Goedemorgen! Vandaag kunnen bijen in Nederland worden geteld tijdens de Nationale Bijentelling en in de Turkse stad Istanbul houden de Verenigde Staten en Rusland diplomatieke gesprekken.
Eerst het weer: Vanochtend is het vaak nog bewolkt, maar al snel wordt het zonnig. Af en toe zijn er wel sluierwolken. Het wordt zo'n 15 graden bij een matige noordwestenwind.
Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.
Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?Het lijkt erop dat ook de Amerikaanse importheffingen tegen de Europese Unie in elk geval voor een deel niet doorgaan. Het Witte Huis heeft er echter nog geen volledige duidelijkheid over gegeven.
President Trump verraste gisteren met de bekendmaking dat een reeks opgelegde importheffingen voor tientallen landen wordt gepauzeerd. Per direct geldt voor die landen een heffing van 10 procent, schreef hij op zijn socialemediaplatform Truth Social.
Juist gisteren werd duidelijk dat de Europese Unie met tegenmaatregelen zou komen vanwege de eerder opgelegde Amerikaanse importheffingen. Vanaf begin volgende week zouden de heffingen op bepaalde goederen oplopen tot 25 procent.
"Dat is slecht getimed", reageerde Trump gisteren in de Oval Office toen hij gevraagd werd naar die tegenmaatregelen. Maar de Amerikaanse minister van Handel, Howard Lutnick, benadrukte daarna dat de Europese Unie de heffingen pas later zou implementeren. "Onze verwachting is dat dat nog verder wordt uitgesteld", zei Lutnick. Trump antwoordde daarop: "Ik ben blij dat ze gewacht hebben."
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:Veel mensen hebben inmiddels een noodpakket in huis. Toch weet niet iedereen hoe je bepaalde spullen gebruikt. Een oud-militair en zijn vrouw geven daarom speciale trainingen.
Fijne dag!
Vandaag begint de achtste editie van de Nationale Bijentelling. Tot en met maandag kan iedereen wilde bijen tellen: in de tuin, op het balkon of een ander groen plekje. Maar kenners zijn op voorhand somber over de resultaten.
"Het gaat slecht met alle insecten, maar met de bestuivende soorten is het ronduit belabberd", zegt Els Voorbij van het Bijkersgilde bij Omroep Gelderland.
"Het landschap is zo ingericht dat er praktisch geen bloemen meer te vinden zijn. Vroeger zag je in weilanden en aan akkerranden veel gekleurde bloemen: witte klavier, korenbloem, rode klaver, beemdkroon. Tegenwoordig is het vooral groen. Daar heeft de bij niets aan."
ParasietenJoris Knoops van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging is al net zo somber. "De verstedelijking zorgt voor een lager voedselaanbod en klimaatverandering leidt ertoe dat er meer parasieten zijn die de bij aanvallen. Daarnaast maakt het gebruik van gifstoffen op bloemen het lastiger voor de bij om te overleven."
De telling die vandaag van start gaat, moet dus wat hem betreft vooral leiden tot bewustwording. "Het helpt ons stil te staan bij waar we eigenlijk mee bezig zijn."
"We zien al jaren een afname van het aantal bestuivers. Daar is eigenlijk geen telling meer voor nodig. Als je 's zomers naar Zuid-Frankrijk reist, zie je dat er bij aankomst veel minder insecten en muggen op je kentekenplaat zitten dan vroeger het geval was. Dat zegt veel."
Bloemrijke bermenBehalve bewustwording helpt de telling wel om te zien waar de bij (nog) actief is en welke soorten precies waar zitten, ook buiten natuurgebieden. Gemeenten, provincies en ecologen kunnen die kennis inzetten voor hun groenbeleid en de aanleg van bloemrijke bermen, stellen de organisatoren van de bijentellling, Naturalis, IVN Natuureducatie en LandschappenNL.
Maar de vraag is of dat daadwerkelijk gebeurt. "We hebben op dit moment niet echt een regering die ervoor openstaat iets te doen ter verbetering van de natuur. Dat heeft geen prioriteit en daar is ook de bij de dupe van", zegt Voorbij.
Vorig jaar werden 41.431 bijen geteld bij de telling, Daaronder bijna 7000 honingbijen, de enige bijensoort die niet in gevaar is in Nederland. Op de website nationalebijentelling.nl zijn de meest voorkomende bijen zoals een hommel, tuinhommel of de gehoornde metselbij afgebeeld, zodat iedereen ze kan herkennen.
Regeringspartijen NSC en BBB houden vol dat bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel werkenden en gepensioneerden die al (deels) een pensioen hebben opgebouwd, meer inspraak moeten hebben. Ze dienen een nieuw voorstel in nadat hun vorige plan, per pensioenfonds een referendum, zware kritiek kreeg van de Raad van State.
