NOS Nieuws - Algemeen

Muziekpodium TivoliVredenburg in Utrecht gaat camerabrillen verbieden. "We nemen dit per direct in ons huisreglement op", zegt directeur Jeroen Bartelse.

Afgelopen weekend werd een man de toegang geweigerd, omdat hij zijn camerabril niet wilde afdoen. Beveiligers herkenden de bril aan de ingang. Hoewel ze de man weigerden, had Tivoli nog geen verbod op camerabrillen in het huisreglement opgenomen.

De aanleiding voor de weigering was het incident bij een festival vorige maand in Rotterdam, waar een man met een camerabril vrouwen op het toilet had gefilmd.

Sociale veiligheid

"Filmen mag, maar hier gaat het om de sociale veiligheid," zegt Bartelse. "Een camerabril hoort daar niet thuis, want een ander heeft niet altijd door dat er wordt gefilmd." Vaak gaat er een lampje branden als er wordt gefilmd met een camerabril, maar dat lampje is niet altijd goed zichtbaar.

Zo signaleerden de beveiligers op het festival in Rotterdam in eerste instantie de camerabril niet. "We kregen een melding van bezoekers dat een man veel naar vrouwen keek bij het damestoilet," vertelt beveiliger Rendel van den Heuvel. Hij was de leidinggevende beveiliger op het feest in augustus waar de man met een bril op het damestoilet filmde.

Beveiligers hielden de man aan en fouilleerden hem. "De man was erg zenuwachtig," zegt Van den Heuvel. "Toen we beter naar zijn hoofd keken, merkten we de bril op."

Het beveiligingsteam vond allerlei camerabeelden van vrouwen die het toilet in liepen. Ook vonden ze beelden waar er onder een rokje werd gefilmd. De politie nam de bril in beslag.

Alert

Van den Heuvel is sinds het festival in Rotterdam alerter geworden op camerabrillen bij evenementen. "Tijdens de briefing vooraf aan een feest zeg ik tegen het beveiligingsteam duidelijk dat we er op moeten letten."

"In beginsel mag je met zo'n bril rondlopen in de openbare ruimte en filmen," zegt Bart Schermer, hoogleraar privacy en cybercrime aan Leiden Universiteit. "De vraag is vooral: waar gebruik je dat ding voor, wat film je, en in hoeverre is de gefilmde persoon zich daarvan bewust?" Of het strafbaar is, hangt van de context af.

Zo is het verboden om vrouwen in een toilet te filmen zegt de hoogleraar. Dat raakt aan privacy. "Als je ergens bij een concert ergens in de menigte staat en je wordt toevallig gefilmd dan is dat niet strafbaar." Volgens de hoogleraar wordt het een ander verhaal als de beelden seksueel getint zijn, of gemaakt worden in kleedkamers of van slachtoffers van ongelukken.

Praktische gadget

Camerabrillen kunnen een handige gadget zijn. De slimme bril kan bijvoorbeeld filmen, foto's maken en bellen. Verschillende influencers maken gebruik van de bril om content te maken en promoten deze online.

Maar ook anderen hebben er baat bij. Menno Streefland liep een dwarslaesie op bij een ski-ongeluk en zit hierdoor vaak in een rolstoel. "Voor mij is een camerabril echt ideaal, omdat ik niet altijd mijn handen vrij heb. Ik gebruik de bril om te bellen en audioboeken te luisteren."

Glassholes

Het probleem met camerabrillen is dat het niet zichtbaar is dat er wordt gefilmd. Dat maakt het tot een maatschappelijk vraagstuk: hoe acceptabel vinden we het dat mensen met een onopvallende bril rondlopen, terwijl ze anderen ongemerkt kunnen opnemen?

Toen de smartbril Google Glass, meer dan 10 jaar geleden op de markt kwam leidde datzelfde ongemak al tot de term "glassholes" voor dragers van de bril, vertelt de hoogleraar.

Daar komt bij dat de beelden gefilmd gecombineerd kunnen worden met technologie als deepfakes. Daarmee zou iemand bijvoorbeeld ongewenst naaktbeelden kunnen creëren van een nietsvermoedende voorbijganger. "De vraag of we dit als samenleving moeten willen, ligt daarom nadrukkelijk op tafel."

De Amerikaanse opsporingsdiensten hebben beelden vrijgegeven van een persoon die wordt gezocht voor de moord op politiek influencer Charlie Kirk. Het gaat om een verdachte die wegvlucht van het dak waar het dodelijk schot vandaan kwam.

Op de beelden is te zien welke route de onbekende persoon nam om weg te komen van het dak. Hij liet zich daarbij van een dak vallen om op een grasveld te komen. Daarna vluchtte hij een omliggende woonwijk in.

Bekijk de beelden hier:

Agenten hebben op de vluchtroute meerdere sporen van deze persoon kunnen vinden, zoals afdrukken van een schoen, hand en vingers. De hoop is ook nog DNA-materiaal te kunnen vinden.

Bronnen zeggen tegen CBS News dat de politie de naam van de verdachte al kent, maar die is nog niet bekendgemaakt. Ook zou er nog geen arrestatiebevel zijn uitgevaardigd.

Twijfels over teksten op kogels

Op foto's die eerder al vrij waren gegeven van de voortvluchtige is te zien dat het waarschijnlijk gaat om een jongeman, gekleed in een zwart T-shirt met een Amerikaanse vlag erop. Vanwege zijn leeftijd kon hij makkelijk opgaan in het vluchtende publiek.

Agenten vonden gisteren op zijn vluchtroute een in een handdoek gewikkeld geweer, een Mauser .30, een redelijk zwaar kaliber. Er zaten in het wapen één lege huls en drie andere patronen.

Aanvankelijk meldden Amerikaanse media op basis van politiebronnen dat op de munitie symbolen waren te zien die te maken zouden hebben met "transgender en antifascistische ideologie", zoals het in Trumps MAGA-kringen wordt genoemd. Inmiddels zeggen de bronnen dat de tekens mogelijk verkeerd zijn geïnterpreteerd en het mogelijk een voorbarige conclusie was.

Er zijn in twee dagen tijd al ruim 7000 tips binnengekomen over de zaak. Volgens de FBI is dat het hoogste aantal sinds de aanslag op de Boston Marathon in 2013. De FBI heeft ook 200 mensen gehoord. Er is een beloning van 100.000 dollar uitgeloofd voor de gouden tip.

Het lichaam van Kirk is overgebracht naar zijn thuisstaat:

De Amerikaanse vicepresident Vance heeft het stoffelijk overschot van Kirk begeleid naar zijn woonplaats. Het werd aan boord van ambtsvliegtuig Air Force 2 van de staat Utah naar zijn thuisstaat Arizona gevlogen.

Samen met een militaire erewacht was Vance een van de dragers van de kist toen die in Salt Lake City aan boord werd gebracht. De vicepresident had de herdenking van de aanslagen van 9/11, gisteren 24 jaar geleden, hiervoor laten schieten.

Vance was goed bevriend met de politiek commentator: Kirk was een van de vertrouwelingen die vorig jaar Trump aanraadde hem als tweede man te kiezen.

Bij aankomst in Phoenix begeleidde Usha, de vrouw van Vance, Kirks weduwe Erika. Vance volgde kort daarna. Beide vrouwen waren gekleed in het zwart en droegen zonnebrillen.

Het is nog niet bekend wanneer de uitvaart is van Kirk. De Amerikaanse president Trump heeft al gezegd die te willen bijwonen. Ook maakte hij gisteren bekend hem postuum de Presidential Medal of Freedom te willen geven, de hoogste onderscheiding voor burgers van het land.

Gouverneur Cox van Utah roept ondertussen op tot kalmte in de samenleving. Volgens hem proberen buitenlandse mogendheden de emoties over de moord op Kirk te misbruiken om bevolkingsgroepen tegen elkaar op te zetten.

