Gehuld in overalls en getooid met veiligheidshelmen en -brillen krijgen twintig studenten een rondleiding bij de kerncentrale Borssele, de laatste in Nederland die nog stroom levert. Dit is de eerste lichting aan de Hogeschool Zeeland die onderwijs krijgt over kernenergie.
De studenten zelf zijn enthousiast. "Ik zou het zelf wel zien zitten om hier later te gaan werken", zegt Olaf Driedijk, die een opleiding engineering volgt. Het spreekt hem vooral aan dat er zo veel komt kijken bij het werk in een kerncentrale.
Grote ambities
Nederland investeert weer in het opleiden van mensen voor nucleaire techniek. En dat is nogal een kentering. Tientallen jaren waren er alleen maar minder opleidingen en onderzoek.
Lange tijd leek de nucleaire sector alleen maar te krimpen. Sinds 2020 veranderde dat razendsnel. Het huidige kabinet wil niet alleen de kerncentrale Borssele langer openhouden. Het doel is om twee, en uiteindelijk zelfs vier, nieuwe centrales te bouwen.
Ook daarbuiten zijn er ambities. Zo wordt in het Noord-Hollandse Petten een fabriek gebouwd, Pallas genaamd, voor het maken van radioactieve medicijnen. Ziekenhuizen gebruiken die bijvoorbeeld voor scans, en het behandelen van kanker.
Grote tekorten
Het roept de vraag op welke mensen de centrales gaan bouwen en in bedrijf houden. "We hebben een zeer groot tekort aan medewerkers door allerlei bezuinigingen die de afgelopen tientallen jaren hebben plaatsgevonden", zegt Wim Turkenburg, atoomfysicus en emeritus hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.
Als de vier centrales er komen, zijn circa 2800 extra mensen nodig om ze draaiende te houden, stelt een nieuw rapport. En dat is nog zonder de plannen voor Pallas en de eventuele bouw van kleine kernreactoren.
Zelfs zonder de bouwplannen dreigen personeelsproblemen. De sector is vergrijsd. De komende tien tot vijftien jaar gaat bijna een op de drie werknemers met pensioen. "Het is nu al een urgent vraagstuk", bevestigt Turkenburg. "Nu moet je er hard aan trekken om straks in staat te zijn uit te voeren wat je voor ogen hebt."
65 miljoen euro
De sector zoekt vaklieden van het mbo of hbo. Zij hebben vaak een technische opleiding. Maar om te werken in een kerncentrale hebben ze wel extra scholing nodig, bijvoorbeeld over straling. Slechts een à twee op de tien mensen in de sector is nucleair opgeleid aan een universiteit.
Over de hele linie zijn forse investeringen nodig, zegt atoomfysicus Turkenburg. Zeker op het mbo en hbo gebeurt nu niets. Daarvoor moeten docenten worden opgeleid. En op de universiteiten is eigenlijk alleen in Delft nog redelijk wat kennis over.
Er is inmiddels begonnen met een inhaalslag. Eind 2023 trok toenmalig minister Jetten hiervoor 65 miljoen euro uit. Dit geld wordt komende jaren geïnvesteerd in meer wetenschappelijk onderzoek, nieuwe hoogleraren aan de TU Delft en onderwijs aan mbo's en hbo's.
Positieve sfeer
De minor aan de Hogeschool Zeeland is een eerste stap. En ook aan de Zeeuwse mbo-instelling Scalda maakten studenten dit jaar kennis met nucleaire technologie.
De belangstelling is groot. "We wisten niet of hier veel animo voor was", zegt Jorick Vos, docent bij de Hogeschool Zeeland. "Maar de minor zit helemaal vol en we hebben een aantal studenten moeten teleurstellen."
Ook EPZ, het bedrijf dat de kerncentrale in Borssele uitbaat, merkt dat de belangstelling voor de sector groeit. "De sfeer rond kernenergie is enorm veranderd", zegt directeur Carlo Wolters. "In het verleden moest je maar niet vertellen dat je in de nucleaire sector werkte. Nu krijg je op een verjaardag juist heel veel vragen."
Wolters is dan ook optimistisch over de uitdaging personeel te vinden. De centrale leidt ook nu continu nieuwe mensen op. Zo is er een interne opleiding van 18 maanden voor operators, de mensen die werken in de controlekamer. Veel van hen hebben geen nucleaire opleiding maar werkten bijvoorbeeld op grote schepen.
Bouw is grootste uitdaging
"Tot nu toe zijn wij zeker in staat geweest om mensen te vinden", zegt Wolters. Maar ook hij zegt dat je ruim op tijd moet beginnen om bij de start van de kerncentrale genoeg mensen te hebben. "We moeten nu wel beginnen met de kennisinfrastructuur in Nederland."
De grootste uitdaging zal vooral zitten in de bouw van nieuwe kerncentrales. "De duizenden mensen die daarvoor nodig zijn hebben we hier niet", zegt atoomfysicus Turkenburg. "Die moet je voor een groot deel gaan inhuren uit het buitenland."
En daar zal Nederland veel concurrentie ondervinden, want niet alleen hier zijn plannen voor nieuwe kerncentrales.