Het voorstel dat ze nu indienen regelt individuele inspraak. Werkenden en gepensioneerden krijgen ieder voor zich het recht om bezwaar te maken tegen de overgang van hun opgebouwde pensioenrechten naar het nieuwe stelsel. Als de deelnemers van een pensioenfonds een referendum willen dan kan dat, maar is niet voorgeschreven als al is voldaan aan het bezwaarrecht.
NSC-Kamerlid Agnes Joseph heeft het nieuwe voorstel bedacht. "Dit is beter uitvoerbaar en de pensioensector kan er beter mee aan de slag. Ik hoop dat de pensioensector nu in de meedenkstand komt."
BezwarenDat laatste valt te betwijfelen omdat een groot bezwaar van de pensioenfondsen niet is weggenomen. Op 30 mei 2023 stemde de Eerste Kamer al in met het nieuwe pensioenstelsel. Na vijftien jaar politieke discussie, ook met de vakbonden, konden de pensioenfondsen aan de slag met wat zij een verbetering vinden. Nu inspraak organiseren legt dat proces stil.
Verder komt inspraak erop neer dat binnen een pensioenfonds er twee soorten pensioen in stand gehouden moeten worden, en dat voor tientallen jaren. Een ander genoemd bezwaar is dat de pensioenen er niet steviger op worden als er zo veel verschillen zijn binnen en tussen pensioenfondsen.
Joseph is zich van de bezwaren bewust. "Alle partijen die het pensioenakkoord hebben gesloten zien dit niet zitten. Maar ik krijg veel vragen van burgers, gepensioneerden die dachten dat zij hun oude rechten zouden behouden. Maar ook bestaande pensioenen gaan meer meebewegen met de beurskoersen. Mensen moeten kunnen zeggen of ze dat willen of niet."
Prinses Ariane viert vandaag dat ze 18 jaar is geworden. Zij is de jongste dochter van koning Willem-Alexander en koningin Máxima.
Nu ze 18 is veranderen er wat zaken voor de prinses. Zo zal ze naar verwachting net als haar oudere zussen Amalia en Alexia op Prinsjesdag verschijnen en staat ze bij de interviews tijdens de jaarlijkse zomer- en winterfotosessies de pers te woord. Bij de fotosessie zelf was ze altijd al aanwezig, maar de dochters hoefden als minderjarigen geen vragen te beantwoorden.
ItaliëAriane studeert aan het United World College Adriatic in Italië. "We zijn heel trots op haar", zei Máxima daarover. "Maar ze zal tijdens haar verjaardag en ook daarna heel druk bezig zijn met haar eindexamens", zei de koningin na afloop van het staatsbezoek aan Kenia. Over de verjaardag van haar dochter zei Máxima ook: "We hebben al een empty nest, dus dat is alleen maar een bevestiging daarvan."
Over prinses Ariane is verder weinig bekend, omdat ze met uitzondering van Koningsdag nog niet vaak in het openbaar verschijnt. Ook wil het koningspaar over hun dochters niet te veel kwijt, om hen te beschermen. Haar moeder zei in 2021 dat ze het heel goed deed op school. "Ze is ongelooflijk lief, etherisch, heel vrouwelijk en tegelijkertijd heel krachtig", zei ze ook. "Ze heeft ongelooflijk veel talenten."
De Rijksvoorlichtingsdienst heeft ter gelegenheid van haar verjaardag nieuwe foto's van Ariane gepubliceerd:
De overheid heeft de afgelopen jaren ruim 168 miljoen euro voorgeschoten aan slachtoffers van misdrijven. Veroordeelde daders hebben daarvan nog maar een beperkt deel terugbetaald, blijkt uit gegevens van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB).
Behalve verkeersboetes, int het CJIB ook het geld dat veroordeelden moeten betalen aan slachtoffers. Rechters bepalen de hoogte van de schadevergoeding tijdens een strafzaak. Soms gaat het om een vast bedrag van maximaal een paar duizend euro, soms om een veel hoger bedrag na bijvoorbeeld een moord.
Vaak kunnen veroordeelden niet meteen betalen, omdat ze eerst een gevangenisstraf moeten uitzitten en het geld niet hebben. Om te voorkomen dat slachtoffers lang moeten wachten, schiet de overheid de toegekende bedragen voor. Dat gebeurt zo'n 9000 keer per jaar. Vervolgens wordt het geld teruggevorderd bij de dader.
Lange ademDat incasseren is een zaak van de lange adem, blijkt uit de CJIB-gegevens. Van de 168 miljoen die de overheid tussen 2016 en 2024 heeft voorgeschoten, is tot nu toe nog maar 49 miljoen terugbetaald.