"We zien dat onze tegenstanders geweld willen. We zien bots uit China, Rusland en de hele wereld misinformatie delen en aanzetten tot geweld. Ik wil vragen die te negeren."

Goedemorgen! Vandaag komt de VN-Veiligheidsraad vermoedelijk bijeen vanwege de Russische drones die het Poolse luchtruim binnendrongen. En voetbalclub Vitesse speelt de eerste wedstrijd van het seizoen.

Eerst het weer: vanochtend komen vooral in het noordwesten buien voor, later trekken ze over het hele land. Vooral aan de kust zijn de buien soms pittig met onweer, windstoten tot 75 km per uur, hagel en veel regen. Het wordt 18 graden met een stevige zuidwestenwind.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro is door het hooggerechtshof schuldig bevonden aan een poging tot staatsgreep. Vier rechters van het Braziliaanse hof stemden voor, één tegen. Bolsonaro moet 27 jaar de cel in, zo werd even na middernacht Nederlandse tijd bekend.

Bolsonaro werd ervan beschuldigd dat hij had samengezworen om de winst van zijn linkse rivaal Lula in 2022 ongedaan te maken. Duizenden aanhangers van Bolsonaro bestormden op 8 januari 2023 in de hoofdstad Brasilia het Braziliaanse parlement, het presidentieel paleis en het hooggerechtshof. Er werden grote vernielingen aangericht. Zeker 1500 mensen werden gearresteerd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Op veel plekken rukt de woekerplant watercrassula op. Ze nemen vijvers totaal over waardoor andere planten geen kans meer hebben. Onderzoekers zijn nu een proef gestart met piepkleine galmijten, die de watercrassula van binnenuit moet verzwakken.

Fijne dag!

De Amerikaanse regering heeft voor bijna 10 miljoen dollar aan anticonceptiepillen en spiraaltjes laten vernietigen, die eigenlijk bedoeld waren voor de bevolking van arme landen. Dat meldt The New York Times op basis van overheidsdocumenten en verklaringen van Amerikaanse overheidsdienaren.

Het materiaal was aangekocht voordat Trump begin dit jaar aan zijn tweede termijn begon, en besloot de ontwikkelingshulporganisatie USAID te ontmantelen. Sindsdien was het materiaal opgeslagen in een loods in België.

Abortus

In een verklaring aan de krant laat een woordvoerder van USAID weten dat het medische materiaal inmiddels is vernietigd, omdat de anticonceptiemiddelen kunnen worden gebruikt voor abortussen. "President Trump is vastbesloten om de levens te beschermen van ongeboren kinderen overal ter wereld. Deze regering zal niet meer vruchtafdrijvend materiaal verstrekken onder het mom van humanitaire hulp."

Het materiaal dat vernietigd is, kan echter niet gebruikt worden voor abortussen: het ging enkel om middelen die zwangerschap voorkomen. Ze zijn vernietigd in een verbrandingsoven voor medisch materiaal.

Aanbod voor overkopen afgeslagen

Opvallend is dat verschillende hulporganisaties de regering hadden aangeboden om de anticonceptiemiddelen over te nemen en zelf te verspreiden, tegen betaling: onder meer de Gates Foundation en de Children's Investment Fund Foundation hadden zo'n aanbod gedaan. Dat blijkt uit overheidsdocumenten die de krant heeft opgevraagd.

De regering-Trump besloot echter om de middelen te laten vernietigen: dat kostte zo'n 167.000 dollar.

Belgische reddingspogingen

Aangezien de middelen in België waren opgeslagen, heeft de Belgische regering nog gepoogd de vernietiging tegen te houden, zo meldt een medewerker van Buitenlandse Zaken in dat land: de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Prévot heeft zijn Amerikaanse collega Rubio aangespoord om de vernietiging tegen te houden.

Ook de Vlaamse regering poogde nog om het materiaal te redden, met een beroep op een wet die het verbiedt om bruikbare medicijnen te vernietigen. Beide pogingen zijn mislukt, blijkt nu.

Trumps besluit om USAID op te heffen kan tegen het einde van dit decennium geleid hebben tot 14 miljoen extra doden, zo bleek begin juli uit onderzoek gepubliceerd in het medische tijdschrift The Lancet. Vooral veel kinderen in ontwikkelingslanden zullen het slachtoffer zijn.

Bij een tuincentrum in het Gelderse dorpje Uddel hebben twee mannen op een brutale manier een sauna gestolen: ze deden alsof ze hadden betaald, terwijl dat niet zo was. De sauna had een verkoopwaarde van 25.000 euro.

"Ze kwamen het terrein op en daar waren toevallig medewerkers bezig. Die vroegen aan de klanten of ze betaald hadden", zegt de eigenaar van het bedrijf tegen Omroep Gelderland. De dieven zwaaiden met een bon, vertelt hij. "Die hebben we niet gecontroleerd." Het bedrijf had de sauna te koop gezet op Marktplaats.

"De mannen hebben dit op een slimme manier aangepakt", zegt een woordvoerder van de politie. "Ze kregen de vraag om binnen te betalen. Ze deden alsof ze dat hadden gedaan en zijn vervolgens geholpen met het inladen van de sauna." De politie houdt er rekening mee dat de sauna inmiddels is doorverkocht.

De Braziliaanse oud-president Jair Bolsonaro is door het hooggerechtshof schuldig bevonden aan een poging tot staatsgreep. Vier rechters van het Braziliaanse hof stemden voor, één tegen. Bolsonaro moet 27 jaar de cel in, zo werd even na middernacht (Nederlandse tijd) bekend.

Bolsonaro werd ervan beschuldigd dat hij met anderen had samengezworen om de winst van zijn linkse rivaal Lula in 2022 ongedaan te maken. Duizenden aanhangers van Bolsonaro bestormden op 8 januari 2023 in de hoofdstad Brasilia het Braziliaanse parlement, het presidentieel paleis en het hooggerechtshof. Er werden grote vernielingen aangericht. Zeker 1500 mensen werden gearresteerd.

De derde rechter die aan de beurt was om te stemmen, sprak van "enorm veel bewijs" dat Bolsonaro een coup wilde plegen en dat hij aan het hoofd staat van een criminele organisatie. De vierde rechter stemde voor vrijspraak.

De 70-jarige Bolsonaro, die van 2019 tot 2022 president van Brazilië was, heeft altijd ontkend dat hij achter een couppoging zat. Maar de rechters zijn ervan overtuigd dat hij al ver voor de verkiezingen begon met mensen opjutten en met twijfel zaaien over de betrouwbaarheid van de verkiezingen. Na de verkiezingen gaf hij nooit zijn nederlaag toe, vocht de uitslag aan en zette uiteindelijk aan tot rellen, een week nadat Lula beëdigd was.

Uitgewerkte plannen

Uit een uitgebreid politieonderzoek bleek ook dat hij op de hoogte was van plannen om Lula, zijn vicepresident en een hoge rechter te vermoorden. Ook dat heeft hij steeds ontkend. Bij een onderminister uit Bolsonaro's voormalige regering werden uitgewerkte plannen gevonden om Lula te doden. Bij dat plan waren ook enkele ministers en hooggeplaatste militairen betrokken.

De oud-president heeft herhaaldelijk gezegd dat zijn vervolging politiek gemotiveerd is en dat zijn tegenstanders hem willen vernederen. Hij kreeg bijval van de Amerikaanse president Trump. Die noemde de vervolging al eens een heksenjacht en dreigde Brazilië daarom met importtarieven van 50 procent.

Ook vannacht zei Trump in een eerste reactie "niet blij" te zijn met het vonnis. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio zei via sociale media dat het vonnis "onrechtvaardig" is, en dat de VS "met een passende reactie zal komen op deze heksenjacht."

