NOS Nieuws - Algemeen

De gemeente Den Haag wil opvang gaan organiseren voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Dat is besloten in de Haagse gemeenteraad, net nu het kabinet heeft aangekondigd te stoppen met het financieren van de zogenoemde bed-bad-brood-regeling.

Den Haag had zo'n opvang nog niet, maar wil nu "samen met de regio haar verantwoordelijkheid pakken", zei fractievoorzitter Judith Klokkenburg (Christenunie/SGP). Haar partij diende een motie in om de mogelijkheden voor lokale opvang te onderzoeken en die is aangenomen.

De bed-bad-brood-regeling krijgt vanaf volgend jaar geen subsidie meer van de rijksoverheid. Minister Faber van Asiel en Migratie heeft gezegd dat ze wil inzetten op "terugkeer in plaats van gesubsidieerde opvang".

Dilemma

In een bed-bad-brood-opvang worden asielzoekers die terug moeten naar hun thuisland op sobere wijze opgevangen. Daarmee wordt voorkomen dat ze op straat gaan rondzwerven en mogelijk overlast veroorzaken terwijl ze wachten op terugkeer. Vijf gemeenten bieden op dit moment zulke opvang: Amsterdam, Eindhoven, Groningen, Utrecht en Rotterdam.

Het stoppen van de financiering van het rijk leidt bij deze gemeenten tot een dilemma: de opvang per 1 januari zelf gaan betalen of de deuren sluiten. Rotterdam besloot tot dat laatste. Verantwoordelijk wethouder Achbar (Denk) dringt bij het rijk aan op een gepaste oplossing, maar zegt dat de verantwoordelijkheid voor financiering van de opvang niet bij de gemeente ligt.

De andere vier gemeenten denken daar anders over. Zij gaan na 1 januari zelf verder met de opvang van de uitgeprocedeerde asielzoekers. "Wij willen mensen niet zonder enig perspectief op straat hebben", zei de Groningse burgemeester Koen Schuiling daarover. "Want dan kan men werkelijk geen kant meer op, letterlijk en figuurlijk. Dat moet je niet willen."

Aanzuigende werking

Ook Haagse gemeenteraadsleden denken dat het stoppen van de landelijke financiering de problemen in de steden alleen maar groter maakt. CU/SGP-raadslid Klokkenburg: "Als mensen onder de radar verdwijnen, is het veel moeilijker om hen te helpen met het terugkeren naar het land van herkomst."

Hart voor Den Haag, de grootste partij in de Haagse coalitie, is kritisch op de motie en stemde tegen. Raadslid Rachid Guernaoui vreest dat het opzetten van een bed-bad-brood-opvang een aanzuigende werking heeft en dat meer asielzoekers naar Den Haag komen, schrijft Omroep West. "En gaat Den Haag nu elk kabinetsbesluit niet uitvoeren?", vroeg hij zich af in de raad.

Daarop zei Klokkenburg geen lak te hebben aan landelijke regelgeving. "Maar wij hebben straks te maken met mensen die op straat belanden. Mensen die hier verblijven, moeten we op een humane manier behandelen."

Overstromingen en aardverschuivingen in Bosnië en Herzegovina hebben het leven gekost aan zeker negentien mensen. Het natuurgeweld is het gevolg van hevig noodweer dat het land afgelopen nacht trof.

Vooral in het midden en zuiden van Bosnië en Herzegovina stormde en regende het vannacht hard. Het stadje Jablanica, zo'n 70 kilometer van de hoofdstad Sarajevo, is met name zwaar getroffen. Daar viel ook het merendeel van de slachtoffers. Volgens de hulpdiensten is Jablanica nagenoeg onbereikbaar geworden.

Dit zijn beelden uit het centraal gelegen Jablanica:

Huizen zijn ingestort door aardverschuivingen en wegen en bruggen zijn verwoest. Er wordt gezocht naar een plek om de dakloos geraakte inwoners op te vangen. Verder is de elektriciteit op meerdere plaatsen uitgevallen en is mobiel telefoonverkeer niet mogelijk.

'Het is echt onwerkelijk'

Het leger is opgeroepen om te helpen. Meerdere mensen zijn vermist. Gevreesd wordt dan ook dat het aantal doden nog oploopt. "Elk uur krijgen we nieuwe informatie dat er nieuwe slachtoffers zijn", zei minister Helez van Defensie vanmiddag.

