NOS Nieuws - Algemeen

De grote stroomstoring die ruim twee weken geleden grote delen van Spanje en Portugal platlegde, is ontstaan in een elektrische installatie in de Spaanse stad Granada. Dat meldt minister van Energie Aagasen vandaag in het Spaanse parlement.

Ze was daar om het onderzoek naar de stroomstoring van 28 april toe te lichten. De storing veroorzaakte grote chaos in Spanje en Portugal. Miljoenen mensen hadden geen stroom, het lucht- en treinverkeer stond urenlang stil en onder meer winkels en evenementen moesten klanten wegsturen. Ook het internet en geldautomaten werkten niet meer.

Vijf mensen stierven als gevolg van de stroomstoring. De schade wordt geschat op minstens 4,5 miljard euro.

2 miljoen huishoudens

De stroomstoring begon om 12.33 uur in Granada in het zuiden van Spanje, waarna binnen enkele seconden storingen in de steden Sevilla en Badajoz volgden. In de 20 seconden daarna ging er 2,2 gigawatt aan stroom verloren, genoeg voor 2 miljoen huishoudens. Dit heeft een reeks elektriciteitsuitvallen veroorzaakt.

Het is nog niet bekend waardoor de stroom is uitgevallen. Wel kan worden uitgesloten dat het om een cyberaanval ging op de Spaanse netbeheerder Red Eléctrica, wat Aagasen "heel goed nieuws" noemt.

Enkele oppositieleden beweerden eerder dat de minister waarschuwingen over een stroomstoring van experts zou hebben genegeerd. Die verwijten legde ze vandaag naast haar neer. "Er was geen alarm, geen waarschuwing."

Er worden volgens de minister nog "miljoenen stukjes data onderzocht". Daarbij boeken de onderzoekers al vooruitgang, zegt ze. "Zoals dat we nu weten dat de storing is begonnen in deze delen van het land."

Burgemeester Halsema van Amsterdam roept het kabinet op de Israëlische regering tot de orde te roepen. Zo moet de verwoesting van Gaza en de uithongering van en moord op Palestijnen door Israël worden gestopt. Dat zei ze na vragen in de gemeenteraad.

Volgens de burgemeester grijpt het lot van de Palestijnen veel Amsterdammers aan: "Het NIOD en vele onafhankelijke mensenrechtenorganisaties spreken niet voor niets van genocidaal geweld. We moeten het politieke meningsverschil achter ons laten", aldus Halsema.

Ze benadrukte dat er geen dubbele standaard kan zijn als het om mensenrechten gaat: "Dat betekent dat Hamas vervolgd moet worden, dat betekent dat antisemitisme altijd en overal moet worden bestreden. En dat betekent ook dat de internationale gemeenschap, Europa en Nederland zich achter onschuldige Palestijnen en Gazanen moeten scharen, die misdadig worden vermoord."

Praktische daadkracht

Om haar woorden kracht bij te zetten stuurt Halsema morgen een brief naar de regering met de oproep om het geweld te stoppen: "Het Nederlandse kabinet zegt een streep in het zand te trekken, maar dat is alleen betekenisvol als het tot praktische daadkracht leidt, als de Israëlische regering tot de orde wordt geroepen en vrede wordt afgedwongen. De verwoesting van Gaza moet stoppen, de uithongering moet stoppen, de moord op Palestijnen moet stoppen."

Vorige week werd door de gemeenteraad in Utrecht al een motie aangenomen waarin werd gesteld dat het "van groot belang" is om als politiek de juiste woorden te gebruiken. Een meerderheid vond dat de gemeente tot dan toe te terughoudend was geweest in het gebruik van het woord 'genocide' met betrekking tot Gaza. Volgens een meerderheid van de partijen in Utrecht is het gebruik van de term genocide in lijn met rapporten van de Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties als Amnesty International.

Volgens burgemeester Halsema komt Amsterdam op voor vrijheid en mensenrechten en heeft de stad een zorgplicht voor de inwoners. Daar hoort deze oproep bij.

De ambassadeur van Israël in Nederland, Modi Ephraim, schrijft op X dat hij "diep geschokt" is door de uitspraken van Halsema. "Haar woorden verdraaien niet alleen de realiteit van het huidige conflict, maar negeren ook het lijden van Israëlische slachtoffers en de context waarin deze oorlog zich afspeelt", aldus Ephraim.

Ook refereert hij aan de "door anti-Israël-demonstranten bezoedelde" opening van het Holocaustmuseum in Amsterdam, vorig jaar. Ephraim: "En toch denkt deze burgemeester dat ze Israël de les mag lezen."

Morele verantwoordelijkheid

Gemeenteraden houden zich in principe bezig met lokale politiek, maar soms spreken ze zich ook uit over landelijke politiek. Vooral omdat landelijke besluiten ook directe gevolgen kunnen hebben voor de gemeente. Bijvoorbeeld bij de spreidingswet en het verplicht opvangen van asielzoekers. Of wanneer de landelijke overheid bepaalt hoeveel woningen er in een gemeente moeten komen.

"In dit geval heeft de gemeente er niet direct invloed op: zij kunnen het geweld in Gaza niet stoppen. Het is meer een vertaling van wat er leeft", legt Pieter Jeroense uit. Hij is directeur van de internationale tak van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en deed onderzoek naar de internationalisering van gemeenten.

Het gebeurt vaker dat gemeenteraden moties of brieven gebruiken om een signaal af te geven aan de landelijke overheid: "Ze willen ervoor zorgen dat er ook echt iets mee gedaan wordt, het is niet om zich te profileren."

Volgens Jeroense komt het vooral voor bij grote onderwerpen die in de maatschappij spelen. "Sommige onderwerpen overstijgen het lokale belang. Dat zag je bijvoorbeeld ook in de periode van de apartheid in Zuid-Afrika of tijdens protesten tegen kernwapens in de jaren tachtig. Gemeenten spraken zich toen uit omdat die onderwerpen enorm leven in de maatschappij. Het is ook niet verboden om iets te vinden als gemeente", aldus Jeroense.

De Amerikaanse president Trump heeft gezegd de Amerikaanse sancties tegen Syrië op te willen heffen. Vandaag ontmoette hij in Saudi-Arabië de nieuwe president van Syrië, Ahmed Sharaa. Het was de eerste ontmoeting tussen de Amerikaanse en Syrische president sinds 2000, toen president Clinton in Genève de vader van de gevluchte president Assad ontmoette.

Het is een opsteker voor Sharaa, die de volledig ingestorte economie van Syrië erbovenop moet zien te krijgen. Maar er zijn ook nog veel vragen.

Syrië gaat gebukt onder zware economische sancties, waarvan de meeste na 2011 werden ingesteld in reactie op het brute optreden van het regime van Bashar al-Assad in de Syrische burgeroorlog. Assad kwam in december ten val en Sharaa, de leider van de jihadistische-rebellengroep HTS, werd president. Hij probeert de banden met westerse landen aan te halen.

Wat bedoelt Trump precies?

De uitspraak van Trump klinkt mooi, maar zo makkelijk als hij het opheffen van de sancties voorstelt is het niet. "De sancties tegen Syrië zijn enorm gelaagd en complex", zegt Reinoud Leenders, hoofddocent Internationale Betrekkingen aan King's College in Londen.

De eerste sanctiepakketten dateren al uit 1979, vanaf 2011 werden ze sterk uitgebreid. Het gaat om allerlei sancties, gericht op specifieke sectoren, zoals banken, en individuen. "Ze zijn op verschillende manieren aangenomen. Sommigen kan Trump afschaffen, andere alleen met instemming van het Amerikaanse Congres", zegt Leenders. En naast specifiek Amerikaanse sancties zijn er ook nog strafmaatregelen opgelegd door de EU, de VN-Veiligheidsraad en het Verenigd Koninkrijk.

