De afgelopen anderhalf jaar hebben de Verenigde Arabische Emiraten elf verdachten uitgeleverd aan Nederland, terwijl daarvoor zelden iemand werd overgedragen. Criminelen in Dubai worden nerveus, merkt het Openbaar Ministerie.
Jarenlang konden Nederlandse criminelen ongestoord een luxeleven leiden in de emiraten. Vele tientallen verdachten hielden zich schuil in Dubai, buiten het bereik van justitie in Nederland.
Terwijl ze vanuit het Midden-Oosten per versleutelde telefoon cocaïnetransporten organiseerden, deelden drugshandelaren met hetzelfde gemak opdrachten uit voor liquidaties in Nederland. Hun geld staken ze in dure auto's, luxe appartementen en uitspattingen in het nachtleven van Dubai.
Deze Arabische vrijhaven was Nederland een doorn in het oog. Daarom kwamen er gesprekken over officiële rechtshulp met de Verenigde Arabische Emiraten en werd uiteindelijk in 2023 een uitleveringsverdrag van kracht.
Vorig jaar werden de eerste drie verdachten overhandigd, dit jaar tot nu toe acht. "Dit is geen piek, maar de nieuwe trend", stelt officier van justitie Ferry van Veghel van het Landelijk Parket, dat regelmatig om uitlevering vraagt van verdachten in de emiraten.
Drugshandel
Eerder moest de overheid nog lang onderhandelen om Nederlands meest gezochte verdachte Ridouan Taghi hierheen te krijgen. Maar inmiddels zijn de Verenigde Arabische Emiraten criminelen liever kwijt dan rijk en vliegen ze er achter elkaar uit.
Onder de nu uitgeleverde elf zijn verdachten van zware georganiseerde criminaliteit, zoals drugshandel en witwassen. Voorbeelden zijn een zoon van Taghi, voetballer Quincy Promes, de Delftse rapper Fatah en een ondergrondse bankier die miljoenen zou hebben verplaatst voor criminelen.
"Maar ook verdachten in zaken die misschien van minder gewicht lijken, zoals cybercrime of fraude met cryptovaluta", zegt Van Veghel. "Omdat heel duidelijk moet zijn dat wat je ook gepleegd hebt, naar Dubai gaan betekent niet meer dat je buiten schot blijft."
Verdachten die nog op het lijstje van het OM staan om uitgeleverd te worden zijn onder andere de Bredase drugsbaron Edin G., een gewelddadige Eritrese mensenhandelaar en een man die naar Dubai is gevlucht na het veroorzaken van een dodelijk verkeersongeval in Lelystad.
Geduld
Eerder was de procedure ondoorzichtig en onvoorspelbaar. Inmiddels weet het Openbaar Ministerie beter hoe een uitleveringsverzoek onderbouwd moet worden. Sinds dit jaar zit er een Nederlandse officier van justitie in de emiraten om de samenwerking te bevorderen.
Toch blijft uitleveren een oefening in geduld. De procedure kan zomaar een jaar tot anderhalf jaar duren, zoals blijkt uit de zaak rond Promes. Lang bleef onduidelijk of hij hier zijn straf zou gaan uitzitten.
Net als in Nederland, kan een verdachte zich verzetten tegen uitlevering en in beroep gaan tegen een beslissing van de rechter. Uiteindelijk moet de minister van Justitie beslissen. Hoewel het OM nu meer te horen krijgt over het verloop van een procedure, blijft het vaak een verrassing wanneer een verdachte daadwerkelijk kan worden opgehaald.
Wie zich niet verzet tegen uitlevering, kan tegenwoordig snel in Nederland zijn. Dat bewees de arrestatie van vlogger Alex Soze, die hier nog een gevangenisstraf open heeft staan voor geweld en op sociale media koketteerde met zijn verblijf in Dubai. In augustus werd hij op verzoek van Nederland opgepakt, een paar weken later was hij hier.
Deal sluiten
Nog altijd zitten er vermoedelijk tientallen Nederlandse verdachten in de Verenigde Arabische Emiraten. Die beginnen zenuwachtig te worden, merkt het OM. "Het is een plek waar het goed toeven is en tot op heden misschien ook heel veilig voelde", zegt Van Veghel. "Ik denk wel dat dat echt voorbij is."
Het OM zegt steeds vaker te worden gebeld door advocaten van verdachten in Dubai, die procesafspraken willen maken met justitie om hier een straf uit te zitten. "Dat verdachten nu zelf contact opnemen om naar Nederland terug te komen, bewijst voor ons wel dat ze zich niet langer veilig wanen."
Er zijn ook verdachten die inmiddels uit Dubai zijn vertrokken omdat het hen er te heet onder de voeten werd. Er gaan zelfs verhalen over criminelen die verborgen in zeecontainers de emiraten ontvluchten.
Marokko
De vraag is waar ze dan naartoe gaan; buiten bereik van justitie maar waar ze het ook breed kunnen laten hangen. Drugsbaron Jos L. houdt zich al een tijd schuil in West-Afrika, nadat hij eerder Turkije al verliet. Andere verdachten kiezen voor Marokko, dat geen eigen onderdanen uitlevert.
"Wij kijken voortdurend wat nou interessante landen zijn voor criminelen om zich te vestigen", zegt officier van justitie Van Veghel. "Maar ook om hun geld onder te brengen of bepaalde geldstromen doorheen te laten lopen. Dat zijn landen waar we dan proberen afspraken mee te maken, net zoals we dat met Dubai hebben gedaan."
Op dit moment is Nederland bezig om ook met Marokko een uitleveringsverdrag te sluiten, zodat Nederlandse verdachten ook daar niet langer veilig zijn.