Minister Konakovic van Buitenlandse Zaken heeft het rampgebied bezocht en zegt dat het een van de ergste taferelen is die hij in zijn leven heeft gezien. "Het ene deel van het dorp staat volledig onder water, het andere deel is compleet bedolven onder het puin. Het is echt onwerkelijk. Eerlijk gezegd verwacht ik niet dat er nog levenden onder het puin vandaan worden gehaald."

Het noodweer heeft ook de buurlanden Kroatië, Servië en Montenegro getroffen. De autoriteiten in die landen hebben hun inwoners gewaarschuwd voor overstromingen. Ook hebben ze gezegd bereid te zijn om hun Bosnische collega's te hulp te schieten.

De hoogste leider van Iran, ayatollah Khamenei, heeft de Iraanse raketaanval op Israël "volkomen legaal en gelegitimeerd" genoemd. Het was een "minimale straf" voor Israëls "ongelooflijke misdaden", zei hij tegen een enorme mensenmassa die was samengekomen voor het vrijdaggebed in Teheran.

Het was de eerste publieke reactie van Khamenei op de aanval van dinsdagavond, waarvoor hij volgens persbureau Reuters persoonlijk opdracht heeft gegeven. De raketten werden afgevuurd als vergelding voor de dood van Hezbollah-leider Nasrallah en ook nog voor de dood van Hamas-leider Haniyeh eind juli.

Door de Iraanse aanval met een kleine 200 raketten ontstond op verschillende plekken in Israël schade en liepen enkele Israëliërs lichte verwondingen op. Een Palestijnse man in Jericho was het enige dodelijke slachtoffer. Hij kwam om het leven toen hij werd geraakt door een brokstuk van een raket.

Het is uitzonderlijk dat Khamenei het vrijdaggebed leidde. De laatste keer was in 2020, kort nadat de VS de belangrijke Iraanse generaal Soleimani had gedood. De keer daarvoor was in 2012.

Dit keer sprak hij niet alleen Perzisch, maar ook Arabisch, in een overduidelijke boodschap aan de regio:

In zijn preek zei Khamenei dat moslimlanden "van Afghanistan tot Jemen" in Israël een gezamenlijke vijand vinden. Hij zei dat Irans strijd tegen Israël doorgaat, maar ook dat het land niets overhaast zal doen.

Voordat Khamenei de menigte toesprak, had hij met andere hoogwaardigheidsbekleders Hassan Nasrallah herdacht. Iran is de belangrijkste bondgenoot van Hezbollah, de militante beweging in Libanon.

Om de band met Libanon kracht bij te zetten, kwam de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Araghchi vanochtend aan in de hoofdstad Beiroet. Hij sprak daar met waarnemend premier Mikati. Ook bracht hij hulpgoederen mee voor ontheemde Libanezen. Over gesprekken met Hezbollah is niets bekendgemaakt.

Het socialemediabedrijf Meta mag op zijn platforms niet zomaar persoonlijke data van mensen verzamelen, opslaan en gebruiken om gerichte advertenties aan te bieden. Dat heeft het Europese Hof van Justitie bepaald.

Het oordeel van het hof volgt op een rechtszaak die privacy-activist Max Schrems in Oostenrijk had aangespannen tegen Meta. Hij kreeg advertenties te zien op Meta-platform Facebook die gericht waren op homoseksuele personen, terwijl hij op zijn Facebook-profiel nooit iets over zijn seksuele geaardheid had gedeeld.

Dat had hij wel gedaan in een openbaar discussiepanel. Omdat Meta de persoonsgegevens van Facebook-gebruikers verzamelt op zowel het eigen sociale netwerk als daarbuiten, met behulp van plug-ins en cookies, had het ook gegevens over de geaardheid van Schrems vergaard.

Het Hooggerechtshof van Oostenrijk had het Europese Hof gevraagd te beoordelen of Meta die informatie zomaar mocht gebruiken. Dat is dus niet het geval, oordeelt het hof in Luxemburg, ook al had Schrems zelf zijn geaardheid naar buiten gebracht bij een discussiepanel.

Instellingen en tools

"Een online sociaal netwerk zoals Facebook kan niet alle verkregen persoonsgegevens gebruiken voor gerichte reclame, zonder beperking in tijdsduur en zonder onderscheid in de soort gegevens", aldus het hof. De rechters verwezen hierbij naar de EU-privacyregels die zijn ondergebracht in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Meta zegt in een reactie dat het juist veel heeft geïnvesteerd om de privacy voor gebruikers te waarborgen. Ook zou het geen gegevens in aparte categorieën zetten om advertenties te personaliseren. "Iedereen die Facebook gebruikt, heeft toegang tot een breed scala aan instellingen en tools waarmee wordt vastgelegd hoe we de informatie van mensen gebruiken", zei een woordvoerder van Meta.