"Welke sancties bedoelt Trump precies?", vraagt analist Benjamin Feve van consultantbureau Karam Shaar zich af. "Gaat het om sancties gerelateerd aan terrorisme, sancties gericht tegen HTS, of sancties tegen economische sectoren? Nu hebben we alleen een verklaring van Trump, niets meer."

Daarbij zijn er voorwaarden verbonden waaraan Syrië moet voldoen voor het opheffen van de sancties. Zo wil de VS dat er geen buitenlandse jihadisten, die onderdeel waren van Sharaa's HTS, overheidsposities krijgen in Syrië. Ook moet Syrië optreden tegen Palestijnse gewapende groepen in het land. In hoeverre Trumps uitspraak betekent dat Syrië aan deze voorwaarden voldaan heeft, is onduidelijk.

"Het is hun moment om te schitteren. We halen alle sancties eraf", zei Trump, maar een dag later communiceerde het Witte Huis dat Trump Sharaa had gevraagd "Palestijnse terroristen" te deporteren en de Abraham-akkoorden te tekenen. Onder deze akkoorden gingen enkele Arabische landen tijdens Trumps eerste presidentschap betrekkingen aan met Israël.

Abraham-akkoorden

De Syrische regering probeert al behulpzaam te zijn, zegt Leenders. Zo werden recent twee leden van de Palestijnse Islamitische Jihad en een leider van een andere, kleinere gewapende Palestijnse groep gearresteerd in Syrië. Maar het aangaan van betrekkingen met Israël ziet Leenders alleen gebeuren als Saudi-Arabië dat ook doet. "Op dit moment, gezien de nog zwakke binnenlandse positie van Sharaa, zou dat politieke zelfmoord zijn."

In Syrië werd hoe dan ook met blijdschap gereageerd op de aankondiging van Trump. De economische situatie is dramatisch en de sancties hebben een zware impact op Syriërs, zegt Mohammed Kafina, een Syrisch-Nederlandse journalist die recent nog in het land was. "Bijna iedereen is blij met de uitspraak van Trump, zowel aanhangers als tegenstanders van de nieuwe regering", zegt Kafina. "Als de sancties worden opgeheven kunnen internationale hulporganisaties weer werken in Syrië, bedrijven investeren en mensen weer geld naar het land sturen."

Experts beamen dat. Door de economische sancties is het vrijwel onmogelijk het land weer op te bouwen na de vernietigende oorlog. Door de ontkoppeling van Syrische banken van het internationale betaalverkeer kan er bijvoorbeeld geen geld naar Syrië worden overgemaakt.

Alleen als deze sancties zijn opgeheven kunnen Arabische Golfstaten inspringen om projecten te financieren. Vooral Saudi-Arabië speelt een belangrijke rol. Trump deed zijn uitspraak direct na een gesprek met de Saudische kroonprins Mohamed bin Salman en verraste hiermee zelfs zijn eigen ambtenarenapparaat. "Een week geleden waren Amerikaanse functionarissen nog heel voorzichtig en sceptisch over het opheffen van sancties," zegt Leenders.

Op het filmfestival van Cannes gaat vandaag Lacuna in wereldpremière. De Nederlandse virtualrealitydocumentaire reconstrueert de herinneringen van een nu 86-jarige Joodse vrouw die tijdens de Tweede Wereldoorlog haar ouders verloor.

Sonja de Lange werd in 1939 geboren in Amsterdam, waar ze opgroeide in de buurt achter het Concertgebouw. Later verhuisde het gezin naar Apeldoorn, waar haar vader een baan kreeg als bouwkundige van de joods-psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch.

Toen de inrichting in 1943 werd ontruimd en alle personeelsleden en patiënten op transport werden gesteld, gaven haar Joodse ouders haar en haar zus af aan vreemden, zodat zij de oorlog konden overleven. De Lange was toen drie jaar oud. Haar ouders werden gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz, waar ze werden vermoord.

De twee zussen doken onder op verschillende adressen in Nederland en overleefden. Na de oorlog werden ze per boot naar Suriname gebracht, waar hun oom en tante woonden. De eerste jeugdherinneringen van De Lange zijn dan ook die van een onbezorgde jeugd in Suriname.

"Toen was ze zes jaar oud. Wat daarvoor gebeurde, herinnert ze zich nauwelijks, behalve vage beelden en flarden", zegt de 42-jarige Maartje Wegdam, een van de makers. De VR-documentaire begint met De Lange die zegt: "Ik heb eigenlijk niets te vertellen." Wegdam en haar coregisseur Nienke Huitenga Broeren waren ervan overtuigd dat dat juist wel het geval was. "Haar verhaal is niet lineair, maar bestaat uit flarden en leegtes, lacunes. We wilden laten zien dat dit samen toch een verhaal vormt", zegt Wegdam.

Als bezoeker stap je een ruimte van 5 bij 4 meter binnen. Eenmaal daar zet je een virtualrealitybril op, waarna de audio begint. Je hoort gesprekken tussen De Lange en Wegdam. De hele ervaring duurt iets langer dan een halfuur. "Je wordt als bezoeker onderdeel van het gesprek", zegt Wegdam. "Afhankelijk van je bewegingen en waar je je blik op richt, zie je andere dingen. Zo heeft iedereen uiteindelijk weer iets anders gezien."

Zo zijn er meerdere versies van het ouderlijk huis van De Lange in Amsterdam. Eén daarvan is een blauwdruk, een andere is veel gedetailleerder, op basis van brieven die De Lange en ouders hebben geschreven. Bezoekers worden meegenomen in momenten die De Lange zich nog in detail herinnert, zoals waar ze in Paramaribo is opgegroeid.

Maar er zijn ook scènes met leegte, of waarin je De Lange hoort twijfelen over haar herinneringen of verhalen, zoals die met haar echte ouders. "Sommige herinneringen blijven beter bewaard dan andere, en daar zit ook iets moois en menselijks aan", zegt Broeren. "Soms komt dat omdat het te lang geleden is, of omdat het door allerlei omstandigheden, zoals de oorlog, van je is ontnomen."

De documentaire is digitaal gemaakt en ging dit jaar in première tijdens het International Film Festival Rotterdam.

Rietsnijder

De film is een van de negen geselecteerde projecten voor de Immersive Competition van het filmfestival, waarin films worden getoond die gebruikmaken van een bijzonder soort storytelling en technologie. Ook de Nederlandse virtualrealityopera From Dust, gemaakt met behulp van kunstmatige intelligentie, is geselecteerd.

Naast From Dust en Lacuna maakt de Nederlandse film Rietland zijn wereldpremière op het filmfestival van Cannes. Het is een van de zeven uitgekozen films voor La Semaine de la Critique, een onafhankelijk bijprogramma dat door Franse critici is opgezet om veelbelovende filmmakers te ondersteunen. De 33-jarige regisseur Sven Bresser is de maker.

De film gaat over Johan, een rietsnijder die op een dag het levenloze lichaam van een vermoord meisje op zijn rietveld vindt en wordt getroffen door een ongedefinieerd schuldgevoel. Het is voor het eerst in 27 jaar dat een Nederlandse film in deze sectie is genomineerd.

De veiligheidsmaatregelen op defensielocaties in Nederland worden aangescherpt vanwege toegenomen dreiging. Dat zegt minister Brekelmans van Defensie.

De 'Alert State' wordt verhoogd van het eerste (A) naar het tweede niveau (A+). Niveau zes (D) is het hoogste veiligheidsniveau.

Defensie vraagt personeel extra waakzaam te zijn op verdachte personen, auto's, pakketten en drones. Ook wordt opgeroepen om verdachte situaties direct te melden.