Huisarrest

In aanloop naar het proces bepaalde de rechter dat Bolsonaro een enkelband moet dragen vanwege vluchtgevaar. De politie had een concept-asielaanvraag voor Argentinië op zijn telefoon gevonden. Het document dateerde van februari 2024, kort nadat het onderzoek naar Bolsonaro was begonnen. Ook mocht hij geen sociale media meer gebruiken. Die afspraak schond hij, waarna hij onder huisarrest werd geplaatst.

Jair Bolsonaro heeft geen van de zittingen in de zaak bijgewoond, volgens zijn advocaten om gezondheidsredenen. Hij was ook vandaag niet aanwezig. De advocaat die hem vandaag vertegenwoordigde verliet meteen de zaal toen de derde rechter Bolsonaro schuldig verklaarde, al was ze nog niet uitgepraat. Hij liet meteen weten tegen de uitspraak in beroep te gaan.

Correspondent Nina Jurna over de veroordeling

"Dat Bolsonaro een zware straf kon krijgen was van tevoren bekend. De maximale straf voor alle strafbare feiten waarvoor hij terecht voor stond, zou opgeteld al 43 jaar zijn. De rechters besloten Bolsonaro uiteindelijk 27 jaar celstraf op te leggen, en dat betekent in de praktijk dat de 70-jarige Bolsonaro niet meer vrij komt.

Vooral de plannen voor het beramen van een staatsgreep na de verkiezingen van 2022 wegen zwaar, net als het leiden van een criminele organisatie en zijn betrokkenheid bij een moordplan tegen onder meer de huidige president Lula da Silva. De vier rechters die Bolsonaro veroordeelden vonden de bewijzen hiervoor overweldigend: talloze bewijsstukken met documenten, audioberichten, telefoongesprekken tussen Bolsonaro en hoge militairen en ministers uit zijn regering. Die plannen waren in detail uitgewerkt, maar werden op het laatste moment afgeblazen omdat Bolsonaro niet genoeg steun vond bij het leger.

Voor Brazilie is het een historisch proces. Het is een testcase voor de jonge democratie, die tussen 1964 en 1985 nog een militaire dictatuur was."

Vier landen hebben de afgelopen dagen laten weten dat zij volgend jaar niet of hoogstwaarschijnlijk niet deel zullen nemen aan het Eurovisie Songfestival als Israël ook weer meedoet. Slovenië, Spanje, IJsland en sinds vandaag ook Ierland willen dat Israël wordt uitgesloten of zich terugtrekt vanwege het genocidale geweld in Gaza.

Vandaag liet de Ierse zender RTÉ weten van deelname af te zien als wordt besloten dat Israël mag deelnemen.

"RTÉ vindt dat de deelname onredelijk zou zijn gezien het aanhoudende en afschuwelijke verlies aan mensenlevens in Gaza. RTÉ is ook zeer bezorgd over de gerichte moord op journalisten in Gaza, het ontzeggen van de toegang tot het gebied aan internationale journalisten en de benarde situatie van de resterende gijzelaars", zei de directeur van de omroep, Kevin Bakhurst.

VK-correspondent Fleur Launspach:

"Ierland trekt een duidelijke lijn die past bij het sentiment in de Republiek Ierland. Dat doet het vanwege het aanhoudende geweld en verlies van mensenlevens, en dat sluit echt aan bij hoe Ieren denken over de situatie in Gaza. Je kunt gerust stellen dat van alle Europese landen juist Ierland zich het meest aantrekt van het lot van de Palestijnen.

Ieren zien een historische parallel, namelijk het leven onder een bezetter. In het geval van Ierland waren de historische bezetters de Britten. Katholieke Ieren zagen zich toen als een onderdrukt volk.

In Ierland bestaat daardoor veel empathie voor de Palestijnen die steeds verder in kleine gebieden werden teruggedrongen, met steeds minder rechten - wat leidde tot haat en geweld. Ook in Ierland leidde onderdrukking tot gewapend verzet: de Troubles. Daarin werd de IRA de gewapende organisatie die de strijd aanging met de Britten met aanslagen en bommen."

Een week geleden liet de Sloveense publieke omroep RTVSLO als eerste weten alleen te zullen deelnemen wanneer Israël dat niet doet. "Als we het niet eens kunnen worden over een passende samenwerking, dan komen we niet", sprak directeur Ksenija Horvat.

De Spaanse minister van Cultuur Ernest Urtasun uitte maandag zijn twijfels. "Ik denk niet dat we de deelname van Israël aan internationale evenementen kunnen normaliseren alsof er niets aan de hand is", zei hij.

Ook de directeur van de IJslandse zender Ríkisútvarpið (RÚV) bracht eenzelfde boodschap. Momenteel voert de EBU, de organisator van het songfestival, voorbereidende gesprekken met alle landen. IJsland laat weten dat wanneer Israël niet wordt uitgesloten het zal overwegen zich eveneens terug te trekken.

"Dat is een mogelijkheid als er geen verandering komt in het standpunt van de EBU, en er niet wordt gereageerd op de bezorgde geluiden van ons, Spanje, Slovenië en andere landen", zei directeur Stefán Eiríksson.

Deelname Nederland

Over de deelname van Nederland is nog niets besloten, laat een woordvoerder van de AVROTROS weten aan de NOS. De omroep blijft bij een eerdere verklaring waarin staat dat er geen verdere toelichting komt zolang ze in gesprek is met de EBU. De woordvoerder geeft aan dat er binnenkort meer duidelijkheid komt.

Er deden dit jaar 37 landen mee, waarvan er nu vier openlijk twijfels hebben uitgesproken. Normaal gesproken moeten landen de EBU uiterlijk in oktober laten weten of ze meedoen of niet, maar dit jaar is de deadline uitgesteld tot december.

Het Eurovisiesongfestival vindt volgend jaar mei plaats in Wenen. Het is met meer dan 160 miljoen kijkers een van de grootste tv-evenementen ter wereld.

De politie heeft een verdachte aangehouden in een oude verkrachtingszaak. Een 65-jarige vrouw werd 21 jaar geleden verkracht in haar woning in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht (Zuid-Holland), nadat een man haar flat was binnengedrongen.

De verdachte is een 61-jarige man uit Zwijndrecht. Hij werd maandag aangehouden op basis van DNA-verwantschapsonderzoek. Na zijn aanhouding is aanvullend DNA-onderzoek gedaan. Dat leidde tot een match met de sporen die destijds werden aangetroffen, schrijft Rijnmond.

In mei 2004 drong een man de woning van het slachtoffer binnen. De vrouw werd door de dader in haar slaapkamer verkracht. Een compositietekening van de dader leverde de politie te weinig aanknopingspunten op.

Slachtoffer overleden

"Het moet afschuwelijk zijn geweest voor het slachtoffer. We hebben alles uit de kast gehaald om alsnog tot een verdachte te komen", zegt een rechercheur over de zaak.

De verdachte is voorgeleid aan de rechter-commissaris en zijn voorarrest is met veertien dagen verlengd. De politie meldt dat het slachtoffer enige tijd geleden is overleden. Haar familie is op de hoogte gesteld van de aanhouding.

Door het omhakken van bomen verdwijnt nog altijd tropisch regenwoud. Minder bekend is dat bossen niet alleen kleiner worden maar ook versnipperd raken in steeds kleinere stukken. Sinds het jaar 2000 ging tussen de 58 en 80 procent van de tropische bossen achteruit door een combinatie van krimp en versnippering, blijkt uit onderzoek dat vandaag verscheen in Science.

Versnippering gaat vooral ten koste van de bijzonderste soorten planten en dieren. Die raken opgesloten in losse plukjes bos. "Kikkers hebben grote moeite met de droge gebieden tussen bossen", zegt Lourens Poorter, hoogleraar tropische bosecologie aan de Wageningen Universiteit, die niet meewerkte aan het onderzoek. "En er zijn vogels die een weg van 30 meter breed niet kunnen oversteken." Door hun geringe aantallen lopen populaties in plukjes bos meer kans uit te sterven.