De advocaat van Schrems zei in een verklaring dat volgens de uitspraak van het EU-hof alleen een klein deel van de data van Meta mag worden gebruikt voor advertenties, ook als gebruikers toestemming geven voor advertenties. "Deze uitspraak geldt ook voor elk ander online advertentiebedrijf dat geen strikte regels voor het verwijderen van gegevens hanteert", zei ze.

De grootste vervuilers in de Nederlandse industrie zijn niet groener geworden, maar juist vervuilender. Dat concludeert de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa). De uitstoot van CO2 is tussen 2021 en 2023 gedaald, maar dat komt vooral doordat bedrijven minder hebben geproduceerd. Per afgeleverd product is er meer CO2 uitgestoten.

Een half jaar geleden meldde de Emissieautoriteit dat de uitstoot vorig jaar met ruim 13 procent was gedaald. "De cijfers die we nu hebben, bevestigen wat we toen al vermoedden: een lagere productie die maar beperkt het gevolg is van verbeterde en schonere productiemethoden", zegt directeur-bestuurder Mark Bressers.

Wanneer een bedrijf minder produceert, betekent dat dus niet direct dat daarmee de uitstoot wordt teruggedrongen. "Een fabriek moet ook op temperatuur worden gehouden", legt Bressers uit. Daar is brandstof voor nodig en daarbij komt ook CO2 vrij.

Toch zijn er ook bedrijven die het wel goed hebben gedaan. Van de 282 onderzochte bedrijven heeft iets meer dan de helft de uitstoot minder vervuilend kunnen maken. "Maar dat zijn de kleine bedrijven, de grote gaan verder achteruit."

Meer fossiele brandstoffen

Over het geheel genomen is de industrie slechter gaan presteren. Dat zit ook in een toename van het gebruik van fossiele brandstoffen. Die toename heeft mogelijk te maken met het overvolle stroomnet.

Veel bedrijven die willen overstappen op elektriciteit en een aanvraag hebben gedaan voor een aansluiting, staan op een wachtlijst. Netbeheerders zijn nog druk bezig met het uitbreiden en verzwaren van het elektriciteitsnet. Dat kan nog jaren duren.

Volgens de emissieautoriteit moet nu vooral worden ingezet op vernieuwing. "Dat is de enige weg vooruit. We moeten zorgen dat we dezelfde producten kunnen maken met minder CO2-uitstoot."

Oekraïense vluchtelingen in Nederland hebben niet in elke gemeente toegang tot de psycholoog. Dat signaleert Opora, de stichting waar Oekraïners met psychische problemen zich kunnen melden en die Oekraïense psychologen aandraagt.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten herkent het beeld dat niet in elke gemeente het juiste aanbod beschikbaar is, zegt een woordvoerder: "Gemeenten hebben er ook zorgen over en proberen een goed aanbod te organiseren. Soms lukt dat, bijvoorbeeld door de inzet van Oekraïense psychologen, maar de taal en cultuurbarrière zijn een beperking in het vinden van het juiste aanbod."

Ook in de reguliere ggz er te weinig aanbod, benadrukken de gemeenten, en dat is voor Oekraïners niet anders. Wat wel anders is: ggz-instellingen beslissen per regio zelf of ze wel of geen contracten aangaan met Oekraïense therapeuten, terwijl Nederlandse psychologen door heel Nederland beschikbaar zijn.

Vooral kinderpsychologen nodig

Het inhuren van Oekraïense psychologen gebeurt stelselmatig te weinig, zegt het Loket Ontheemden Oekraïne Psychosociale hulp (LOOP), het centrum waar vragen van lokale overheden en welzijnsorganisaties binnenkomen over psychische hulp aan Oekraïners. De ggz-instellingen ervaren de nodige administratie en financiële barrières om Oekraïense psychologen in te huren; die regels zouden simpeler moeten.

Het merendeel van de Oekraïners is getraumatiseerd door de oorlog en nu vaak aangewezen op online-therapie, zegt de Oekraïense psycholoog Marina Rozhnyatovskaya van Opora. Vooral kinderpsychologen zijn er te weinig, zegt ze. "Online therapie is lang niet voor iedere leeftijd en voor ieder type trauma geschikt."

In totaal zijn er in Nederland zo'n 200 psychologen die in Oekraïne zijn opgeleid. Zo'n 30 van hen hebben de papieren om hier in de ggz te kunnen werken. Nog eens 60 werken er voor gemeenten en andere welzijnsorganisaties. Zij kunnen wel psychosociale hulp bieden, maar mogen geen therapie geven.

