Dat gaat heel veel pijn doen, zegt Heimovaara. "We gaan het op veel plekken merken. De facilitaire diensten, alles rond gebouwen en IT, maar ook de hulp die mensen krijgen bij hun werk, wordt minder."

De WUR probeert studenten zoveel mogelijk te ontzien, maar "ze zullen het ongetwijfeld gaan merken", zegt Heimovaara. Ze benadrukt dat de kwaliteit van het onderwijs er niet onder mag lijden.

Geen uitstel

Hoe de WUR de resterende 45 miljoen gaat bezuinigen, is nog niet besloten. Daarvoor moet eerst duidelijk worden waar precies minder financiering voor komt. "We stellen niks uit. Zodra we weten waar minder geld voor beschikbaar komt, gaan we daar bezuinigen", zegt Heimovaara.

Volgens haar gebeurt dat nu al bij onderzoeken naar voedselsystemen in onder andere Afrika. "Daar is nu veel minder geld voor beschikbaar vanuit Buitenlandse Zaken en Medicaid. Daar verliezen onderzoekers nu al hun baan."

Welke banen definitief geschrapt worden, zegt de Raad van Bestuur nog niet. Dat gebeurt pas wanneer de ondernemingsraad advies heeft gegeven. "Het zal voor mensen wel een indicatie geven wat het voor hen betekent. Maar de ondernemingsraad is nu aan zet", aldus Heimovaara.

Maatregelen bij andere universiteiten

Ook andere universiteiten hebben bekendgemaakt dat ze gaan snijden in het personeel. Eerder werd duidelijk dat bij de Universiteit Twente in Enschede ruim veertig medewerkers worden ontslagen. Bij University College Roosevelt in Middelburg verloren twintig mensen hun baan, een kwart van de medewerkers.

Ook bij de Open Universiteit in Heerlen zijn banen geschrapt en ook de Vrije Universiteit Amsterdam moet snijden in het personeel. De universiteiten in Utrecht en Leiden willen stoppen met sommige studies.