Het kan in de praktijk erg lang duren voor een schuld is ingelost. Van de voorschotten van vorig jaar is nog maar een tiende weer terug, maar van het geld uit 2016 is inmiddels twee derde terugbetaald. Volgens het CJIB lukt het uiteindelijk in 80 procent van alle zaken om alles terug te krijgen, al blijven juist de hoogste bedragen lastig om terug te vorderen.
OplichterMet veroordeelden wordt een betalingsregeling getroffen, ook als ze in de gevangenis zitten. Vorig jaar werd in totaal 27 miljoen euro aan voorschotten geïncasseerd door het CJIB, waaronder een flink bedrag uit een zaak uit 2001.
Want zo lang een zaak niet is verjaard, blijft het CJIB proberen om het geld te innen bij de dader. Zo haalde de instantie ook 25.000 euro terug bij een oplichter die vijftien jaar geleden niet bestaande vakantiehuisjes verhuurde. De oplichter zat lang in het buitenland, maar nadat hij vorig jaar plotseling weer was opgedoken in Nederland, moest hij alsnog betalen.
Eigen zakToch lukt het ook op de lange termijn niet altijd om het geld terug te halen bij de dader. Iemand die bijvoorbeeld levenslang in de gevangenis zit, zal weinig kunnen terugbetalen. In de zaak van tramaanslagpleger Gökmen T. bijvoorbeeld kregen de slachtoffers hoge schadevergoedingen toegekend, die de dader nooit uit eigen zak zal kunnen betalen.
Soms lukt het niet om veroordeelden of hun vermogen te vinden. In de MH17-zaak keerde de overheid bijna 17 miljoen euro uit aan nabestaanden, maar de daders zitten in Rusland, buiten het bereik van justitie. Ook zij zullen naar verwachting nooit iets van de toegekende schadevergoeding terugbetalen.
Steeds vakerVolgens het CJIB schiet de overheid steeds vaker voor, omdat het aantal toegewezen schadevergoedingsmaatregelen de afgelopen jaren is toegenomen. Bovendien kennen rechters steeds hogere bedragen toe aan slachtoffers en nabestaanden.
Toch volstaan de huidige regelingen nog altijd niet, zeiden slachtofferorganisaties onlangs. Zij merken dat slachtoffers regelmatig in financiële problemen komen. Het kabinet onderzoekt of hogere schadevergoedingen mogelijk zijn.
Het dodental door de instorting van een club in de Dominicaanse Republiek is opgelopen tot 184. Het dak van het gebouw in Santo Domingo stortte dinsdag in.
Op het moment van de instorting was er een optreden van merenguezanger Rubby Pérez, die zelf ook om het leven kwam.
Afgelopen dagen is onder het puin gezocht naar overlevenden en lichamen. De kans dat er nog mensen levend onder de brokstukken vandaan worden gehaald, is volgens de autoriteiten nihil.
Onder de doden zijn twee voormalige honkballers: Octavio Dotel en Tony Blanco. Dotel speelde vanaf 1999 bij dertien MLB-clubs in de VS en Canada en werd in 2011 kampioen met de St. Louis Cardinals. Later viel zijn naam in een onderzoek naar drugshandel en witwassen. Blanco speelde ook in de VS en had een lange carrière in Japan.
Een ander prominent slachtoffer is Nelsy Cruz, de gouverneur van een Dominicaanse provincie en de zus van MLB All-Star Nelson Cruz.
De nachtclub Jet Set bestond sinds 1973. Er werden iedere week merengue-avonden gehouden. Die trokken nationale en internationale artiesten en waren populair bij Dominicanen uit alle lagen van de bevolking.
Waardoor het dak van de nachtclub instortte is niet duidelijk.
In het Brabantse Vierlingsbeek zijn agenten vermoedelijk beschoten nadat ze waren afgekomen op een noodmelding. De politie had een melding gekregen dat de bewoner van een huis een "acute hulpvraag had".
Toen de agenten er aankwamen werden ze vermoedelijk door de bewoner die de melding had gedaan onder vuur genomen, zegt de politie. Agenten schoten daarop terug. Een arrestatieteam heeft de bewoner uiteindelijk aangehouden. De man raakte daarbij lichtgewond aan zijn hoofd. De agenten raakten niet gewond.
"Zoals gebruikelijk wordt het politieoptreden onafhankelijk onderzocht", meldt de politie.
Het lijkt erop dat ook de Amerikaanse importheffingen tegen de Europese Unie in elk geval voor een deel niet doorgaan. Het Witte Huis heeft er echter nog geen volledige duidelijkheid over gegeven.
President Trump verraste gisteren met de bekendmaking dat een reeks opgelegde importheffingen voor tientallen landen wordt gepauzeerd. Per direct geldt voor die landen een heffing van 10 procent, schreef hij op zijn socialemediaplatform Truth Social.
Juist gisteren werd duidelijk dat de Europese Unie met tegenmaatregelen zou komen vanwege de eerder opgelegde Amerikaanse importheffingen. Vanaf begin volgende week zouden de heffingen op bepaalde goederen oplopen tot 25 procent.