Topje van de ijsberg

In totaal zijn er nu ruim 116.000 Oekraïners geregistreerd in Nederland. Wekelijks komen daar nog zo'n 300 nieuwe vluchtelingen bij. Onder hen zijn zo'n 20.000 schoolgaande kinderen.

Opora kreeg de afgelopen anderhalf jaar meer dan 2900 vragen van hulporganisaties en Oekraïners in Nederland. Het LOOP kreeg er 946. In 46 procent van de gevallen was het degene die om hulp vroeg niet gelukt om op een andere plek in Nederland hulp te krijgen.

Volgens Olav de Maat, projectleider van het LOOP, komt dat vooral door de taalbarrière: "Sommige instellingen weigeren Oekraïners bij voorbaat als ze geen Engels of Nederlands spreken." Volgens Opora zijn deze cijfers maar het topje van de ijsberg omdat Oekraïners niet altijd de weg weten naar een psycholoog in Nederland en er in Oekraïne een taboe op rust.

Eind vorig jaar signaleerde het WODC al dat er relatief veel mentale gezondheidsproblemen zijn onder Oekraïners. "Desondanks wordt er nog niet veel gebruik gemaakt van geestelijke gezondheidszorg. Europees onderzoek wijst ook op een relatief lage levenstevredenheid onder Oekraïense vluchtelingen," is te lezen in een WODC-rapport.

Die lage 'levenstevredenheid' heeft er volgens het onderzoek mee te maken dat Oekraïners vaak onderbetaald werk doen onder hun opleidingsniveau, dat ze vaak moeten verhuizen en soms al langer dan twee jaar met kinderen in een gemeentelijke opvanglocatie verblijven zonder privacy.

Politieke keuze

Ook GGD-organisaties merken dat de mentale problemen bij kinderen toenemen. Oorlogstrauma's, zorgen over familie en onzekerheid over hun toekomst op de lange termijn leiden tot slaap- en concentratieproblemen en depressieve klachten, met name onder tieners. Er zijn zorgen over kinderen die overdag alleen achterblijven in de opvang.

Gemeenten moeten de zorg voor de Oekraïense jongeren financieren met geld dat is bedoeld voor de opvang en zorg van ontheemden. Niet alle gemeenten spreken dat geld voldoende aan, zegt Olav de Maat van het LOOP. "Dat is ook een politieke keuze."

Hij denkt dat er veel meer coördinatie nodig is tussen gemeenten bij de inkoop van de zorg en inventarisatie van de zorgvragen. Ook zouden ggz-instellingen meer Oekraïense psychologen in dienst moeten nemen en moet het voor Oekraïense zorgverleners makkelijker worden om in Nederland te werken.

Het wordt duurder om een Chinese elektrische auto in de Europese Unie te verkopen. EU-landen geven groen licht voor het invoeren van importheffingen op elektrische auto's uit China om de eigen industrie te beschermen.

Het gaat om heffingen tussen de 7,8 en 35,3 procent. Het plan ervoor komt van de Europese Commissie. Die maakt zich zorgen over de groeiende verkoop van auto's uit China die met hulp van de Chinese overheid worden geproduceerd.

Van alle elektrische auto's is 14 procent afkomstig uit China. Dat marktaandeel groeit snel. In 2020 was het iets minder dan 2 procent. Ook de Verenigde Staten en Canada hebben importheffingen ingevoerd op elektrische auto's uit China.

Duitsland stemt tegen

De uitkomst van de stemming van de Europese landen is niet openbaar gemaakt. Volgens internationale media stemden tien landen voor de heffingen, waaronder Nederland. Vijf landen stemden tegen. Ook Duitsland is tegen. Autofabrikanten zoals Mercedes verkopen steeds meer auto's in China en vrezen eventuele tegenmaatregelen die China wil opleggen. Twaalf landen onthielden zich van stemming.

De heffingen leiden tot hogere kosten bij Chinese autofabrikanten. Of klanten dat ook gaan merken in de prijzen bij de dealers is afwachten. Fabrikanten kunnen ook beslissen om de verkoopprijs niet te verhogen en genoegen te nemen met minder winst.

Varkensvlees en cognac

In een reactie op de stemming zegt het Chinese ministerie van Handel dat het zich verzet tegen de "onredelijke protectionistische praktijken". Het land hoopt in gesprekken met de Europese Unie de heffingen te voorkomen en zegt dat het maatregelen paraat heeft om de belangen van Chinese bedrijven te beschermen.