Verder dienen sommige bosjes als 'stapstenen' voor dieren om van het ene grote woud naar het andere te komen. Verdwijnt zo'n bosje, dan raken grotere gebieden helemaal van elkaar gescheiden. Ook verder zijn veel kleine stukjes bos kwetsbaarder dan één groot gebied. Zo hebben ze relatief een veel langere grens met de buitenwereld. Daardoor warmen bosjes sneller op en zijn ze kwetsbaarder voor brand.

Toch zagen de onderzoekers ook iets hoopvols. In beschermde gebieden ging de achteruitgang veel langzamer. Dat is best opmerkelijk, zegt Poorter, "want in landen met veel tropisch bos is het vaak moeilijk te handhaven, terwijl dat een belangrijke rol speelt bij bescherming."

Landbouw vaak boosdoener

Versnippering lijkt vooral te ontstaan door tijdelijke landbouw, of zwerflandbouw. Boeren brandden daarbij een stuk oerwoud plat, gebruiken dat een paar jaar en trekken verder. Zeker naarmate de bevolking groeit, lijdt het bos daaronder. Ook ontbossing voor commerciële landbouw en mijnbouw veroorzaken ontbossing en versnippering.

Poorter vindt het mooi dat de onderzoekers een wereldwijd overzicht hebben gemaakt van de achteruitgang van tropische regenwouden. "Versnippering is wel een beetje een wollig begrip", zegt hij, en zelfs wetenschappers gebruiken het soms slordig. Ook in dit onderzoek gaat het soms over 'versnippering' terwijl onderzoekers kijken naar een combinatie van verlies en versnippering van bos.

Natuurlijk is versnippering niet los te zien van ontbossing, maar het heeft zijn eigen negatieve effecten. Zelfs als er nauwelijks bos verdwijnt, kan er versnippering plaatsvinden, en dat geldt niet alleen voor tropische regenwouden.

Versnippering in Nederland

Als je een snelweg aanlegt door de Veluwe verlies je maar een beperkte hoeveelheid bos, zegt Johannes Reiche, universitair hoofddocent bosmonitoring aan de Wageningen Universiteit. Maar je verdeelt het bos in twee stukken, en daarmee stokt de uitwisseling tussen die delen. "Grote dieren kunnen niet meer van a naar b." Daarom investeert Nederland in het aanleggen van ecoducten en faunapassage en het verbinden van natuurgebieden.

Bossen kunnen overigens ook last hebben van menselijke invloed zonder versnippering. Een student van Reiche bracht recent met een radarsatelliet kleine boswegen in kaart in het oerwoud van Congo. Houthakkers gebruiken deze om waardevolle boomsoorten om te hakken, maar laten de meeste bomen staan.

"Het bos raakt daarvan niet versnipperd", zegt Reiche, "maar het heeft ecologisch al een grote impact. En er is een grotere kans dat het bos versnipperd wordt in de nabije toekomst. Omdat het toegankelijker wordt voor mensen."

Naar verwachting zal er op de klimaattop later dit jaar in Brazilië veel aandacht zijn voor ontbossing. De top wordt zelfs gehouden in Belém, een stad in de Amazone. De Braziliaanse president Lula da Silva wil aandacht vragen voor het tegengaan van ontbossing, en het lot van inheemse inwoners van de Amazone.

De Duitse politie is binnengevallen in kantoren en de woning van Maximilian Krah, een parlementslid van de AfD. De huiszoekingen maken deel uit van een onderzoek naar omkoping, witwassen en betalingen vanuit China.

Het Openbaar Ministerie, dat Krah's betrokkenheid daarbij onderzoekt, maakte bekend dat de invallen plaatsvonden in Berlijn, Dresden en Brussel. Om het OM de mogelijkheid te geven om Krah te vervolgen, heeft de Duitse bondsdag vandaag de immuniteit van de prominente politicus opgeheven.

Krah wordt beschuldigd van banden met China en betrokkenheid bij corruptie en spionage. Het Duitse OM onderzoekt Krah sinds mei wegens omkoping als lid van het Europees Parlement en witwaspraktijen die verband zouden houden met Chinese betalingen. Het is niet bekend of er iets is gevonden bij de huiszoekingen.

Zwijgrecht

Het onderzoek richt zich op geldstromen van bedrijven die eigendom zijn van Krah's voormalige assistent Jian G., die wordt beschuldigd van spionage voor China. Hij werd in april vorig jaar opgepakt en een maand later was er al een inval in Krah's kantoor in Brussel.

Krah getuigde vorige week voor een regionale rechtbank in een proces tegen G. en een andere verdachte van spionage. Hij zei dat hij niets wist van G.'s lidmaatschap van de Chinese Communistische Partij en benadrukte dat hij niet op de hoogte was gesteld van enig risico op spionage. Hij kende G. sinds 2015. Gevraagd naar betalingen van G. aan hem maakte Krah gebruik van zijn zwijgrecht.

'Beschuldigingen absurd'

Het AfD-Bondsdaglid ontkent iets fout gedaan te hebben en zegt dat het politieonderzoek politiek gemotiveerd is. Op X schrijft hij dat "de beschuldigingen absurd en verzonnen zijn en puur politiek gemotiveerd. De huiszoeking in mijn kantoor is een poging tot intimidatie, waartegen ik mij zal verdedigen."

De AfD-leiders Alice Weidel en Tino Chrupalla verklaarden vandaag dat "het opheffen van de immuniteit en, in het bijzonder, het doorzoeken van het kantoor en de privéwoning van de heer Krah ernstige zaken zijn".

Ze zeiden te verwachten dat het onderzoek snel wordt afgerond en dat de resultaten worden gepubliceerd.

Correspondent Duitsland Charlotte Waaijers:

"Krah heeft niet meer de prominente positie binnen zijn partij die hij begin vorig jaar nog had. Toen was hij lijsttrekker voor de Europese verkiezingen en maakte de AfD dankbaar gebruik van zijn populariteit op TikTok, waar hij opviel met controversiële posts. Na beschuldigingen van corruptie, onduidelijkheid over betrokkenheid bij de spionagezaak en uitspraken die Europese partners te ver gingen is hij meer naar de achtergrond verdwenen.

De partijtop van de AfD reageerde vandaag opvallend koel op de doorzoekingen, en maakt geen woorden vuil aan zijn verdediging."

Het demissionaire kabinet steekt bijna een half miljard euro extra in de techindustrie. Dat staat in de stukken van Prinsjesdag, melden bronnen aan de NOS. Het kabinet vindt het strategisch belangrijk om te investeren in bedrijven die zich bezighouden met hoogwaardige technologie. Op dit moment speelt Nederland een belangrijke rol in deze sector, en dat moet zo blijven, is de redenering.

Er gaat 230 miljoen euro naar de halfgeleiders-industrie, in die sector worden computerchips gemaakt. Het geld daarvoor wordt in een Europees fonds gestoken. Dat fonds heet een IPCEI, Important Project of Common European Interest, en het geld dat daarin gestoken wordt zal dan terugvloeien naar projecten in Nederland, is de afspraak.

De chip-industrie is volop in beweging. Er komen allerlei nieuwe toepassingen van halfgeleiders en Nederland mag de boot niet missen, vindt het kabinet. Ook moeten we niet afhankelijk worden van andere landen als China voor technologie.

Start-ups laten doorgroeien

Er gaat ook 200 miljoen euro naar het ondersteunen van nieuwe bedrijven in de techindustrie. Met het geld moeten bedrijven geholpen worden die de startup-fase willen ontgroeien. De miljoenen worden gestopt in het European Tech Champions Initiative (ETCI) en ook dit geld moet via dat fonds terugvloeien naar Nederlandse projecten. De ontwikkeling van 'start-ups' naar 'scale-ups' loopt in Europa achter bij de VS, vooral door een tekort aan kapitaal.