Aanleiding voor de verscherpte veiligheidsmaatregelen is het jaarverslag van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).

Daarin stelt de MIVD dat andere landen steeds vaker bereid zijn tot sabotage, ook in de buurt van de Nederlandse grens. Ook de toegenomen dreigingen in Europa spelen een rol bij de aanscherping van de maatregelen.

Vorig jaar was er een Russische hackersgroep die een cybersabotageaanval uitvoerde op het digitale besturingssysteem van een publieksvoorziening. Om welke publieksvoorziening het ging, zegt de MIVD niet.

Studenten kunnen gebruik blijven maken van kortingen bij sportverenigingen of sportfaciliteiten van hun hogeschool of universiteit. Deze goedkopere sportmogelijkheden voor studenten dreigden in gevaar te komen door wettelijke regels.

Maar minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is bereid om te gedogen dat onderwijsinstellingen daar onderwijsgeld aan uitgeven. "Sporten moet goedkoop blijven", zei Bruins in een debat met de Tweede Kamer over het mentale welzijn van studenten. "Ik vind, net als de Tweede Kamer, het onwenselijk dat sport vreselijk duur is."

Streep

Veel Kamerleden waren bezorgd over de berichten dat Bruins een streep ging zetten door de financiering van universiteiten en hogescholen voor sportfaciliteiten en studentensportverenigingen. Bij sportfaciliteiten kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een 'multisportcentrum' voor tientallen sporten, zoals tennis, klimmen en squash.

Wettelijk mogen de instellingen dat eigenlijk niet financieren, omdat het om 'private' activiteiten gaat. Ook commerciële bedrijven bieden sportmogelijkheden aan, waardoor het tot marktverstoring zou leiden.

Studentenorganisaties reageerden verontrust en riepen in een petitie de Tweede Kamer op om een einde te maken aan het plan van Bruins om studenten de marktprijs te laten betalen.

De regels bestaan al meer dan twintig jaar en de genoemde overtredingen met studentensport worden al die tijd al gedoogd.

Grijs gebied

De verwarring is volgens Bruins ontstaan omdat hij de bestaande regels wilde verduidelijken en inzichtelijk wilde maken dat er al jarenlang een "grijs gebied" is. Hij wil dat er een expliciete uitzondering komt voor studentensport, die dan wel uit het onderwijsbudget betaald mogen worden.

Bruins zegt dat dan wel duidelijk moet zijn dat sport de enige uitzondering wordt. "Want waarom mag het onderwijsgeld wel naar goedkopere sport en niet naar goedkoper eten of een culturele activiteit?"

Bruins wil dat hogescholen en universiteiten eerst inventariseren hoeveel geld er wordt besteed aan welke sportfaciliteiten. "In de tussentijd zal ik de regels niet handhaven."

Mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat arbeidsmigranten de komende jaren in Saudi-Arabië zullen sterven als de arbeidsomstandigheden niet worden verbeterd. Volgens Human Rights Watch (HRW) en FairSquare zijn er al tientallen arbeidskrachten gestorven door ongevallen die voorkomen konden worden.

Saudi-Arabië organiseert het WK voetbal in 2034. Voor de bouw van de stadions zet het West-Aziatische land arbeiders in uit landen als Bangladesh, India en Nepal.

Die arbeidsmigranten werken onder slechte omstandigheden, zeggen de mensenrechtenorganisaties. Zij beschuldigen de Saudische autoriteiten ervan sterfgevallen op de werkplaats niet op de juiste manier te melden of geen onderzoek te doen naar de doodsoorzaak. Nabestaanden weten daardoor niet hoe hun familielid is gestorven. Ook kunnen ze niet gecompenseerd worden.

Betere bescherming

Zo werd een arbeidskracht uit Bangladesh geëlektrocuteerd tijdens het werk. Zijn werkgever vertelde volgens HRW aan zijn familie dat ze alleen recht hebben op een compensatie als de omgekomen arbeider in Saudi-Arabië zelf begraven zou worden.

De organisaties roepen Saudi-Arabië en wereldvoetbalbond FIFA op om de rechten van arbeidsmigranten beter te beschermen.

Saudi-Arabië wordt al langer door mensenrechtenorganisaties beschuldigd van uitbuiting van arbeidsmigranten bij de bouw van grote projecten in het land.

Eerder werd buurland Qatar ook beschuldigd van uitbuiting in aanloop naar het WK 2022. Volgens mensenrechtenorganisaties kwamen bij bouwactiviteiten honderden tot mogelijk zelfs duizenden arbeidsmigranten om het leven door slechte omstandigheden. Qatar en de FIFA spraken van drie doden bij de bouw van WK-stadions.

De Europese Commissie haalt de bezem door het woud aan regels waar boeren in de Europese Unie aan moeten voldoen. Ook komt de Commissie met geld voor kleine boeren en met de belofte dat de handhaving van de regels een stuk soepeler zal worden in de toekomst.

De Europese Commissie presenteerde vanmiddag dit pakket aan maatregelen dat het werk van boeren in de EU gemakkelijker zou moeten maken.

Minder regels voor kleinere boeren

De jaarlijkse toelage voor kleine boeren wordt verdubbeld van 1250 euro naar 2500 euro. Deze groep boeren hoeft ook aan minder milieueisen te voldoen. Biologische boeren zullen automatisch in aanmerking komen voor subsidies, zonder dat ze opnieuw moeten bewijzen dat ze aan allerlei milieueisen voldoen. En bij de handhaving van de EU-regels introduceert de Commissie een nieuw principe: op het boerenerf zelf maximaal één controle per bedrijf per jaar.

Het nieuwe beleid van de Commissie is vooral gericht op steun aan kleinere boeren. Zo kunnen zij ook 50.000 euro subsidie krijgen om te investeren in de concurrentiekracht van hun bedrijven.

"Boeren in de EU worden geconfronteerd met een zware administratieve last, die vaak niet aansluit bij de realiteit op het land", zo concludeert de Commissie. De milieuregels en de strenge handhaving daarvan zouden volgens de Commissie leiden tot minder begrip voor de regels. Boeren zouden door de regels ook weerhouden worden van de noodzakelijke investeringen.

De nationale overheid moet ervoor zorgen dat digitale systemen beter op elkaar aansluiten, zodat gegevens slechts een keer hoeven worden ingevuld. Ook de regels voor het omploegen van grasland worden versoepeld. Nu nog moeten boeren na maximaal vijf jaar hun grasland omploegen, omdat het anders als permanent grasland wordt aangemerkt. Die termijn wordt verlengd naar zeven jaar.

Fonds voor klimaatschade

Boeren in Europa krijgen door de klimaatverandering steeds vaker te maken met de gevolgen van de wereldwijde temperatuurstijging. De Europese Commissie stelt daarom voor dat lidstaten nationale crisisfondsen mogen oprichten om boeren te helpen die geconfronteerd worden met klimaatschade door natuurrampen zoals stormen, overstromingen en natuurbranden. Lidstaten kunnen EU-subsidies gebruiken om boeren te compenseren voor de geleden schade.

Europees Parlement aan zet

De voorstellen van de Commissie moeten nog worden goedgekeurd door de Europese lidstaten en het Europees Parlement. De grootste fractie in het Parlement, die van de christendemocraten, is blij met de voorstellen. "We moeten kijken naar wat boeren wél mogen doen, niet alleen maar wat niet kan. Goed dat deze Eurocommissaris daarmee bezig is", zegt Europarlementariër Ingeborg ter Laak van het CDA.