"Dat is slecht getimed", reageerde Trump gisteren in de Oval Office toen hij gevraagd werd naar die tegenmaatregelen. Maar de Amerikaanse minister van Handel, Howard Lutnick, benadrukte daarna dat de Europese Unie de heffingen pas later zou implementeren. "Onze verwachting is dat dat nog verder wordt uitgesteld", zei Lutnick. Trump antwoordde daarop: "Ik ben blij dat ze gewacht hebben."
Heffingen China verhoogdTrump maakte gisteren een uitzondering voor China: voor dat land besloot hij juist tot een verhoging van de importheffingen tot 125 procent. Volgens hem heeft Peking dat aan zichzelf te wijten. De Chinezen zouden "een gebrek aan respect voor de wereldmarkt" hebben getoond. China verhoogde eerder op de dag de importheffingen voor Amerikaanse producten tot 84 procent.
De Europese Commissie wachtte veel langer dan China met tegenmaatregelen en lijkt daardoor de dans te ontspringen. De verwachting is dat Europa alsnog met de VS zal gaan onderhandelen over de heffingen die overeind blijven.
Na de bekendmaking door Trump dat veel heffingen in elk geval voorlopig niet doorgaan, schoten de beurzen omhoog. De Dow Jones won bijna 8 procent, de techbeurs Nasdaq 12 procent. De beursindex van de belangrijkste Amerikaanse aandelen, de S&P 500, klom met 9,5 procent. Ook beurzen in Azië staan op winst.
Trump legde gisteren uit dat hij de maatregelen had gepauzeerd omdat investeerders "bang werden":
De Amerikaanse Senaat heeft ingestemd met Pete Hoekstra als ambassadeur in Canada. Hij was tijdens de eerste termijn van president Trump ambassadeur in Nederland.
De stemming in de Senaat was 60 tegen 37. Een aantal Democraten stemde met de Republikeinen mee voor de benoeming.
In november werd bekend dat Trump Hoekstra als ambassadeur in Canada wilde. Voor Nederland heeft Trump de Texaanse zakenman Joe Popolo voorgedragen. Hij is algemeen directeur bij een investeringsmaatschappij en zit in het bestuur van verschillende ondernemingen.
De relatie tussen Canada en de Verenigde Staten staat sinds de verkiezingswinst van Trump onder druk. De Republikein heeft herhaaldelijk gezegd dat hij van Canada "de 51e Amerikaanse staat" wil maken. Ook wordt Canada geraakt door importheffingen die Trump heeft ingesteld, al zijn die inmiddels weer deels van tafel.
SoevereinHoekstra liet vorige maand tijdens een hoorzitting van de buitenlandcommissie van de Senaat weten dat hij Canada als een soevereine staat beschouwt.
Hoekstra (71) is geboren in Groningen, maar zijn ouders emigreerden in 1956 naar de Verenigde Staten. Na een succesvolle periode als zakenman vertegenwoordigde hij Michigan tussen 1993 en 2011 in het Amerikaanse Congres.
De Senaat heeft ook ingestemd met Mike Huckabee als ambassadeur in Israël. Hij was voorheen gouverneur van de staat Arkansas en staat bekend als uitgesproken pro-Israël. Hij is voorstander van Trumps plan om Gaza onder Amerikaanse controle te plaatsen en de Palestijnse bevolking buiten Gaza te vestigen.
Vorig jaar zei Huckabee dat een Israëlische annexatie van de Westoever "natuurlijk" een mogelijkheid is tijdens Trumps ambtstermijn. De stemming voor zijn benoeming was krapper, met 53 tegen 46.
In Uden is een informatiebijeenkomst van de gemeente Maashorst over de komst van drie opvanglocaties voor asielzoekers uitgelopen op ongeregeldheden die werden beëindigd met charges van de mobiele eenheid. Meerdere mensen zijn aangehouden.
In de Kruisherenkapel in Uden ging de gemeente in gesprek met bewoners die vlak bij de beoogde opvanglocaties wonen. De gemeente Maashorst, waar Uden onder valt, informeerde de inwoners over drie opvanglocaties in Uden, Schaijk en Zeeland met plek voor in totaal zo'n 750 asielzoekers.
Binnen bleef het rustig. Zo'n driehonderd mensen hadden zich buiten verzameld. Daar was het aanvankelijk ook relatief rustig. Rond 21.00 uur sloeg de sfeer om. Mensen gooiden met stenen en flessen, staken zwaar vuurwerk af en liepen met fakkels. Meteen daarop kwamen meerdere bussen van de ME aan en even later werd het plein voor de kapel schoongeveegd.