Het land heeft eerder tegenmaatregelen aangekondigd. Het land overweegt heffingen in te voeren op varkensvlees en cognac. Ook heeft het land een klacht ingediend bij de Wereldhandelsorganisatie.

De voorgenomen stakingen tussen 14 en 20 oktober voor het behoud van het vroegpensioen gaan mogelijk niet door. Vakbond CNV schort de stakingsplannen op en vakbond FNV bespreekt vanavond met de stakingsleiders of zij zich hierbij aansluiten.

Volgens het CNV geven de gesprekken over een nieuwe vroegpensioenregeling met het ministerie en werkgevers voldoende vertrouwen. "Op dit moment vinden er constructieve gesprekken plaats tussen de sociale partners en de minister van Sociale Zaken," zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin.

Het FNV wil nog geen mededelingen doen over de inhoud van de gesprekken, maar zegt wel dat er vanavond met de stakingsleiders wordt gesproken over de voortgang ervan. Als daaruit blijkt dat er voldoende vertrouwen is, worden de stakingen opgeschort tot 1 december.

Werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt ook dat er constructieve gesprekken zijn gevoerd en is blij dat de stakingen waarschijnlijk niet doorgaan. Ook het ministerie van Sociale Zaken heeft het over goede gesprekken. "We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om tot een oplossing te komen voor mensen die niet op een gezonde manier het pensioen halen", zegt minister Van Hijum.

Permanente regeling

Per 2026 stopt een tijdelijke regeling die vroegpensioen mogelijk maakt. De bonden eisen nu een permanente regeling, waarbij het voor mensen met een zwaar beroep mogelijk moet blijven om drie jaar eerder te stoppen met werken.

Minister Van Hijum zegt ervoor open te staan, maar wil voorkomen dat er te veel mensen met vroegpensioen gaan. Hij wil daarom een inkomensgrens invoeren.

De discussie over het vroegpensioen loopt al lang. In december 2023 klapte het overleg erover. Tot Prinsjesdag dit jaar volgden vele stakingen en acties van agenten, schoonmakers en OV-personeel.

Na Duitsland, Groot-Brittannië en Bulgarije is nu ook Nederland begonnen met het repatriëren van burgers uit Libanon. Vanmorgen rond 09.20 uur vertrok een toestel van Defensie vanaf de luchtmachtbasis in Eindhoven naar het vliegveld in Beiroet.

Er worden Nederlanders opgehaald "omdat de situatie in Beiroet snel verandert", vertelt ambassadeur Frank Mollen vanuit Libanon in het NOS Radio 1 Journaal. "We merkten dat steeds meer andere landen dit gingen doen en dat steeds meer Nederlanders wilden vertrekken."

Dat het gevaarlijker is geworden in het land, is ook vanuit de ambassade te zien, zegt Mollen: "Je ziet meer aanvallen op het zuiden in de stad. Als ik hier uit het raam kijk, zie ik de rookpluimen en hoor ik de knallen."

400 aanmeldingen

Mensen die in aanmerking wilden komen voor de vlucht konden zich tot gisteren aanmelden. Dat waren er zo'n 400. Na controle van de documenten mogen er zo'n 200 mensen mee en de verwachting is dat 150 van hen ook echt op het vliegtuig stappen.

Het toestel heeft 250 zitplaatsen, de overige plekken zijn voor andere Europeanen die het land uit willen. De rol van de ambassade is daarbij cruciaal.

Het defensietoestel vertrok vanmorgen:

Nederlanders die straks inchecken voor hun vlucht, kunnen zich melden bij de Nederlandse vlag die op het vliegveld hangt. Daar lopen ook mensen rond met oranje hesjes, die de Nederlanders helpen inchecken. "We kijken daar of alles in orde is", vertelt Mollen. "En als dat vliegtuig er eenmaal is, helpen we ze zo snel en veilig mogelijk om op het vliegtuig te komen."

Morgen nog een kans

Wie vandaag niet mee kan met het Nederlandse toestel heeft morgen mogelijk nog een kans: ook dan vertrekt er een vliegtuig vanuit Nederland voor de repatriëring. Het is nog niet duidelijk hoeveel Nederlanders er dan op de vlucht zitten. Volgens de ambassade gaan er ook nog commerciële vluchten, al zitten die wel snel vol.

De verwachting is dat het vliegtuig dat vandaag naar Beiroet gaat in de loop van de middag aankomt en anderhalf uur daarna weer vertrekt naar Nederland. In de loop van de avond moet het toestel terug in Nederland zijn.