Kritiek is er ook op de plannen en die komt vooral van de linkse partijen. "De Commissie wil vooral EU-landen meer flexibiliteit geven om regels nationaal in te vullen", zegt Bas Eickhout van GroenLinks-PvdA. "Het is maar de vraag of boeren hier echt mee geholpen worden, maar één ding is duidelijk: EU-landen zullen het milieu in elk geval niet beter gaan beschermen."

De plannen voor de landbouw zijn onderdeel van een reeks voorstellen van de Europese Commissie om de regelgeving in Europa te versimpelen. Eerder al kwam de Commissie met voorstellen voor de versimpeling van de regels voor maatschappelijk ondernemen. Binnenkort volgen nog plannen voor de defensie-industrie en het midden- en kleinbedrijf.

Hoofd voorlichting en spindoctor van de VVD Kees Berghuis verlaat opnieuw de politiek voor een mediafunctie. Hij wordt de hoofdredacteur van omroep WNL. Dat vertellen bronnen desgevraagd aan de NOS.

Voormalig hoofdredacteur Bert Huisjes stopte in deze functie na een kritisch rapport van adviesorganisatie KPMG over een soms harde en horkerige manier van leidinggeven. Daarna bleef hij ondanks bezwaar van medewerkers nog wel in het bestuur van WNL, maar in oktober vertrok hij alsnog.

VVD'er Berghuis moet de publieke omroep die "een stem wil geven aan de brede liberaal-conservatieve stroming in ons land" in rustiger vaarwater zien te brengen. WNL maakt programma's als Goedemorgen Nederland, Stand van Nederland en Café Kockelmann.

De VVD is altijd voorstander geweest van een kleinere publieke omroep met minder afzonderlijke omroepverenigingen en minder bestuurslagen. Het kabinet heeft al een reorganisatie aangekondigd.

Microfoon weggesmeten

Er heerst veel onvrede onder (oud-)medewerkers over de cultuur bij WNL. Huisjes werd beschuldigd van onder meer intimidatie, vriendjespolitiek en onderscheid op basis van geslacht. In februari eiste voormalig WNL-presentator Margreet Spijker dat het kritische rapport openbaar zou worden gemaakt, maar de rechter vond dat dat de privacy van andere medewerkers te veel in gevaar zou brengen.

Berghuis was sinds 2015 hoofd voorlichting en spindoctor van de VVD-Kamerfractie. In 2023 bood hij zijn excuses aan omdat hij de microfoon van een journalist van het communistische youtubekanaal Left Laser had weggesmeten.

Daarvoor werkte hij van 2006 tot 2015 als chef van de Haagse redactie van RTL Nieuws. Eerder was hij politiek assistent van toenmalig minister van Financiën Gerrit Zalm.

Het ministerie van Defensie in Libië heeft een staakt-het-vuren afgekondigd. Persbureau Reuters meldt op basis van inwoners van de hoofdstad Tripoli dat een uur na de aankondiging de rust is teruggekeerd, nadat er hevige gevechten waren uitgebroken tussen rivaliserende groepen.

In Tripoli braken gevechten uit na de moord op een van de invloedrijkste militieleiders van de stad. Na zijn dood namen rivaliserende groepen gebieden over van zijn militie.

Het waren de hevigste gevechten in jaren in de hoofdstad na een periode van relatieve rust. Het ministerie van Binnenlandse Zaken riep inwoners op om thuis te blijven en sloot scholen in de hoofdstad. De gevechten gingen ook afgelopen nacht door. Gevreesd werd dat ook gewapende groepen van buiten de stad zich in de strijd zouden mengen.

Angst voor escalatie

De VN-missie in het land, Unsmil, liet vanochtend weten de "snelle escalatie van het geweld in Tripoli en de opbouw van troepen in andere delen van het land" te veroordelen. Unsmil waarschuwde dat de situatie snel uit de hand kon lopen en zei bezorgd te zijn over berichten over burgerslachtoffers.

Libische media melden dat er zeker zes doden gevallen zijn. Het ministerie heeft geen informatie gegeven over slachtofferaantallen.

Unsmil is sinds 2011 actief in Libië, na de val van het regime van Kadhafi. In het westen van het land, waar Tripoli ligt, zijn gewapende groepen actief.

De politie heeft nog eens twee minderjarige verdachten aangehouden voor de ongeregeldheden in Scheveningen, begin deze maand. Het gaat om een 16-jarige jongen uit Den Haag en een 14-jarige jongen uit Beverwijk.

De jongen van 14 liep in een proeftijd "voor andere feiten", maar welke dat zijn, meldt de politie niet. Hij werd voorgeleid aan de rechter-commissaris en is onder strenge voorwaarden weer vrijgelaten. De jongen van 16 wordt verdacht van openlijk geweld. Hij is gehoord en inmiddels ook weer vrijgelaten. Het onderzoek tegen hem loopt nog.

In totaal zijn er nu vier verdachten aangehouden. Vorige week werden er al twee jongens opgepakt: een Rotterdammer van 17 en een Hagenaar van 16. De 17-jarige zou een politieauto en -busje hebben vernield, de 16-jarige wordt verdacht van openbare geweldpleging tegen agenten. Hij moet volgende maand voor de kinderrechter verschijnen. De politie sluit niet uit dat er meer aanhoudingen volgen.

Op 1 mei liep het in Scheveningen uit de hand na een oproep op sociale media om te gaan vechten. Honderden jongeren waren erop afgekomen. De mobiele eenheid werd ingezet nadat de jongeren zich tegen de politie hadden gekeerd. Ze bekogelden agenten onder meer met stenen, fietsen en glaswerk.

Zo zagen die ongeregeldheden eruit:

Burgemeester Van Zanen zei vorige week geen signalen te hebben ontvangen dat mensen gingen rellen. "Ik heb ook de snapchats gezien, met de oproep om gezellig naar Den Haag te komen, maar daarin is niets gezegd over rellen", sprak hij in een raadsvergadering.

Pas halverwege de avond kreeg de gemeente volgens hem signalen dat het onrustig werd. Rond 20.45 uur begon de politie mensen weg te sturen. "Dat ging beheerst. Daarna ging het mis", aldus Van Zanen. Hij baalt van de situatie en vindt het kwalijk dat ouders van de jongeren die meededen aan de rellen zich niet hebben gemeld. "Tegen die ouders zeg ik: schaam je. Het is onze stad, van iedereen."

De politie maakte eerder bekend meer onderzoek te doen naar de oproepen op sociale media. Ook zei de politie te gaan kijken naar het eigen optreden en het opschalen naar de ME.

De baas van de voornaamste onafhankelijke verkiezingswaakhond in Rusland Golos is veroordeeld tot vijf jaar in een strafkolonie. Grigori Melkonjants werd schuldig bevonden aan samenwerking met een "ongewenste organisatie".

Melkonjants zit sinds 2023 vast. Volgens hem zijn de aanklachten politiek gemotiveerd. Na het uitspreken van het vonnis riep hij vanuit zijn glazen cel naar enkele tientallen aanwezige journalisten en sympathisanten: "Maak je geen zorgen, ik wanhoop niet. Jullie moeten dat ook niet doen."

Melkonjants is medevoorzitter van Golos, de bekendste verkiezingswaakhond van Rusland. In 2013 werd de organisatie aangemerkt als 'buitenlandse agent' en drie jaar later werd Golos als ngo officieel ontbonden door het ministerie van Justitie. Daarna bleef de organisatie doorgaan met zijn werk.

Veel onafhankelijke media en mensenrechtenorganisaties zijn de afgelopen jaren in Rusland bestempeld als 'buitenlandse agent' of 'ongewenste organisatie'. De wet wordt daarom vooral gezien als manier om critici te mond te snoeren. Het stempel maakt het werk van oppositie en activisten vrijwel onmogelijk. Zo zijn bronnen bijvoorbeeld terughoudend om te praten met journalisten uit vrees zelf ook aangemerkt te worden als 'buitenlandse agent'.