De 430 miljoen in totaal wordt betaald vanuit de begroting van Economische Zaken. Het komt voor een groot deel uit het Nationaal Groeifonds dat niet al zijn geld uitgegeven heeft. Het Groeifonds is bedoeld om overheidsgeld te investeren in duurzame initiatieven van bedrijven. Het fonds startte in 2020 met twintig miljard euro in kas.

Na 20 jaar voorbereiding is het Nederlandse bedrijf Avantium begonnen met de productie van bioplastic in de haven van Delfzijl. De chemische fabriek is inmiddels gedeeltelijk opgestart. Begin volgend jaar moeten de zogenoemde 'PEF-flesjes' voor de verpakking van vruchtensappen in de schappen van de supermarkt liggen.

Uit bijvoorbeeld de resten van landbouwproducten of houtsnippers worden industriële suikers gehaald. Deze fructosesiroop wordt in de fabriek in Delfzijl omgezet in het basismateriaal voor bioplastic (PEF). Deze PEF wordt geleverd aan bedrijven die het gebruiken als alternatief voor plastic uit olie. Het gaat onder meer om Albert Heijn, het cosmeticamerk Dior en bierbrouwer Carlsberg.

Zodra bewezen is dat de fabriek de beloofde kwaliteit stabiel kan leveren, moet het concept verkocht worden aan nog veel grotere chemische fabrieken. Op dat moment wordt PEF wereldwijd een serieus alternatief voor het traditionele plastic. Naarmate het gebruik van aardolie vanwege klimaatbeleid vermindert, neemt de vraag naar PEF toe, verwacht Avantium.

De fabriek werd al in oktober vorig jaar officieel geopend door Koningin Máxima. Toch was het daarna nog even de vraag of Avantium de eindstreep zou halen. Vanwege een aantal constructiefouten bij de bouw is de oplevering drie maanden uitgesteld.

Hierdoor kwam Avantium in financiële problemen. Banken, investeerders en uiteindelijk ook de overheid moesten vorige week over de brug komen met een nieuwe kapitaalinjectie. Dit om te voorkomen dat de fabriek al zou omvallen nog voor de productie echt is gestart.

Er worden ook extra aandelen uitgeven waardoor de waarde van die aandelen is verminderd. Sinds de beursgang in 2017 is het aandeel Avantium gedaald van 63 euro naar negen euro.

Bestuursvoorzitter Tom van Aken gaat ervan uit dat financiële problemen nu opgelost zijn en verwacht in 2027 winst te kunnen maken. "Het was ontzettend intensief en spannend om er voor te zorgen dat je alle partijen meekrijgt om vertrouwen te houden in dit project."

Vlak naast het Chemiepark in Delfzijl, waar Avantium begon in een oude brandweerkazerne, staat inmiddels een forse fabriek. Die ziet er op het oog uit als een traditionele petrochemische fabriek met grote opslagtanks die verbonden worden met een groot aantal buizen. De basis voor de productie is nu fructosesiroop afkomstig van tarwe uit Frankrijk. "In de toekomst verwachten we dit soort siroop te kunnen maken van textielafval of houtsnippers," vertelt Van Aken.

Dat het twintig jaar geduurd heeft voor de productie kan beginnen, is volgens Van Aken niet raar. "Dit is de eerste keer dat een startup een nieuw plastic naar de markt brengt. Dat gebeurde in het verleden alleen door hele grote bedrijven."

Er is eerder bioplastic gefabriceerd, maar die kan volgens Van Aken niet tippen aan de kwaliteit van plastic uit olie. "Het mooie van dit project is dat we een product maken dat superieur is ten opzichte van plastics uit aardolie." Zo blijven volgens Van Aken vruchtensappen in PEF-flesjes langer houdbaar dan in PET-flesjes uit aardolie.

De duurzaamheid van PEF zit volgens Avantium niet alleen in het feit dat er geen aardolie aan te pas komt. Uit een eerste onderzoek blijkt volgens het bedrijf ook dat PEF in het milieu iets minder slecht afbreekt dan traditioneel plastic. Toch moeten ook de flesjes van Avantium, net als die van plastic uit aardolie, gerecycled worden. Ook omdat er maar een beperkte hoeveelheid biomassa beschikbaar is.

Biomassa is in de nabije toekomst niet alleen nodig voor biochemie en vervanging voor allerlei materialen die nu van plastic uit olie gemaakt worden. Het wordt ook gebruikt als vervanging of voor het bijmengen van bijvoorbeeld diesel en kerosine om de lucht- en scheepvaart te verduurzamen.

"Het eerste dat we moeten doen is zorgen dat er genoeg voedsel is," zegt Van Aken. "Mijn mening is dat je daarna die biogrondstoffen inzet om materialen te maken. Materialen kunnen lang gebruikt en gerecycled worden dus uiteindelijk is dat een veel beter gebruik dan energietoepassing."

Met het blote oog zijn ze nauwelijks te zien, maar van galmijten wordt gehoopt dat ze de oplossing zijn voor een groeiend probleem in de Nederlandse natuur: de watercrassula. Vandaag werden 30.000 galmijten uitgezet in de IJsselvallei, aan de rand van de Veluwe.

Deze invasieve exoot verdringt andere waterplanten en waterdieren. Sinds vorige maand staat de watercrassula ofwel Crassula helmsii op de lijst van de Europese Unie met verboden invasieve planten.

Door de 'drijvende matten' krijgen onderwaterplanten geen licht en kan er zuurstoftekort in het water ontstaan. Ook kunnen watergangen erdoor dichtgroeien en verslechteren ze de waterkwaliteit.

Onleefbare vennen

"Vennen worden er minder aantrekkelijk of onleefbaar van voor bijvoorbeeld libellen en salamanders" zegt ecoloog Janneke van der Loop, die promoveerde op de plant.

Ook in de IJsselvallei verdringt de woekerplant andere planten, zoals op de Empese en Tondense Heide, een Natura2000-gebied. "Hij is zo invasief en groeit zo hard dat andere planten verdwijnen, zoals moerashertshooi en pilvaren", vertelt boswachter ecologie Ellen ter Stege.

"En hij heeft een negatieve invloed op beestjes in het water zoals de kamsalamander. We hebben al verschillende dingen geprobeerd om de watercrassula terug te dringen."

De hoop is nu dus gevestigd op de galmijt. Het Waterschap Maas en Aa kreeg ontheffing om dit minuscule beestje op watercrassula uit te zetten in vier gebieden.

Vanochtend werden de galmijten uitgezet in de IJsselvallei:

De galmijt is een natuurlijke vijand van de watercrassula, maar of hij in Nederland effectief is, moet nog blijken. Natuurlijke vijanden kunnen in Nederland niet altijd een invasieve exoot terudringen, bleek bij het onderzoeksproject Biocops. In de strijd tegen de Japanse duizendknoop werd daarbij in 2020 de Japanse bladvlo uitgezet op deze woekerplant.

"De bladvlo kon in het veld overwinteren en zich verspreiden, zich voortplanten en schade geven aan de duizendknoop", vertelt Joyce Penninkhof van het onderzoeksproject.

"Maar de omvang van de populatie is op de drie proeflocaties na 2021 zeer sterk afgenomen. In 2022 werden nog maximaal enkele tientallen exemplaren gevonden en de laatste jaren slechts incidenteel kleine aantallen."

Aquariumplant gedumpt

De watercrassula werd in Nederland voor het eerst waargenomen in 1995. Inmiddels groeit de plant in bijna het hele land.