Beelden van de demonstratie:
De politie heeft vijf mensen aangehouden. Drie mannen uit Bergeijk, Veghel en Uden werden aangehouden op verdenking van onder meer het afsteken van vuurwerk en het gooien van glas. Twee mannen uit Uden zouden stenen naar de politie hebben gegooid en ook pepperspray tegen agenten hebben gebruikt.
De afgelopen weken zijn meerdere protesten tegen azc's in Noord-Brabant uitgelopen op ongeregeldheden. In Best probeerde een groep demonstranten vorige week met geweld een sporthal binnen te dringen waar een informatieavond bezig was. Ook werd de burgemeester bedreigd. Eerder was het ook in Berlicum tot rellen gekomen: het gemeentehuis werd daar bekogeld met eieren.
Demonstraties hebben hun uitwerking: op meerdere plekken zag de gemeenteraad af van een azc nadat mensen de straat op waren gegaan. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ziet een verband tussen het asielbeleid van het kabinet en de hevige protesten. "Sinds de spreidingswet ter discussie is komen te staan, zijn de protesten ook weer terug", zegt burgemeester Boumans van Doetinchem, voorzitter van de adviescommissie asiel en migratie van de VNG.
"Ha Dilan", schrijven bijna zestig VVD-burgemeesters boven een oproep aan hun partijleider om de financiële problemen van gemeenten aan te pakken. "Als gemeenten en Rijk er niet in slagen om tot structurele oplossingen te komen, dan zijn juridische procedures onvermijdelijk".
VVD-burgemeesters die in een brief aan hun partijleider openlijk voorsorteren op juridische stappen tegen het rijk: zoiets is zelden vertoond. Voor de tweede keer in een paar maanden tijd is er hoogoplopende onrust binnen de VVD-gelederen over de bezuinigingen die volgend jaar worden doorgevoerd op het gemeentefonds, de pot geld waaruit de uitgaven worden betaald die gemeenten moeten doen.
In 2026 wordt daar 2,4 miljard euro op bezuinigd, zo is het voornemen. Dat slaat zo'n gat in de begrotingen van gemeenten, dat zij zelf spreken van een "ravijnjaar".
In februari waren het de VVD-wethouders die in een brief massaal aan de bel trokken bij hun partijleider, vandaag kreeg de NOS een brief in handen van VVD-burgemeesters.
VoorjaarsnotaBijna zestig van hen hebben deze week hun handtekening gezet onder een noodkreet aan Dilan Yesilgöz. Nu er in Den Haag wordt onderhandeld over de voorjaarsnota proberen zij de druk op de partijleiding verder op te voeren. "De tijd van tijdelijke lapmiddelen is voorbij", schrijven ze.
"Zorgelijk is de stilstand die dreigt, ook op bestuurlijk niveau. Gemeenten kunnen in toenemende mate geen partner meer zijn voor het kabinet op cruciale dossiers als woningbouw, mobiliteit, veiligheid en energie, thema's die ook voor de VVD de hoogste prioriteit hebben."
Onder de brief staan de namen van de burgemeesters van onder andere Tilburg, Den Bosch, Baarn, Wassenaar, Haarlemmermeer en Amstelveen.
De initiatiefnemer van de brief is de Haagse burgemeester en partijprominent Jan van Zanen. Hij zegt dat hij maandag met deze actie begon en "binnen enkele momenten" de bijna zestig handtekeningen van zijn VVD-collega's binnen had. "Ik weet dat het allemaal ingewikkeld is, maar gemeenten verdienen een eerlijke behandeling", zegt Van Zanen.
Het is zeer ongebruikelijk dat VVD-prominenten zich zo publiekelijk wenden tot hun partijleider. De brief uit februari van de wethouders was al heel opvallend, dat nu ook nog de burgemeesters zich uitspreken is ongekend.
Na de brief van de ongeruste wethouders volgde er in februari een gesprek met de Tweede Kamerfractie. Dat leidde volgens betrokkenen niet tot tevredenheid bij de lokale bestuurders.
'Worden niet serieus genomen'De vereniging van VVD-burgemeesters schaart zich achter de noodkreet. Voorzitter Jorrit Eijbersen van die vereniging zegt vandaag in Met het Oog op Morgen dat de burgemeesters zich niet serieus genomen voelen door de Rijksoverheid.
In een reactie op de brief laat de VVD weten dat "deze problemen bij de coalitiepartijen bekend zijn". "Onze fractievoorzitter heeft de bestuurders die de brief hebben geschreven inmiddels geantwoord.". Over de inhoud van dat antwoord wil de VVD geen mededelingen doen.
Drie gemeenten in het noordoosten van Groningen zijn in en na de Tweede Wereldoorlog opvallend berekenend omgegaan met de huizen en het andere vastgoed van hun Joodse inwoners. Dat blijkt uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), dat vandaag in de synagoge van Appingedam is gepresenteerd.