'Onderdeel van Europees netwerk'

Nieuwssite Meduza meldt dat de strafzaak tegen Melkonjants verband houdt met het Europees Netwerk van Verkiezingswaarnemingsorganisaties (Enemo). In september 2021 werd Enemo in Rusland bestempeld als "ongewenst" en verboden. Volgens de rechtbank is Golos nog steeds onderdeel van Enemo. Melkonjants zegt dat hij sinds het verbod niet meer met Enemo heeft samengewerkt.

Golos houdt sinds de oprichting in 2000 toezicht op verkiezingen in Rusland en heeft regelmatig misstanden aan het licht gebracht. De groep ligt al jaren onder vuur van de autoriteiten. Zo werd in 2011 al een keer het hoofd van Golos opgepakt.

Er geldt een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater op de Veluwe en in delen van Noord-Brabant. Dat betekent dat de waterschappen het verbieden om water uit sloten, weteringen en kanalen te halen om te sproeien.

"Dat is relatief vroeg in het jaar", zegt een woordvoerder van waterschap Vallei en Veluwe bij Omroep Gelderland. Eerder besloten de waterschappen vaak pas in de zomer tot een onttrekkingsverbod. Vorig jaar en ook in 2023 was het zelfs zo nat dat er in de meeste regio's helemaal geen maatregelen werden genomen.

Maart was dit jaar recorddroog. In april viel er ongeveer evenveel regen als normaal, maar daarna werd het opnieuw droog. Ook wordt voorlopig geen regen verwacht. Het probleem zit hem niet alleen in het gebrek aan neerslag, er verdampt ook veel water op dit moment.

Voorsprong ingelopen

"We begonnen deze droge periode met een relatief hoog grondwaterpeil, maar die voorsprong is door de afgelopen droge maanden alweer ingelopen", zegt Rian Govers, waarnemend dijkgraaf van waterschap Brabantse Delta. "Dat stelt ons voor extra uitdagingen."

Govers had al op 3 april een verbod op het gebruik van oppervlaktewater voor beregening ingesteld voor een deel van 'haar' gebied. Dat verbod is vanaf vandaag uitgebreid naar een groot deel van Brabant.

Vanaf middernacht geldt om dezelfde reden ook een onttrekkingsverbod voor oppervlaktewater op vrijwel de hele Veluwe. Dat is slecht nieuws voor bijvoorbeeld sportverenigingen die hun velden besproeien met grondwater.

Maar het zijn vooral boeren die getroffen lijken te worden, al zeggen zij zelf dat het wel meevalt.

Grondwater is alternatief

"Het is ook niet nieuw dat we dit over ons heen krijgen", aldus Jaap van Wenum van de Brancheorganisatie Akkerbouw. "Grondwater is een goed alternatief en veel essentiëler voor de boer."

Wim Brouwer van Land- en Tuinbouworganisatie (LTO), afdeling Gelderse Vallei, bevestigt dat. "De sloten staan droog, daar valt geen water uit te halen. We zijn aangewezen op bronnen en daar zijn er hier best wel wat van. Maar het moet niet al te lang droog blijven. Als er over veertien dagen nog geen druppel is gevallen, gaan we ons hier wel zorgen maken."

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vindt dat de pleegzorg die Enver biedt "voor het grootste deel niet voldoet aan de eisen". De problemen bij de jeugdzorgorganisatie in de regio Rotterdam zijn zo groot dat de instelling onder verscherpt toezicht is gesteld. "Verbetering is noodzakelijk."

Enver is een van de organisaties die betrokken waren bij de pleegzorg van een 10-jarig meisje uit Vlaardingen. Zij werd door haar pleegouders ernstig mishandeld en vorig jaar mei zwaargewond opgenomen in het ziekenhuis. Ze had hersenletsel en botbreuken en lag een tijd in coma.

Naar aanleiding van de misstanden rond het Vlaardingse meisje kwamen de IGJ en de Inspectie Justitie en Veiligheid in januari al tot de conclusie dat er grote fouten waren gemaakt. Enver stond daardoor onder extra toezicht van de twee inspecties.

Na dat onderzoek was er bij de IGJ grote bezorgdheid over de zorg voor andere jongeren bij Enver en daarom werd er de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de kwaliteit van de zorg.

Hoge werkdruk

Volgens de inspectie willen de medewerkers graag goede pleegzorg bieden, maar lukt dat niet door een te hoge werkdruk. De inspectie ziet risico's, omdat de veiligheid van de pleegkinderen niet systematisch wordt afgewogen.

Verder worden richtlijnen en protocollen niet goed nageleefd en zijn de dossiers een rommeltje. Zo is niet duidelijk of er met pleegkinderen wordt gesproken zonder dat de pleegouders erbij zijn. Ook staan adviezen van gedragswetenschappers niet in het dossier.

Dit nieuwe rapport is dus opnieuw zeer kritisch en reden voor de inspectie om een stap verder te gaan en Enver onder verscherpt toezicht te stellen.

Volgens hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning is verscherpt toezicht in de jeugdzorg niet uitzonderlijk. "We hebben in Nederland ontzettend veel jeugdhulporganisaties en een heel groot aanbod. Elke organisatie gaat op een andere manier te werk.

De inspectie kan volgens Bruning niet alle organisaties toetsen, omdat daar geen capaciteit voor is. "Maar dit rapport leidt tot vragen en zorgen over hoe het in Nederland op dit moment gesteld is. Waar we bij het inspectierapport over het pleegmeisje in Vlaardingen al bang waren dat er meer niet op orde zou zijn in deze pleegzorgorganisatie, is dat nu waarheid gebleken."

Enver zegt de kritische conclusies van de inspectie te herkennen. "Pleegkinderen en hun ouders moeten erop kunnen rekenen dat zij goede hulp op een veilige plek krijgen", schrijft de organisatie in een reactie die aan het inspectierapport is toegevoegd.

De pleegzorgorganisatie begeleidt momenteel bijna 1300 kinderen bij ruim 900 gezinnen. Enver heeft een plan gemaakt dat de problemen moet oplossen. Het heeft daarvoor van de inspectie negen maanden de tijd gekregen.

William Schrikker Stichting

De inspectie is positief over het verbeterplan, maar vraagt zich af of de "termijnen haalbaar en realistisch zijn". Zo staat in het rapport dat het bestuur geen goed zicht heeft op processen binnen de organisatie. Dat maakt het "moeilijk om te leren van ervaringen".

Bij de pleegzorg voor het meisje uit Vlaardingen was naast Enver ook de William Schrikker Stichting (WSS) betrokken. Ook die stichting kreeg in januari veel kritiek van de inspecties. Een onderzoek van de IGJ loopt nog. WSS begeleidt 7000 kinderen.

In Antalya ontmoeten de 32 NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken elkaar in aanloop naar de grote top in Den Haag eind juni. Ze gaan vooral praten over de nieuwe zogenoemde 'NAVO-norm', het percentage van het bruto binnenlands product dat landen geacht worden uit te geven aan hun verdediging. Maar in de wandelgangen gaat het ook over iets anders: is de Oekraïense president Zelensky straks wel welkom in Den Haag?

NAVO-bronnen melden dat de VS bezwaar maakt tegen de komst van Zelensky naar de top van volgende maand. De regering van president Trump zou er weinig voor voelen, mede door de moeizame relatie tussen de twee leiders. Op de vorige NAVO-toppen was Zelensky nog eregast.