Hij komt oorspronkelijk uit Australië en Nieuw-Zeeland en werd hier verkocht voor aquaria en vijvers en als sierplant. De plant kwam in de natuur terecht doordat mensen de inhoud van hun aquarium dumpten in sloten en doordat vogels hem verspreidden.

Hoewel er bijvoorbeeld op Terschelling met man en macht wordt geprobeerd om de probleemplant te beheersen, wordt deze in sommige tuincentra en online nog steeds verkocht, ook onder de naam naaldkruid of Crassula recurva.

Daar komt wel een eind aan door het recente Europese verbod. Voor handelaren geldt daarbij nog een overgangstermijn, maar over een jaar wordt de handel in de plan volledig verboden.

Volgens ecoloog Van der Loop heeft de bestrijding in Nederland al ruim 20 miljoen euro gekost. "En dat is nog zonder het natuurverlies en de schade die je hebt omdat je sommige soorten kwijtraakt.'

'Gebonden aan waardplant'

De vanochtend uitgezette galmijt komt uit Australië en is opgekweekt bij het Centre for Agriculture and Bioscience International (CABI). In het Verenigd Koninkrijk bleken de diertjes te kunnen overleven en zich te verspreiden.

Het beestje kruipt in de watercrassula, waarna hij galletjes, beschadigingen, maakt en van de plantencellen eet.

"De galmijt is erg gebonden aan zijn waardplant, de watercrassula dus, en uit onderzoek is gebleken dat 'ie niet in andere planten kan leven", vertelt Van der Loop. "Dat maakt het risico dat andere planten erdoor beschadigd worden, zo goed als nihil."

Eerst moet de galmijt de Nederlandse winter zien te overleven. "In het voorjaar gaan we kijken of we 'm weer terugvinden. En dan kijken we of ze zich kunnen voortplanten en uitbreiden. Bij de Japanse duizendknoop viel dit tegen, het is spannend hoe het met de galmijt gaat."

Verboden invasieve exoten

Exoten zijn planten, dieren of andere organismes die van nature niet voorkomen in Nederland. Als een exoot schadelijk is voor de natuur, wordt deze invasief genoemd. Bekende soorten zijn de Japanse duizendknoop, Amerikaanse vogelkers en reuzenberenklauw.

In de Europese Unie is het verboden om een aantal schadelijke exotische planten en dieren te bezitten, verhandelen, kweken, transporteren en importeren. Vorige maand zijn er 26 nieuwe soorten aan de zogenoemde Unielijst toegevoegd, waaronder de watercrassula.

PostNL gaat binnenkort weer pakketten vervoeren naar de VS. Het gaat om zakelijke post, retourzendingen en om cadeaupakketten tot 100 dollar. Hiermee stopte het postbedrijf vanaf eind augustus. Het besluit om tijdelijk te stoppen met de verzending kwam door onduidelijkheid vanuit de Amerikaanse douane. De wetgeving voor het versturen van pakketten is toen veranderd.

PostNL zegt dat de verzending vanaf "half september" weer wordt hervat, maar een specifieke datum wil het bedrijf niet noemen.

De tijdelijke stop had te maken met de vrijstelling van invoerrechten op pakketten. Deze vrijstelling, voor pakketten met een waarde tot 800 dollar, kwam te vervallen. Volgens de Amerikaanse overheid werd die namelijk misbruikt om tarieven te ontduiken en drugs binnen te smokkelen.

Volgens PostNL is er tot nu toe niet meer duidelijkheid gekomen, maar hervatten ze wel weer deels de verzendingen, tot dus een maximum van 100 dollar. PostNL-klanten zijn geïnformeerd over de nieuwe manier van verzenden. "Er wordt op dit moment gewerkt aan een oplossing die binnenkort beschikbaar komt", zegt directeur Cross Border Solutions bij PostNL.

Briefpost vanuit Nederland naar de VS was wel nog mogelijk.

Belarus heeft 52 gevangenen vrijgelaten na druk van de Amerikaanse president Trump. Dictator Loekasjenko zegt dat hij tot gratie is overgegaan omdat hij Trumps "internationale vredesinspanningen" wil steunen.

Loekasjenko verwees naar Trumps' claim dat hij zes of zeven oorlogen heeft beëindigd. In ruil voor de vrijlating heft de VS sancties op tegen de nationale vliegmaatschappij van Belarus: Belavia. De luchtvaartmaatschappij kan daardoor weer onderhoudswerkzaamheden afnemen en onderdelen bestellen.

Uitgezet naar Litouwen

Bijna alle gevangenen zijn inmiddels in buurland Litouwen. Dat bevestigt de Litouwse president Gitanas Nauseda. Hij zegt Trump zeer dankbaar te zijn. "Toch zitten er nog steeds meer dan 1000 politieke gevangenen in Belarussische gevangenissen en we kunnen niet stoppen voordat zij hun vrijheid terugkrijgen!", voegt Nauseda eraan toe.

Onder de gevangenen bevinden zich veertien buitenlanders, onder wie zes Litouwers, twee Duitsers en een Fransman.

De vrijlating volgt op de dag van een bezoek van een Amerikaanse gezant aan Minsk. Het is niet de eerste keer dat Loekasjenko gratie verleent aan gevangenen na bezoek vanuit Washington. In juni werden veertien gevangenen vrijgelaten, onder wie Sergej Tichanovski. Hij is een belangrijke dissident en echtgenoot van de verbannen oppositieleider Svetlana Tichanovskaja. Hij was in 2021 veroordeeld tot 18 jaar celstraf vanwege onder meer "het orkestreren van grootschalige rellen". In Litouwen werd hij opgevangen door zijn echtgenote.

Svetlana Tichanovskaja waarschuwt vandaag dat het bewind van Loekasjenko niet veranderd is. Ze pleit ervoor de druk op het regime vast te houden en sancties in stand te houden.

Correspondent Rusland Geert Groot Koerkamp:

"De vrijlating van de 52 gevangenen komt na maanden van intensieve contacten tussen Washington en Minsk. Het is niet uitgesloten dat op een later tijdstip nog meer mensen zullen worden vrijgelaten, in ruil voor afzwakking van Amerikaanse sancties.

Door de jaren heen heeft Loekasjenko politieke gevangenen stelselmatig gebruikt als ruilmiddel, om concessies van het Westen af te dwingen, zoals opheffing of afzwakking van sancties. Dat werd lastiger na de Russische inval in Oekraïne in 2022, waarvoor Loekasjenko zijn grondgebied beschikbaar stelde. Belarus werd daardoor getroffen door nieuwe en zwaardere westerse sancties, en nog afhankelijker van Rusland.

Belarus telt meer dan 1100 politieke gevangenen, die ook als ruilmiddel kunnen worden gebruikt. Onder hen zijn Loekasjenko's politieke opponenten, onder wie Viktor Babariko en Maria Kolesnikova, en ook mensenrechtenactivist en Nobelprijswinnaar Ales Bialatski. Veel van die gevangenen zijn gearresteerd en veroordeeld na de massale protesten tegen stembusfraude in 2020, die met grof geweld werden neergeslagen. Tot op de dag van vandaag worden in Belarus mensen vervolgd voor deelname aan die protesten.

Ten minste negen mensen hebben die gevangenschap niet overleefd. Vorige week overleed de 36-jarige Andrej Podnebenny onder nog onopgehelderde omstandigheden in een strafkolonie in Mogiljov."

Afgelopen maand sprak Trump met Loekasjenko over nog meer vrijlatingen van (politieke) gevangenen. De Belarussische president is al meer dan 30 jaar aan de macht in het land en treedt met harde hand op tegen de oppositie en journalisten.

Vele burgers gingen in 2020 de straat op na beschuldigingen over onder andere verkiezingsvervalsing. Het waren de grootste protesten in de geschiedenis van het land. Bij het daaropvolgende gewelddadige politieoptreden werden tienduizenden mensen gearresteerd.