Soms onteigenden ze de huizen al voordat bekend was of de weggevoerde bewoners terug zouden komen. Uit het onderzoek blijkt ook dat de gemeente Pekela ruim dertig jaar geld heeft verdiend aan een huis waarvan de bewoners tijdens de Holocaust werden vermoord.
"Toen ik het onderzoek las, was er eerst schrik en verbijstering", reageert burgemeester Jaap Kuin van Pekela bij RTV Noord. "Waarom heb je het zo opgelost? Je moet je er voor schamen dat die woning niet is teruggegeven."
Het onderzoek werd gedaan op verzoek van de drie huidige gemeenten Eemsmond, Westerwolde en Pekela. Het beeld dat daaruit ontstaat, is ontluisterend. Joden overal in Nederland werden tijdens de oorlog niet alleen weggevoerd, maar ook grote schaal beroofd, stellen de onderzoekers.
Onroerend goed zoals huizen, bedrijven en (landbouw)grond werd onteigend en verkocht, vaak aan NSB'ers en andere collaborateurs. Het gebeurde ook dat Joods bezit in gemeentehanden terechtkwam. Na de oorlog heeft de Nederlandse overheid soms geprobeerd die 'transacties' ongeldig te verklaren. Maar dat ging lang niet altijd goed, zoals blijkt bij het huis van de familie Stoppelman uit Pekela.
Orkest stoppelman.De Joodse Hartog Stoppelman, zijn vrouw Sophia en hun zoons Lazarus en Daniel woonden in een statige woning aan de Binnenweg 6 in Oude Pekela (tegenwoordig Thorbeckelaan). Achter het huis hadden ze een sigarenfabriekje. Hartog Stoppelman was ook dansleraar en muzikant. Samen met zijn vader en zes broers vormden ze het Orkest Stoppelman.
Vlak voor hun deportatie, op 24 september 1942 werd de familie Stoppelman dakloos omdat hun huis zwaar beschadigd raakte bij een bombardement.
Het huis moest worden gerepareerd. Omdat het lot van de weggevoerde familie onbekend was, werd de woning onteigend en toegewezen aan de gemeente Oude Pekela. Die liet het repareren, maar kreeg vervolgens aanmaningen van de hypotheekhouder, verzekeringsmaatschappij en andere betrokkenen. Om die rekeningen te betalen, besloot de gemeente het huis te verhuren.
Verrekening van de kostenVolgens RUG-onderzoeker Richard Paping hadden de 'Stoppelmans' hun huis hoogstwaarschijnlijk teruggekregen als zij waren teruggekomen. Mét een uitgebreide verrekening van de kosten die de gemeente had gemaakt. "Het is opvallend", zegt Paping, "dat gemeenten de eerste jaren na de oorlog toch vooral dachten aan de (financiële) belangen van hun bevolking en weinig empathie toonden voor de vrijwel volledig vermoorde Joodse gemeenschappen."
Maar Hartog Stoppelman en zijn gezin kwamen niet terug. Paping: 'De kinderen van Stoppelman waren zijn erfgenamen. Maar zij werden ook vermoord en hadden geen kinderen. De erfenis ging toen, theoretisch, naar zijn broers. Maar je raadt het al: die zijn ook vermoord. En hun kinderen ook."
Uiteindelijk meldde zich geen enkele erfgenaam die aanspraak maakte op het huis. Misschien was er zo verre familie dat ze niet wisten dat ze erfgenaam waren, of waren ze niet geïnteresseerd, vermoedt onderzoeker Paping. "Aan de andere kant, de door de Nederlandse staat ingestelde beheerder van Stoppelmans boedel heeft ook nooit naar ze gezocht."
In de gemeentekasDe gemeente Oude Pekela verkocht het huis in 1974. De opbrengst, zo'n 22.000 gulden, werd in de gemeentekas gestort, net als de huuropbrengst tussen 1942 en 1974.
"De conclusie lijkt te zijn dat de gemeente Oude Pekela voor minder dan 6.000 gulden aan kosten een pand van tijdens de Holocaust vermoorde Joden heeft verworven. Uit dat pand heeft de gemeente ruim dertig jaar netto-inkomsten ontvangen. Vervolgens heeft ze hetzelfde pand voor bijna 22.000 gulden kunnen verkopen, zodat aangenomen kan worden dat de onteigening tijdens de oorlog voor de gemeente Oude Pekela uiteindelijk als belegging nog gunstig heeft uitgepakt," aldus de onderzoekers in het rapport.
BegraafplaatsHet verhaal van de familie Stoppelman is een van de vele in het dikke RUG-rapport, Daaruit blijkt ook dat dezelfde gemeente Oude Pekela in de oorlog de Joodse begraafplaats in bezit kreeg. Na de bevrijding wilde het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) de begraafplaats terug. Mede door gesteggel over een vergoeding duurde het tot 1966 voordat het NIK de begraafplaats daadwerkelijk terugkreeg van de gemeente.