"Het weren van Zelensky zou een diplomatieke ramp zijn voor Nederland die geen enkele woordvoerder kan goedpraten", zegt een betrokkene, die benadrukt dat het nog te vroeg is voor conclusies. De top is over zes weken, waarin alles nog kan gebeuren. "We sturen nu op vraagtekens", aldus diplomaten.

5 procent

Deze week zal het in Antalya voornamelijk gaan over de NAVO-norm. De nieuwe Amerikaanse NAVO-ambassadeur Matthew Whitaker zegt dat hij een 'stevige discussie' verwacht over de eis van president Trump dat de bondgenoten 5 procent aan defensie moeten gaan uitgeven.

In eerste instantie deden diplomaten dat getal af als 'openingsbod', maar inmiddels is duidelijk dat het de president ernst is. Whitaker zei dan ook: "We zien ernaar uit deze week van onze bondgenoten de details te horen over hoe ze denken dat te gaan halen."

Trump verleiden

De 5 procent is meer dan een verdubbeling van de norm die nu staat: 2 procent. Topman Rutte steunt de inzet van Trump, bevestigde premier Schoof vorige week onbedoeld. De leden van de alliantie krijgen zeven jaar de tijd om te groeien naar 3,5 procent defensie-uitgaven, met ongeveer 0,2 procentpunt per jaar dus.

Daarnaast moeten landen ook nog eens 1,5 procent gaan uitgeven aan 'defensie gerelateerde uitgaven', zoals cyberveiligheid en de versterking van bruggen waar tanks overheen moeten kunnen rijden.

Samen telt dat op tot 5 procent, genoeg om Trump blij te maken en te verleiden om naar Den Haag te komen, hopen diplomaten. Volgens Whitaker "gaan we er helemaal van uit dat Donald Trump in Den Haag zal zijn voor de NAVO-top". Maar niet iedereen in de NAVO-wandelgangen is daar gerust op.

Europese profiteurs

Betrokkenen zien weinig ruimte voor al te veel discussie over Ruttes voorstel voor de percentages. "Dit gaat het worden", zegt een ingewijde. Wel verwachten anderen nog "intensieve gedachtewisselingen" over het toezicht op de getallen. Want wie moet controleren of landen zich houden aan de gemaakte afspraken en wat precies waaronder valt?

In februari maakte de Amerikaanse minister van Defensie Hegseth op weinig subtiele manier duidelijk dat de niet-Amerikaanse NAVO-leden niet langer op de Verenigde Staten hoeven te rekenen voor hun veiligheid.

Trump en zijn ministers noemen hun Europese bondgenoten in de alliantie 'freeloaders', profiteurs die er gebruik van maken dat Amerika hen verdedigt. Daarom konden Europeanen het zich permitteren hun geld niet in defensie te steken, maar in het opbouwen van hun verzorgingsstaat, zeggen de Amerikanen. Dat moet nu klaar zijn. "We vragen onze Europese bondgenoten meer in staat te zijn gelijkwaardige partners te worden", zegt Whitaker.

Voor Nederland betekent het optrekken van de uitgaven naar 3,5 procent dat er tientallen miljarden extra naar Defensie moeten. Een politiek ingewikkeld dossier voor de coalitie, die bij de presentatie van het akkoord over de voorjaarsnota nog zei pas na de NAVO-top te gaan nadenken waar al dat geld vandaan zou moeten komen.

"Een tamelijk merkwaardige opstelling" van Nederland, noemen NAVO-ingewijden dat. "Als gastland word je geacht je vinger op te steken en het goede voorbeeld te geven aan de rest, niet om achter in de klas te gaan zitten afwachten tot de les voorbij is."

Over Oekraïne

De ministers van Buitenlandse Zaken spreken in Antalya ook over de pogingen om een staakt-het-vuren tussen Rusland en Oekraïne van de grond te krijgen. Daarvoor wordt vooral gekeken naar Istanbul, 700 kilometer noordelijker. Mogelijk treffen de Oekraïense president Zelensky en de Russische president Poetin elkaar daar donderdag.

Zolang gesprekken over het beëindigen van de oorlog bezig zijn, is lastig te voorspellen wat er op de top eind juni besproken zal worden over Oekraïne, zegt de Amerikaanse ambassadeur Whitaker.

Ultrakorte top

Ingewijden zeggen dat wel duidelijk is dat het in Den Haag een ultrakorte top wordt. Op de eerste dag, dinsdag 24 juni, is er alleen een diner bij de koning en woensdag is er een gezamenlijke sessie met de staatshoofden en regeringsleiders van de 32 landen.

Dat is een groot contrast met de top vorig jaar in Washington. Daar waren naast de bespreking tussen de leiders ook nog officiële vergaderingen van de staatshoofden en regeringsleiders met hun collega's uit Nieuw-Zeeland, Japan, Australië en Korea en de EU, en een bijeenkomst met de Oekraïense president Zelensky in de zogenoemde 'NAVO-Oekraïne Raad'.

Dat zit er in Den Haag dus niet in. Het is bekend dat Trump niet van lange vergaderingen houdt en door alle plichtplegingen zo kort mogelijk te houden, wordt het risico op gekibbel voorkomen, is het idee.

Over twee weken komen de ministers van Defensie bij elkaar op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel, de laatste officiële vergadering vóór 25 juni, als het allemaal moet gaan gebeuren in Den Haag.

De ruim 1600 huisjes die de afgelopen tientallen jaren illegaal zijn neergezet op eilandjes in de Vinkeveense Plassen mogen daar blijven staan. Wel moeten ze in veel gevallen (een stuk) kleiner worden. Dat heeft de gemeenteraad gisteravond besloten.

Veel bewoners van de huisjes zijn niet bereid om "de zaag in hun huisje te zetten", meldt RTV Utrecht. "Iedereen is woedend", concludeert Sjuul Paradijs, voormalig hoofdredacteur van De Telegraaf en al jaren gebruiker van een huisje op een van de eilandjes in de Vinkeveense Plassen.

Bij de eilandjes in de Vinkeveense Plassen gaat het om de voormalige legakkers. Dat zijn langgerekte stukjes land die maar net boven het water uitsteken. Ze ontstonden toen boeren in de loop der eeuwen gewonnen veen te drogen legden om het daarna tot turven te snijden.

Grootste illegale woonwijk

De legakkers hebben zich de laatste tientallen jaren ontwikkeld tot een lustoord voor watersporters en andere recreanten, vooral uit naburig Amsterdam. Zij voerden vaak zelf per boot bouwmateriaal aan en zetten soms complete huizen neer, inclusief keukenblok, terras, boothuis en aanlegsteiger. Zo ontstond waarschijnlijk de grootste illegale woonwijk van Nederland.

De gemeente gedoogde het. Totdat de druk om in ieder geval iets officieel te regelen te groot werd. De Vinkeveense Plassen zijn immers óók een belangrijk natuurgebied met weidse uitzichten, waar talloze vogels nestelen en zelfs nog paling rondzwemt.

Beschoeiing

De illegale huisjes hoeven niet weg, staat in het bestemmingsplan waarmee een meerderheid van de gemeenteraad gisteravond instemde. De bewoners mogen blijven, maar moeten wel zorgen voor onderhoud en een goede beschoeiing van hun stukje eiland. Zo voorkomen ze dat de legakkers afkalven en langzaam in het water vallen. "En wij als gemeente kunnen dat onderhoud niet betalen, zij wel," aldus wethouder Cees van Uden gisteren.

Over de aanleg van beschoeiing klagen de huisjeseigenaren niet. Waar ze wel over vallen is dat de gemeente nu een maximale bouwgrootte voor hun huisjes heeft vastgesteld, tot maximaal 22,5 vierkante meter dicht bij een beschermd natuurgebied.