Ondanks de dreigende situatie in het land, zijn er ook Nederlanders die blijven. "Dat verschilt per persoon, maar ik kan me voorstellen dat niet iedereen huis en haard wil verlaten en bijvoorbeeld ook huisdieren wil achterlaten. Want die mogen niet mee op de vlucht", aldus de ambassadeur.

Nieuwsuur sprak met Nederlanders die twijfelen of ze gebruik moeten maken van de repatriëringsvluchten:

Een 84-jarige man uit 's-Gravenzande in het Westland is overleden, nadat hij in een openstaande put was gevallen in een parkeergarage. In de put stond water en de man kon er zelf niet uit komen, zegt een woordvoerder van de politie.

Dat gebeurde gisteravond tussen 18.00 en 19.00 uur, schrijft Omroep West. Het gaat om de parkeergarage van een appartementencomplex. De put bevindt zich aan de onderkant van de helling waar auto's de garage in- en uitrijden en lag open.

"Het gaat om een drainageput", zegt een woordvoerder van de brandweer. "De man was daar iets aan het doen en is voorover gevallen." Wat de man daar precies deed, is onduidelijk. Het is ook niet bekend of de man een bewoner was van het appartementencomplex.

Noodlottig ongeval

Verschillende diensten schoten te hulp en haalden de man uit de put. "We hebben nog geprobeerd hem te reanimeren, maar dat mocht niet baten", zegt de brandweerwoordvoerder. De politie spreekt van een noodlottig ongeval en doet geen verder onderzoek naar de zaak.

Een van de geruchtmakendste moordzaken uit de VS komt mogelijk opnieuw voor de rechter. De hoofdaanklager in Los Angeles heeft bekendgemaakt dat hij de sensationele Menendez-moordzaak, die door een Netflix-serie opnieuw onder de aandacht is gebracht, gaat bekijken.

Hiermee is de kans toegenomen dat de broers Menendez, om wie de zaak draait, vervroegd worden vrijgelaten, meldden verschillende Amerikaanse media.

Lyle en Erik Menendez vermoordden in 1989 hun ouders in hun huis in Beverly Hills en kregen daarvoor een levenslange gevangenisstraf. De rechtszaak uit de jaren 90 was een van de eerste die dagelijks wereldwijd op televisie door miljoenen mensen werden gevolgd.

De broers, destijds 18 en 21 jaar oud, lopen op een avond in 1989 met jachtgeweren de studeerkamer van het landhuis van de familie binnen en schieten tot zestien keer op hun vader en moeder, die op dat moment op de bank een film zitten te kijken. Kitty, een voormalige schoonheidskoningin, en Jose, een platenbaas, worden door de kogelregen volgens politierapporten onherkenbaar toegetakeld.

Koelbloedige moordenaars

De broers vertellen aan de politie dat ze ten tijde van de moord niet thuis waren. Twee filmkaartjes moeten aantonen dat ze in de bioscoop zaten. Als ze daarna in korte tijd bijna een half miljoen dollar van hun erfenis uitgeven aan zaken als sportauto's, Rolex-horloges en privé-tennisleraren krijgen de autoriteiten argwaan.

Daarna bekent Erik aan zijn psycholoog dat hij en zijn broer zijn ouders hebben omgebracht en dat ze nadat ze de filmkaartjes hadden gekocht, snel de bioscoop uit zijn geslopen om de moord te plegen. De psycholoog vertelt het vervolgens aan zijn minnares en als de psycholoog die relatie verbreekt, stapt zij in een vlaag van woede naar de politie om over de bekentenis van Erik te vertellen.

In de rechtbank worden de broers afgeschilderd als hebzuchtige, koelbloedige moordenaars, die uit waren op het geld van hun ouders. Hun advocaten stelden daartegenover dat ze jarenlang seksueel misbruikt waren door hun vader en hem uit angst hebben vermoord. Dat verweer loopt op niets uit. Ze krijgen in 1996 een levenslange gevangenisstraf opgelegd.

Nieuw begrip

Dat George Gascón, de hoofdaanklager in Los Angeles, de zaak nu opnieuw bekijkt, heeft ook te maken met een nieuwe Netflix-serie: Monsters: The Lyle and Erik Menendez Story. Dat geeft Gascón zelf ook toe in verklaringen aan de Amerikaanse pers. Door de aandacht die de serie genereerde, kreeg zijn kantoor veel telefoontjes over de zaak.