Het Westen heeft een reeks sancties opgelegd aan Belarus vanwege de repressie. Het afgelopen jaar spant Loekasjenko zich meer in om de banden met het Westen te herstellen, in de hoop sancties van tafel te krijgen en uit zijn isolement te komen.

De Coentunnel in Amsterdam gaat zaterdag na negen weken weer open voor het verkeer. Weggebruikers zouden eigenlijk pas maandag weer gebruik kunnen maken van de tunnel in de A10 West, maar de werkzaamheden zijn eerder klaar dan verwacht.

De tunnel in de richting Amsterdam-Noord en de Zaanstreek is sinds 12 juli dicht vanwege groot onderhoud. Het asfalt is vervangen en verlichting en camera's zijn vernieuwd. Ook is de brandwerendheid van de tunnel aangepakt door extra hittewerende platen aan te brengen, schrijft NH.

Verkeersdrukte

Het afsluiten van de tunnel leidde in en rond Amsterdam tot enorme verkeersdrukte. Volgens omgevingsmanager Joost Duivis van Rijkswaterstaat was de verkeershinder niet te voorkomen.

"We hebben deze werkzaamheden bewust in de zomer geplaatst. Maar het duurde negen weken en dat past niet helemaal in de zomerperiode. Ja, het is heel erg druk geweest, maar het paste helaas niet anders in de planning", zegt Duivis.

Meer werkzaamheden

De werkzaamheden rond Amsterdam zijn door de opening van de Coentunnel nog niet voorbij. Zondag wordt verkeershinder op de A10 Noord verwacht. Een tijdelijke extra rijstrook van dat deel van de ring naar de A8 wordt zondag verwijderd. Het verkeer wordt omgeleid via knooppunt Zaandam.

Volgende week vrijdag gaat de binnenring dicht van de A10 Oost tussen Watergraafsmeer en knooppunt Amstel. Rijkswaterstaat vervangt daar onder meer het asfalt. Die werkzaamheden duren tot 6 oktober.

De FBI heeft een vuurwapen gevonden in de buurt van de universiteit in Utah waar gisteren Charlie Kirk werd doodgeschoten. De FBI gaat ervan uit dat dit geweer het moordwapen is. Op een persconferentie werd meer bekendgemaakt over de stand van het onderzoek.

Politiek activist en Trump-aanhanger Charlie Kirk werd gisteren op de Utah Valley University neergeschoten tijdens een toespraak. Hij werd in zijn hals geraakt en bezweek kort erna aan zijn verwondingen. De dader is nog altijd voortvluchtig.

De Amerikaanse krant The Wall Street Journal meldt op basis van bronnen dat er in het geweer drie kogels zijn gevonden waarop tekst is gegraveerd. Het zouden teksten zijn met "transgender en antifascistische ideologie". Op de persconferentie werd daar niets over gezegd. In The New York Times zegt een andere bron dat dit nog niet geverifieerd is en dat het mogelijk verkeerd is geïnterpreteerd.

Foto gedeeld

De FBI heeft op sociale media het publiek om hulp gevraagd bij het identificeren van een persoon. De dienst heeft daarbij foto's gedeeld. Op de beelden is een man te zien die een pet draagt en een zonnebril op heeft. Of het vermoeden bestaat dat hij de schutter was zegt de FBI niet expliciet; hij wordt als person of interest gesignaleerd.

De veiligheidsdienst looft 100.000 dollar uit voor informatie die leidt tot identificatie en aanhouding van de persoon (of personen) die verantwoordelijk is voor de moord op Kirk.

De Veiligheidschef van Utah, Beau Mason, maakte bekend dat er goede beelden zijn van de route van de vermoedelijke dader. De FBI heeft zijn precieze route over de campus kunnen achterhalen, vanaf het moment dat hij het terrein betrad. Vervolgens ging hij trappen op, naar het dak, van waar hij zou hebben geschoten. Aan de andere kant van het gebouw sprong hij van het dak af en liep een wijk in.

Over het uiterlijk van de schutter werd op de persconferentie niets bekendgemaakt. Het enige wat er over hem werd gezegd is dat hij waarschijnlijk van "studentenleeftijd" is. Daardoor viel hij niet op tussen de mensen op de campus.

De FBI weet niet hoe ver de schutter intussen is gekomen, maar zegt er alles aan te doen om hem te vinden. Er wordt onder meer gezichtsherkenning op de beelden toegepast. Ook zijn er 130 tips binnengekomen.

Behalve het vuurwapen zijn ook een schoenafdruk en een afdruk van een hand en een onderarm gevonden. Ook daarvan wordt aangenomen dat ze van de schutter zijn.

Eerder werd al iemand aangehouden binnen het onderzoek. FBI-directeur Patel meldde dat het vermoedelijke schutter was, maar dat bleek later niet zo te zijn. Die persoon is weer vrijgelaten.

De autoriteiten spreken van een doelgerichte actie, en gaan er daarom van uit dat de voortvluchtige geen gevaar vormt voor anderen.

De moord op Charlie Kirk is niet de enige gewelddadige misdaad die (rechts) Amerika in de greep houdt. Het gaat ook al dagen over de moord op de Oekraïense vluchteling Iryna Zaroetska. President Trump grijpt de moord aan om Democraten de oren te wassen, critici vrezen dat hij een excuus zoekt om autoritair in te grijpen.

De 23-jarige Zaroetska werd op 22 augustus gedood toen ze van haar werk in een pizzeria met het ov terug naar huis reed in haar woonplaats Charlotte, North Carolina. Ze was drie jaar geleden met haar moeder, broer en zus naar de VS gevlucht vanwege de Russische inval in haar land.

Op bewakingsbeelden is te zien dat Zaroetska niet doorheeft dat kort nadat ze plaats heeft genomen, de man achter haar een zakmes openvouwt en uit het niets meermaals op haar insteekt. Zaroetska kijkt nog even geschrokken op maar zijgt vervolgens van het bankje, hevig bloedend uit een halswond.

Omstanders kunnen niets voor haar betekenen: iemand probeert nog het bloeden te stelpen, maar tevergeefs. Ondertussen loopt de dader rustig weg, verward in zichzelf mompelend. Hij werd kort daarna gearresteerd.

Kirk plaatste op de dag van zijn dood nog een post op X over Zaroetska: "Amerika zal nooit meer hetzelfde zijn". Kirk riep op om de moord juist te politiseren, omdat politieke keuzes er volgens hem toe hadden geleid dat de moordenaar vrij rondliep.

Hoewel de moord al een halve maand geleden gebeurde, kwam de steekpartij afgelopen weekend pas groot in het nieuws toen beelden ervan werden vrijgegeven. Veel mensen vragen zich af waarom dit zinloze geweld niet kon worden voorkomen, vooral omdat de verdachte een veelpleger bleek. Geregeld komt daarbij racistisch commentaar voorbij; Zaroetska was wit, de 34-jarige dader zwart.

"Als een willekeurig wit persoon zonder reden had ingestoken op een brave zwarte burger, dan was dat opgeblazen tot apocalyptische proporties om brede veranderingen door te voeren", redeneerde de gisteren vermoorde Kirk in een van zijn laatste X-berichten. "Democraten geven meer om ontaarde criminelen en roofdieren dan om onschuldigen." Elon Musk looft geld uit aan graffitikunstenaars die muurschilderingen van Zaroetska willen maken.

"Het is tragisch dat het ov in een grote Amerikaanse stad gevaarlijker voor haar was dan de oorlogszone die ze verlaten had", reageerde Witte Huiswoordvoerder Leavitt. "Dit monster had opgesloten moeten zitten en Iryna had nog moeten leven. Maar Democratische politici, progressieve rechters en zwakke aanklagers 'deugen' liever dan dat ze criminelen opsluiten."