In de gemeenten Eemsmond en Westerwolde was het weinig beter, blijkt uit het rapport. "Van de 150 Joodse inwoners in Westerwolde in 1942 hebben slechts 15, dus maar 10 procent, de oorlog overleefd. Een ontluisterend gegeven", reageert burgemeester Jaap Velema van Westerwolde op de website eemskrant.nl.
"Na de verschrikkingen van de concentratiekampen moesten overlevenden langdurige procedures doormaken om hun bezittingen terug te krijgen of financiële compensatie te krijgen. Achter de kille cijfers schuilt een onbeschrijfelijk leed dat onze Joodse inwoners is aangedaan."
Oordeel vellen"Het is niet aan ons om een oordeel te vellen", zegt onderzoeker Paping. "We hebben in opdracht van de gemeenten onderzocht wat er met de Joden en hun onroerend goed gebeurd is tijdens en na de oorlog. Dat hebben we feitelijk op papier gezet. Het is nu aan de gemeenten zelf om conclusies te trekken."
"Voor de familie Stoppelman iets terugdoen is heel lastig, want de nabestaanden zijn niet in beeld", stelt burgemeester Jaap Kuin van Pekela. "We gaan de Joodse begraafplaats een kwaliteitsimpuls geven en met de raad bevestigen dat we die begraafplaats echt in goede staat laten verkeren."
Het Russische leger is een nieuw grondoffensief begonnen, zegt de Oekraïense commandant der strijdkrachten. Volgens generaal Syrksy ziet het Oekraïense leger de afgelopen dagen "bijna een verdubbeling van het aantal aanvallen uit alle windrichtingen."
Syrsky heeft dit gezegd in een interview met Oekraïense media. Hem werd gevraagd naar recente uitspraken van president Zelensky dat Rusland zich voorbereidt op een lenteoffensief, vooral in de omgeving van Charkiv en Soemy. Volgens de generaal is deze aanval inmiddels gaande, maar is die breder dan alleen het noordoosten van Oekraïne.
Het overzicht ontbreekt, maar er lijkt geen sprake van een Russische doorbraak. Op verschillende plekken langs het ruim duizend kilometer lange front in Oekraïne worden zware gevechten gemeld.
Gevechten in RuslandOok over de grens in Rusland wordt op een aantal plekken strijd geleverd. Volgens de Amerikaanse denktank ISW houdt Oekraïne nog altijd een klein gebied bezet in de Russische regio Koersk. Ook in de naastgelegen regio Belgorod is het Oekraïense leger actief.
In Oost-Oekraïne in de regio Donetsk lijkt de strijd het hevigst om Pokrovsk. Rusland probeert al maanden vergeefs deze logistiek belangrijke plaats in handen te krijgen. Oekraïne had recent wat gebied om deze stad heen heroverd, maar nu gooit het Russische leger extra materieel en mankracht in de strijd. "We zien het op dronebeelden", citeert CNN vandaag een anonieme officier. De nieuwe aanval gaat volgens Oekraïne gepaard met veel Russische doden en gewonden.
De regio Loehansk is inmiddels bijna volledig bezet door Rusland. Het Russische leger is hier afgelopen weken gestaag opgerukt volgens de Amerikaanse nieuwszender. "We moeten hard werken om het front te stabiliseren", stelt een anonieme Oekraïne militair.
600.000 Russische militairenPoetin heeft inmiddels ruim 600.000 militairen in Oekraïne, zegt generaal Syrsky. Volgens hem lukt het Rusland om elke maand zo'n 8000 extra soldaten aan het front te krijgen. Oekraïne heeft bijna een miljoen militairen in zijn leger, zei Zelensky in januari. De VS wil dat Kyiv de dienstplichtige leeftijd verder verlaagt, maar dat ziet de Oekraïense president niet zitten.
Rusland houdt na drie jaar oorlog ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Sinds halverwege vorig jaar heeft het Russische leger relatief veel terrein veroverd, maar op de schaal van Oekraïne is dat zeer beperkt. CNN stelt dat Rusland in november 730 vierkante kilometer heeft bezet. Dat is iets minder dan drie keer de oppervlakte van de gemeente Amsterdam.
OnderhandelingDe VS is met Rusland en Oekraïne in gesprek over een staakt-het-vuren. Volgens Amerikaanse onderhandelaars werd onlangs een akkoord bereikt over een beperkte wapenstilstand, zodat er tijdelijk geen aanvallen meer zouden zijn op energiecentrales. Maar hier is in de praktijk niet of nauwelijks iets van terechtgekomen.
Analisten zijn sceptisch over de kans op een doorbraak in de onderhandelingen. Washington zet Kyiv onder druk om allerlei concessies te doen, terwijl de VS Moskou diplomatiek tegemoetkomt. Poetin lijkt deze situatie te willen benutten met een hernieuwd grondoffensief.