"In deze zone mag ongeveer niks", stelt Paradijs boos vast. "Ik nodig de gemeenteraadsleden uit om te vertellen waar ik de zaag in moet zetten." Volgens hem zijn honderden anderen al net zo verontwaardigd.

Poepen en plassen

Gerard Korthals van natuurvereniging De Groene Venen is ook boos. Hij wijst erop dat de recreatiedruk op de Vinkeveense Plassen al enorm is en nog groter wordt nu de huisjes mogen blijven.

"Uiteindelijk is dat slecht voor de natuur", zegt hij. "Niet alleen die huisjes zijn illegaal. Mensen moeten poepen en plassen en voor een groot deel doen ze dat ook illegaal. Dat is slecht voor de waterkwaliteit, slecht voor de biodiversiteit."

Korthals wijst erop dat er internationale richtlijnen zijn voor de waterkwaliteit en dat het maar de vraag is of de Vinkeveense Plassen daaraan voldoen.

Het enige punt waar Paradijs en Korthals het over eens zijn, is dat de handhaving van het omstreden besluit lastig wordt. Dat realiseert ook wethouder Van Uden zich. "We zijn geholpen als mensen zich aan de regels willen houden", zei hij tijdens de vergadering.

KLM gaat vanaf eind mei weer naar Israël vliegen, bevestigt de vliegmaatschappij. Bij het personeel zijn er zorgen over de beslissing, blijkt uit interne berichten in handen van de NOS. Minder dan twee weken geleden sloeg er nog een raket in vlak bij de Israëlische luchthaven waar KLM op vliegt.

Elf maanden geleden staakte de vliegmaatschappij de vluchten naar Tel Aviv, omdat ze de situatie onveilig vond. Nu kan het volgens KLM dus wel weer. Veiligheid staat voorop, benadrukt een woordvoerder van KLM herhaaldelijk tegen de NOS.

"Elke dag wordt de veiligheid gecontroleerd. Die is afhankelijk van tal van factoren waarvoor we eigen bronnen en die van de overheid raadplegen." Waarom de situatie veilig wordt verklaard, zijn vragen voor een veiligheidsdeskundige, zegt de woordvoerder. "Dat is ook vaak vertrouwelijke informatie."

Raketinslag

Op 4 mei sloeg een ballistische raket in bij luchthaven Ben-Gurion in Tel Aviv. De aanval werd opgeëist door Houthi's in Jemen. Zeker zes mensen raakten hierbij gewond. Daarop uitte personeel zorgen op interne forums van KLM. Ook de bond voor cabinepersoneel (VNC) en die voor verkeersvliegers (VNV) horen zorgen bij hun leden.

Zo schrijft een medewerker van KLM: "Zolang iets zeldzaams niet gebeurt - zoals een raketinslag ondanks een luchtverdedigingssysteem - gaan we ervan uit dat het ook in de toekomst niet zal gebeuren. Tot het ineens wél gebeurt, en dan blijkt hoe kwetsbaar die aannames zijn." De schrijver van het bericht vraagt om terughoudendheid bij het als 'veilig' aanmerken van de situatie en hoopt dat de KLM-veiligheidsraad het besluit herziet.

"De laatste keer dat collega's hier vóór de oorlog naartoe gingen, moesten zij onder luide sirenes de schuilkelders in en snel naar huis gerepatrieerd worden", schrijft een ander. "Ook op een dag dat Israël in staat was om zelf de veiligheid in te schatten en te waarborgen." Diezelfde persoon vindt dat men zich moet afvragen of ze zich prettig zouden voelen als hun dierbaren naar Tel Aviv zouden vliegen. "Ik denk dat we daar het antwoord wel op weten."

'Niet onopgemerkt'

De KLM-veiligheidsraad meldde dat het nog steeds het plan is om de vluchten te hervatten op basis van advies gebaseerd op data en statistieken. "Ik kan niet anders zeggen dan dat jullie zorgen niet onopgemerkt zijn." In een ander intern bericht geeft KLM aan dat de maatschappij begrijpt dat het vragen oproept dat medewerkers weer vluchten naar Tel Aviv in hun rooster zien verschijnen. Weer een ander bericht luidt: "We zouden deze stap niet zetten als er ook maar enige twijfel zou bestaan over de situatie ter plaatse."

KLM benadrukt in dit bericht onder meer dat het luchtruim streng bewaakt wordt en dat de route van en naar het crewhotel veilig is. Medewerkers die vragen of twijfels hebben, kunnen dit bespreken met hun leidinggevende. "Samen zorgen we ervoor dat iedereen zich veilig voelt bij de uitvoering van deze vluchten."

Om het vertrouwen in de veiligheid kracht bij te zetten, vliegen op de eerste vlucht twee hoge functionarissen mee, onder wie de chef-vlieger van de Boeing 737.

Op de vraag wat KLM van de interne zorgen vindt, reageert een woordvoerder dat "iedereen bij ons weet dat veiligheid vooropstaat."

Financiële belangen

KLM heeft ook financiële belangen bij het hervatten van de vluchten. De opschorting van vluchten naar Tel Aviv heeft KLM de afgelopen tijd benoemd als een van de oorzaken voor de mindere cijfers. KLM laat weten dat het commercieel belang geen rol speelt in de vluchten naar Tel Aviv: eerst de veiligheidsafweging, dan de rest.

Voor het grootste deel van Israël geldt een oranje reisadvies, oftewel: alleen gaan als het noodzakelijk is. Voor een deel van de grensgebieden geldt een rood reisadvies.

Andere vliegmaatschappijen

Onder meer Lufthansa (waar ook ITA en Brussels Airlines onder vallen) besloot na de aanval op 4 mei de vluchten weer op te schorten tot 18 mei. Lufthansa Group laat weten dat nog niet besloten is of de vluchten daarna weer worden hervat.

De partner van KLM, Air France, vloog al naar Tel Aviv, maar besloot volgens KLM vorige week de vluchten tot 20 mei te schrappen.

Andere luchtvaartmaatschappijen, zoals British Airways, United Airlines en Delta Airlines, schrapten de vluchten tot half juni. Easyjet zou 1 juni weer vliegen, maar besloot hun vluchten te schrappen tot en met het einde van die maand.

Air Canada was van plan om vanaf 8 juni weer vliegen, maar kondigde vandaag aan dat ze dit met nog eens drie maanden uitstellen.

Bij een brand vannacht zijn de lokalen waarin een basisschool in Leeuwarden tijdelijk huisde verloren gegaan. De brandweer heeft de noodlokalen gecontroleerd laten uitbranden. Niemand raakte gewond.

"Het is een behoorlijke schok", reageert schooldirecteur Karel Beke bij Omrop Fryslân. "Er zijn ontzettend veel materialen van leerlingen en leraren verloren gegaan. Onze werkplek is gewoon weg."

De brand brak rond 01.30 uur uit in de noodlokalen die waren opgetrokken aan de zuidkant van de stad. De brandweer moest het vuur van buitenaf bestrijden omdat het te gevaarlijk was om naar binnen te gaan.

Veel rook

Bij de brand kwam veel rook vrij. Juist om te voorkomen dat er nog meer rook en giftige stoffen zouden vrijkomen, liet de brandweer de lokalen gecontroleerd uitbranden.

De brand is wrang, zegt de directeur, want de school zou nog maar een paar weken gebruikmaken van de noodlokalen. "Daarna gaan we naar onze totaal vernieuwde school, een paar meter verderop."

Vandaag krijgen de leerlingen in ieder geval geen les. "We moeten nu gaan kijken hoe we dit de rest van het schooljaar gaan oplossen", zegt Beke. Ook de voor- en naschoolse opvang maakte gebruik van de noodlokalen.