De advocaten van de broers hebben Gascón gevraagd de zaak te herzien, wat zou kunnen leiden tot hun vrijlating, aangezien ze al tientallen jaren in de gevangenis hebben doorgebracht. Aanklager Gascón laat weinig los, maar het lijkt erop dat het vermeende seksueel misbruik een van de aspecten is die hij onder de loep neemt.

"Het is belangrijk om te erkennen dat zowel mannen als vrouwen het slachtoffer kunnen zijn van seksueel misbruik", zei Gascón op een persconferentie donderdag. Ook de advocaten van de broers hebben in gerechtelijke stukken aangegeven dat er in 2024 "een geëvolueerd begrip van seksueel misbruik bestaat."

Ook hebben de advocaten een brief ingediend waarin twintig familieleden, onder wie zussen van Kitty en Jose, oproepen om de zaak opnieuw voor de rechter te brengen. Ze vinden dat er geen reden is om de broers langer vast te laten zitten.

Nog een serie

De Netflix-serie over de Menendez-zaak is gemaakt door dezelfde mensen achter de serie van de streamingdienst over de Amerikaanse seriemoordenaar Jeffrey Dahmer, die ook tot veel ophef en boze reacties leidde. Dat is nu niet anders: Erik Menendez en andere leden van de Menendez-familie noemen de serie grotesk en zeggen dat die vol met onwaarheden zit.

Ryan Murphy, een van de makers, verdedigt de serie in gesprek met The Hollywood Reporter en vindt dat de broers hem dankbaar moeten zijn voor de aandacht die zijn serie heeft gecreëerd voor de zaak. "Ze zouden me bloemen moeten sturen", zei hij.

Overigens staat er nog een ander Netflix-project in de planning: een documentaire getiteld The Menendez Brothers. Uit de trailer blijkt dat ze daarin vanuit de gevangenis zelf hun verhaal doen.

Bij een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking in Eindhoven is bij twee mensen mpox geconstateerd. Het gaat om een milde variant van het virus en de kans op verdere verspreiding is laag, zegt de GGD.

De besmettingen zijn gevonden op de woonlocatie Eckartdal van de instelling Lunet. Contact met andere groepen en locaties wordt vermeden en er zijn "beschermingsmiddelen ingezet" om verdere verspreiding te voorkomen, meldt de zorginstelling.

Mpox is een virusinfectie die vaak begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Het belangrijkste symptoom is huiduitslag in de vorm van pokken.

Milde variant

Mpox komt voor bij jong en oud, vooral in Afrikaanse landen. Daar komt een erg besmettelijke, en gevaarlijke vorm van mpox voor. In Nederland duikt het virus ook af en toe op, maar dan gaat het om een mildere variant. Sinds april 2022 heeft het RIVM bij meer dan 1300 mensen die variant vastgesteld.

Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact. In Europa komt het voornamelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen, maar het kan ook bij de dagelijkse verzorging en verpleging overgaan van mens tot mens.

Minister Agema van Volksgezondheid hoopt dat het bij deze twee gevallen blijft. Op verzoek van de Tweede Kamer heeft ze een deel, zo'n 13.000 doses, van de Nederlandse voorraad (100.000 doses) aan Afrika gestuurd en daarom is er nu minder voorraad in Nederland. Over enkele maanden komt er een nieuwe levering, maar een datum heeft de minister niet.

Bron- en contactonderzoek

De GGD Brabant-Zuidoost heeft tests afgenomen, schrijft Omroep Brabant. "We voeren ook bron- en contactonderzoek uit", zegt een woordvoerder. Dat betekent dat wordt onderzocht waar de besmettingen in Eindhoven vandaan komen en wie er mogelijk nog meer besmet kunnen zijn.

In twee Vietnamese dierentuinen zijn bijna 50 tijgers en drie leeuwen gestorven aan de vogelgriep. De dieren raakten besmet in augustus en september, in dierentuinen in Ho Chi Minh-stad. Een specialistisch team vernietigt de kadavers.

Ruim dertig dierentuinmedewerkers hebben tijdens hun werk contact gehad met de dieren, maar zij zouden geen gezondheidsklachten hebben gemeld.

Volgens lokale media proberen Vietnamese gezondheidsautoriteiten te voorkomen dat het virus zich verder verspreidt. De dierentuinen zijn deels afgesloten voor bezoekers en de andere dieren zijn geïsoleerd.

Volgens dierenrechtenactivisten is de uitbraak alarmerend. Zij noemen het toenemende aantal vogelgriepgevallen een tragisch gevolg van het gevangen houden van dieren. Dierenrechtenorganisatie Peta (People for the Ethical Treatment of Animals) benadrukt dat "als de gezondheid van dieren in het geding is, mensen ook in gevaar komen".