Gisternacht zijn nieuwe Amerikaanse importheffingen van 50 procent op alle Chinese goederen van kracht geworden en daar kwamen vandaag nog meer bij. In combinatie met de twee eerdere heffingen die sinds begin dit jaar door de regering-Trump zijn afgekondigd, leidt dat tot een importheffing van in totaal 125 procent. Dit betekent dat alle goederen die de Verenigde Staten uit China importeren ruim twee keer zo duur zijn als in januari.
China was vanaf het begin stellig en herhaalde de boodschap gisteren: "Wij zullen ons tot het bittere einde verzetten tegen de heffingen die de Amerikaanse president Trump ons oplegt".
In februari en maart reageerde China nog mild op de Amerikaanse heffingen. China kwam toen alleen met tegenheffingen tegen een groep producten.
Maar van die mildheid is niets meer over. Toen Trump vorige week heffingen van 34 en later nog eens 50 procent afkondigde op de invoer van alle Chinese producten, was voor China de maat vol en nam het land exact dezelfde maatregelen tegen Amerikaanse importen.
Met wederzijdse heffingen van deze orde lijken beide landen bereid grotendeels afscheid te nemen van de handel met elkaar.
Gisteren pakten de Chinese staatsmedia groot uit met nieuws over nieuwe hervormingen in de landbouw. De kop in een van de grootste staatskranten was: "China onthult tienjarig agrarisch masterplan, met prioriteit voor zelfvoorziening in voedsel en agrotechnologische innovatie."
Met dit nieuwe plan verwacht China twee vliegen in één klap te slaan. Het zet versneld in op zelfvoorziening, iets waar het al langer mee bezig is, en doet dat ten koste van goederen die het voorheen uit de Verenigde Staten importeerde.
Want zo'n 20 procent van alle Amerikaanse producten die in 2023 China binnenkwamen, waren landbouwgoederen. Met de Chinese heffingen op Amerikaanse producten wordt het steeds minder aantrekkelijk om deze goederen nog in de VS te kopen.
Zelfvoorziening onder Xi JinpingHij is nog geen jaar president toen Xi Jinping een koerswijziging voor China inzette: waar het land zichzelf decennialang had vervlochten met de rest van de wereld, werd het nu tijd om afstand te nemen. China moest zich gaan toeleggen op het vergroten van zelfvoorziening.
China's inzet op zelfvoorziening kwam tijdens de eerste regeerperiode van Trump in een stroomversnelling. De handelsoorlog met de Verenigde Staten en beperkingen op Chinese techbedrijven maakten duidelijk hoe afhankelijk China was van het buitenland. De coronapandemie die kort daarna de Chinese handel nagenoeg compleet stillegde, versterkte dat beeld.
Versterken binnenlandse consumptieTerwijl China probeert minder afhankelijk te worden in cruciale sectoren als de voedselvoorziening en hoogwaardige technologie, wil het tegelijkertijd de binnenlandse markt versterken.
De Chinese overheid probeert de bevolking al jaren meer geld uit te laten geven op de binnenlandse markt. Dit doet ze bijvoorbeeld door het voor Chinezen gemakkelijker te maken om geld te lenen. Maar de resultaten vallen tegen.
De hoge jeugdwerkloosheid, teruglopende economische groei en oplopende spanningen tussen China en de VS leiden ertoe dat Chinezen juist extra voorzichtig zijn met geld uitgeven.
Chinese leiders komen later deze week samen om te kijken welke maatregelen China nog meer kan nemen om de eigen economie te stimuleren.
Op zoek naar nieuwe afzetmarktenTerwijl China minder afhankelijk wil zijn van importen, vooral in gevoelige sectoren, wilt het wel nog steeds zo veel mogelijk spullen verkopen aan zo veel mogelijk landen. Nu de exporten naar de Verenigde Staten naar verwachting snel zullen teruglopen, moet China versneld op zoek naar nieuwe afzetmarkten. Ook met die zoektocht is China trouwens al meer dan een decennium bezig.
Het bekendste voorbeeld (het Belt and Road Initiative) is er onder andere op gericht om markten in Azië met elkaar te verbinden. Dit doet China niet alleen door de aanleg van duizenden kilometers spoorwegen en de bouw van vliegvelden en havens. Ook zijn er talloze handelsovereenkomsten gesloten onder de vlag van de Belt and Road.
Daarnaast richt China zijn pijlen op de Europese markt. Zo belde de Chinese premier Li Qiang met de voorzitter van de Europese Commissie, Von der Leyen. Volgens een verslag van de bespreking hebben China en de Europese Unie afgesproken om samen te werken aan een eerlijk en goed werkend handelssysteem met oog voor een gezonde handelsbalans.