Stroom afgesloten

Zoals gebruikelijk bij branden werd de elektriciteit vannacht afgesloten. In dit geval gold dat ook voor elf woningen in de buurt van de noodlokalen. Inmiddels hebben zij weer stroom.

De oorzaak van de brand in Leeuwarden is onbekend.

In Duitsland zijn drie Oekraïense mannen aangehouden op verdenking van sabotageacties en spionage. Ze zouden van plan zijn geweest aanslagen te plegen door postpakketten met explosieven van Duitsland naar Oekraïne te versturen, vermoedelijk in opdracht van door Rusland aangestuurde personen.

Het Duitse Openbaar Ministerie vermoedt dat de mannen als spionnen zijn ingezet en de opdracht hebben gekregen om brand te stichten en explosieven af te laten gaan. Wat hun doelwitten waren, is niet bekendgemaakt.

Twee van de mannen werden afgelopen weekend in Duitsland gearresteerd, de derde werd gisteren in Zwitserland aangehouden. "Ze worden ervan verdacht als agenten te hebben gehandeld met het doel sabotage te plegen", aldus het Openbaar Ministerie.

Testpakketten met gps-trackers

Het plan zou zijn geweest om pakketten te versturen die onderweg naar Oekraïne tot ontploffing zouden komen. Volgens de aanklagers zouden de verdachten in maart tegenover "één of meerdere personen die vermoedelijk namens Rusland handelden" hebben verklaard bereid te zijn aanslagen op het goederenvervoer in Duitsland uit te voeren.

Eén van de verdachten, Vladyslav T., zou eind maart vanuit Keulen twee "testpakketten" hebben verstuurd met gps-trackers. Daarmee zouden mogelijke transportroutes in kaart moeten worden gebracht, aldus de aanklagers.

Volgens het Duitse tijdschrift Der Spiegel zijn door de arrestaties sabotageacties met pakketbommen verijdeld. De Duitse autoriteiten hadden transportbedrijven al in augustus vorig jaar gewaarschuwd voor pakketten met brandbommen, die mogelijk naar verschillende locaties in Europa zouden worden gestuurd.

Eerder die zomer brak brand uit in een container van transportbedrijf DHL op het vliegveld van Leipzig. De oorzaak was vermoedelijk een brandbom, geadresseerd aan een ontvanger in Londen. DHL nam daarop extra veiligheidsmaatregelen bij hun Europese vestigingen.

Of de drie gearresteerde mannen verantwoordelijk zijn voor de brandbom in Leipzig is niet bekend.

Het was nieuws dat niemand verbaasde en toch iedereen schokte: afgelopen week werd bekend dat Ovidio Guzmán, de jongste zoon van de beruchte drugsbaas Joaquín 'El Chapo' Guzmán, schuld zou gaan bekennen tegenover Amerikaanse aanklagers.

De 35-jarige Ovidio, die in 2023 door Mexico werd uitgeleverd aan de VS, is nog jong. Met een akkoord met de Amerikaanse justitie kan hij mogelijk nog een deel van zijn leven terugkrijgen, zeker als er strafvermindering tegenover de bekentenis staat.

Maar details over de deal met de Amerikanen zijn onbekend, en juist dat maakt Mexicaanse autoriteiten nerveus. Ovidio weet, net als zoveel grote drugsbazen, heel veel over Mexico, waar de boven- en onderwereld soms moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn.

Straffeloosheid

Ovidio Guzmán is een van de vier zonen van Joaquín 'El Chapo' Guzmán, de oprichter van het beruchte Sinaloakartel, een van de machtigste criminele organisaties in Mexico. El Chapo zit sinds 2017 vast in de VS, na enkele spectaculaire ontsnappingen in zijn thuisland. Hij werd in 2019 veroordeeld tot levenslang.

Uitlevering aan de VS is de grootste nachtmerrie voor drugsbazen: waar in Mexico tot op het hoogste niveau vrijheid en straffeloosheid kan worden gekocht, betekent opsluiting in de VS normaal gesproken opsluiting voor het leven.

Zijn zoon Ovidio zit sinds september 2023 vast in New York, nadat hij eerder dat jaar was opgepakt in de Mexicaanse staat Sinaloa. Dat gebeurde bij een militaire operatie waarbij 160 mensen, voornamelijk kartelleden, om het leven kwamen.

In totaal zijn er twaalf aanklachten tegen hem ingediend in drie Amerikaanse staten, onder meer voor drugshandel, moord en witwassen. Aanklachten waartegen Ovidio zich bij zijn eerste hoorzitting nog onschuldig pleitte.

Afgelopen dinsdag werd bekend dat maar liefst zeventien familieleden van Ovidio, onder wie zijn moeder, zich te voet bij de Mexicaans-Amerikaanse grensovergang bij San Diego hadden gemeld. Zij gaven zich vrijwillig over aan agenten van de Amerikaanse opsporings- en veiligheidsdienst FBI. Een veiligheidsmaatregel? Of onderdeel van een akkoord waarbij ook deze familieleden informatie over het Sinaloakartel en hun banden zullen blootgeven?

De Mexicaanse regering, gebrand op een schoon imago richting de Amerikaanse autoriteiten, volgt het akkoord met bezorgdheid. Meerdere grote namen uit de almachtige regeringspartij Morena worden gelinkt aan het Sinaloakartel. Een prominente naam die valt, is die van Rubén Rocha Moya, gouverneur van Sinaloa en zwaargewicht binnen de partij van president Sheinbaum. Hij zou zijn verkiezing als gouverneur deels te danken hebben gehad aan de zonen van El Chapo.

Gevangenisstraf van 38 jaar

Er wordt gevreesd voor een scenario zoals dat van Genaro García Luna, voormalig veiligheidsminister van Mexico. Tijdens het proces tegen El Chapo bleek uit getuigenissen van derden dat deze Garciá Luna met miljoenen dollars was omgekocht door het Sinaloakartel.

Een onderzoek en veroordeling volgden: inmiddels zit Garciá Luna een gevangenisstraf van 38 jaar uit in New York. Naast een smet op het imago van Mexico was zijn veroordeling een dreun voor de relaties tussen de twee buurlanden.

Als Ovidio Guzmán tegenover Amerikaanse autoriteiten praat over de werkwijze van het Sinaloakartel, lijkt het haast onvermijdelijk dat daarbij de namen van publieke functionarissen en ambtenaren vallen. Juist nu Mexico alles wil doen om de VS tevreden te houden, zijn die schuldbekentenissen geen goed nieuws.

Nog twee drugsbazen vast

In New York zitten sinds vorig jaar nog twee andere Mexicaanse drugsbazen vast. De eerste heet Iván 'El Mayo' Zambada. Hij is de voormalige compagnon van El Chapo, en een drugsbaas van de oude stempel, met een netwerk dat tot diep in de Mexicaanse politiek reikt. De ander is Joaquín Guzmán, een broer van Ovidio.

Het was deze Joaquín die Zambada vorig jaar in de val lokte door hem naar een boerderij in Mexico te brengen. Daar werd de oude drugsbaas overmeesterd door gewapende mannen, in een vliegtuig gedwongen en samen met Joaquín naar de VS gevlogen. Het werd gezien als verraad op het hoogste niveau binnen het Sinaloakartel, met een bloedige oorlog in Sinaloa als gevolg tussen de nog in Mexico verblijvende zonen van El Chapo en de zoon van El Mayo anderzijds.

De vraag die zich hier aandient is: wat voor akkoord had Joaquín Guzmán met de Amerikaanse autoriteiten gesloten dat hij bereid was een van de oprichters van het Sinaloakartel en nota bene zijn eigen peetvader uit te leveren? In Mexico zullen mensen tot op het hoogste niveau hier slapeloze nachten van hebben.