Verward

Rechtse commentatoren zijn ook boos dat het lang duurde voordat gevestigde media het verhaal oppikten. Veel kranten en nieuwszenders besteedden er pas breed aandacht aan toen de schokkende beelden werden gepubliceerd. Ook wijzen ze erop dat de dader zelf ras betrok bij zijn gruweldaad: "Ik had die witte meid te pakken" lijkt hij te zeggen op bewakingsbeelden vlak na de moord.

Ze vragen zich af waarom deze Decarlos Brown niet vastzat: hij was in het verleden al veertien keer veroordeeld voor een gewapende overval, winkeldiefstal en bedreiging. In januari werd hij nog even vastgezet nadat hij herhaaldelijk het alarmnummer had gebeld omdat hij vreesde dat onbekenden hem stoffen wilden toedienen waarmee hij gemanipuleerd kon worden. Hij mocht een psychiatrisch onderzoek afwachten in vrijheid.

De moeder van Brown zei afgelopen weekend tegen de pers dat er eerder al schizofrenie bij hem is vastgesteld en hij enige tijd gedwongen opgenomen is geweest. Dat de Democratische burgemeester Lyles van Charlotte aandacht vraagt voor het belang van goede opvang voor mensen met psychische problemen valt bij sommigen echter slecht.

Zo vindt Donald Trump dat maar pappen en nathouden. In een reactie spreekt hij van een beest dat in een rechtszaak snel de doodstraf moet krijgen. "Wat deed hij in vredesnaam in de trein en op straat? Criminelen als hij moeten opgesloten worden."

Doodstraf

Zijn Justitieminister Bondi valt hem bij. "Haar gruwelijke moord is het directe resultaat van slap misdaadbeleid waarbij criminelen belangrijker worden geacht dan onschuldigen." Trumps woordvoerder wijst er daarnaast nog weinig subtiel op dat de rechter die Brown voorlopig vrijliet van Democratische signatuur was.

Door dit soort opmerkingen bestaat bij Democraten de vrees dat Trump het voorval zal gebruiken om opnieuw hard op te treden in een stad met Democratisch bestuur. Eerder stuurde hij al militairen naar Los Angeles om een einde te maken aan protesten tegen zijn beleid en liet hij het leger politietaken uitvoeren in de hoofdstad Washington.

Trump stuurt wellicht nog geen troepen naar Charlotte maar gebruikt het incident wel om hard uit te halen naar politieke tegenstanders. "Je kunt het bloed van deze onschuldige vrouw letterlijk van het mes zien druipen en nu zit dat bloed aan de handen van Democraten. Iedereen wil orde en gezag en de Republikeinen zullen dat bieden."

Burgemeester Halsema van Amsterdam stelt een veiligheidsrisicogebied in voor het noordelijke deel van de wijk Burgwallen Oude Zijde. De politie mag er preventief fouilleren om te controleren op wapenbezit.

Aanleiding voor het besluit is het toegenomen aantal incidenten met (vuur)wapens. Ook neemt de politie in dit deel van het stadscentrum steeds meer wapens in beslag.

Onder het gebied vallen onder andere de Wallen, de Dam, het Damrak en een aantal metrostations.

Preventief fouilleren

Iedereen kan door de politie gefouilleerd worden, ook mensen die niet verdacht worden van wapenbezit. Bovendien is de politie bevoegd om auto's te doorzoeken.

Bewoners en ondernemers hadden in juli al gevraagd om de invoering van preventief fouilleren. Ze stuurden toen een brandbrief aan de gemeente, schrijft NH. De maatregel is de komende zes weken van kracht.

Vanaf aankomende maandag wordt bij een wurgpoging in huiselijk geweldszaken aanvullend forensisch medisch onderzoek gedaan. Met dit onderzoek wordt behalve naar de externe schade ook gekeken naar inwendig letsel, een belangrijke stap voor de waarheidsvinding in deze zaken, schrijft de politie.

"Wurgpogingen zijn een van de belangrijkste rode vlaggen voor verdere escalatie en soms zelfs femicide. Ook in andere typen (huiselijk) geweld komt het voor", zegt landelijk officier van justitie huiselijk geweld en seksuele misdrijven, Judith van Schoonderwoerd den Bezemer.

Het aanvullend forensisch onderzoek moet binnen 48 uur nadat het slachtoffer een melding bij de politie heeft gedaan, worden uitgevoerd. Dit omdat het letsel snel kan verdwijnen.

"Bij wurgpogingen is aan de buitenkant vaak niet zo veel te zien, maar kan er inwendig wel schade zijn toegebracht", zegt Mirjam Warnaar, landelijk officier van justitie forensische opsporing. Met het aanvullende onderzoek kan er beter forensisch bewijsmateriaal voor een strafrechtelijk onderzoek worden vergaard. Vaststelling van de ernst van de verwondingen weegt mee bij de beoordeling van de ernst van de zaak en een mogelijke strafoplegging.

Gefaseerde uitbreiding

De pilot is een samenwerking tussen het Openbaar Ministerie (OM), de politie en het Landelijk Onderzoeks- en Expertisebureau FMO (LOEF). LOEF verzorgt het forensisch medisch (zeden)onderzoek en schrijft medische rapportages voor het OM. De pilot begint in de regio Midden-Nederland en wordt daarna uitgebreid naar Oost-Nederland en Oost-Brabant. Later volgen er meer regio's.

Met de pilot wil de politie ook de forensische kennis van deze vorm van mishandeling vergroten. "Deze pilot is een goed voorbeeld van de brede samenwerking om de aanpak van ernstig huiselijk geweld nog beter vorm te geven", zegt Martin Sitalsing, portefeuillehouder Zorg en Veiligheid van de politie.

Femicide

De afgelopen maanden werd Nederland meermaals opgeschrikt door zware geweldsdelicten tegen vrouwen. Na de moord op twee vrouwen in twee dagen tijd in juli organiseerde de actiegroep de Dolle Mina's begin augustus de eerste femicidemars. Ook na de gewelddadige dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude, de ernstige zedenzaak in Zeist en de omgebrachte Syrische vrouw in Almere laaide het gesprek eind vorige maand verder op.

Het bewustzijn rondom femicide, het vermoorden van een vrouw omdat ze een vrouw is, lijkt in Nederland te groeien. In juni ontving Veilig Thuis, het landelijke advies- en meldpunt voor huiselijk geweld, een recordaantal telefoontjes. In Nederland wordt elke acht dagen een vrouw vermoord. In veel gevallen is de verdachte een (ex-)partner.

'Meer kennis'

Senior onderzoeker Katinka Lünnemann is blij met de pilot. Ze is onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut en specialiseert zich op maatschappelijke vraagstukken, onder meer over huiselijk en seksueel geweld.

Dat vrouwen regelmatig slachtoffer zijn van verwurging, al dan niet fataal, kwam volgens Lünnemann in de jaren negentig al naar voren. Dit bleek uit onderzoek naar hoe het OM besliste in strafzaken van geweld tegen vrouwen in intieme relaties. "Niet-fatale verwurging werd meestal afgedaan als eenvoudige mishandeling en de schade aan de mentale en fysieke gezondheid van het slachtoffer werd niet onderkend."

"In het buitenland, bijvoorbeeld in Engeland, is veel meer kennis over de schade van non-fatale verwurging", aldus de onderzoeker. Ze is blij dat Nederland nu volgt.

Lünnemann denkt dat het goed is dat direct na de melding, als er sprake is van een wurgpoging, dit wordt onderzocht en er foto's worden gemaakt. "Zo kan het geweld beter in kaart worden gebracht en kan er betere zorg worden verleend aan het slachtoffer."

Veilig Thuis

Maak je je zorgen om jezelf of iemand anders? Bel dan Veilig Thuis via 0800-2000, of 112 bij acuut gevaar.