Vogelgriep

Door het H5N1-virus ofwel de vogelgriep sterven vaak vogels, maar ook steeds vaker zoogdieren. Een infectie bij mensen kan ernstige gevolgen hebben, maar dat is relatief zeldzaam.

In de VS raakten de afgelopen jaren een aantal mensen besmet met het virus. De meesten hadden vanwege hun werk intensief contact met dieren. Finland vaccineerde als eerste land mensen uit voorzorg tegen de vogelgriep.

Bekijk deze video over de vogelgriep en de risico's voor mensen:

De grote staking van havenpersoneel langs de Amerikaanse oostkust en in de Golf van Mexico is opgeschort. Tienduizenden medewerkers hadden dinsdag het werk neergelegd, omdat de vakbonden en rederijen het niet eens konden worden over nieuwe arbeidscontracten. Inmiddels is er een overeenkomst bereikt, meldt de vakbond International Longshoremen's Association (ILA).

De bond heeft volgens Amerikaanse bronnen een voorlopige deal gesloten over een loonsverhoging van 62 procent over een periode van zes jaar. De vakbond had aangedrongen op een verhoging van 77 procent.

De staking is nu opgeschort tot halverwege januari, dan moet de overeenkomst verder zijn uitgewerkt. Er moeten nog afspraken worden gemaakt over hoe banenverlies door automatisering kan worden voorkomen.

Wachtende schepen

Aan de staking deden ruim 45.000 medewerkers in 36 havens mee, waaronder die van Boston, New York en Houston. Het was de eerste staking in tijden: de vorige staking van de vakbond was in 1977.

Ongeveer de helft van de zeevracht in de VS werd erdoor getroffen. Containers met auto's, kleding en levensmiddelen bleven op de kade of in schepen staan. Op dit moment liggen nog zo'n 54 schepen buiten de havens te wachten om gelost te worden. Daardoor kan het nog enige tijd duren voordat de scheepvaart weer op gang komt.

Vrees voor gevolgen

In Nederland werd gevreesd voor de gevolgen van de staking. "Als de staking een week duurt zal de impact beperkt blijven voor de rest van de wereld, maar als het langer gaat duren, zal er zeker impact zijn", zei econoom Rico Luman van ING eerder tegen NOS.

Ook de haven in Rotterdam hield rekening met de staking, maar omdat die nu korter dan een week duurde, had het geen gevolgen voor de goederen die verscheept moeten worden, aldus persbureau ANP.

President Joe Biden reageerde opgelucht op de onderhandelingsovereenkomst. "Collectieve onderhandelingen zijn cruciaal voor het opbouwen van een sterkere economie van binnenuit en onderop", aldus Biden tegen ABC News.

Goedkopere elektrische auto's van goede kwaliteit; dat klinkt goed voor de Europese consument, maar de Europese Unie maakt zich zorgen. Want die auto's komen vaak uit China en de verkoop ervan zit in de lift.

De Chinese overheid stimuleert de auto-industrie flink en dat gaat ten koste van de Europese industrie. Daarom stemmen de EU-landen vandaag waarschijnlijk in met nieuwe importtarieven op elektrische auto's uit China.

De verkoop van die auto's is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Van alle verkochte elektrische auto's in de wereld was in 2020 nog 3,5 procent van Chinees fabrikaat, nu is dat al ruim 27 procent. Dit komt deels doordat bedrijven als Tesla en Volvo hun elektrische auto's ook in China laten maken.

Maar ook de Chinese merken worden steeds populairder. Die hadden in 2020 nog een aandeel van net geen 2 procent van de Europese markt. Nu is dat ruim 14 procent.

Tijdelijke importtarieven

Sinds deze zomer gelden al tijdelijke importtarieven op elektrische auto's uit China. De bedoeling is dat er nu importtarieven komen die de komende vijf jaar van kracht zijn. De nieuwe tarieven gaan gelden voor alle elektrische auto's die in China gemaakt zijn. De hoogte kan per bedrijf verschillen: dat hangt af van de mate van staatsteun die de bedrijven hebben gekregen.

De Amerikaanse autofabrikant Tesla produceert bijvoorbeeld auto's in China en krijgt daarvoor ook staatssteun van het land. Daarom moet Tesla hier straks 7,8 procent aan importtarief betalen voor auto's die in China worden gemaakt. Fabrikanten die de meeste staatssteun hebben gekregen of niet hebben meegewerkt aan het staatssteunonderzoek van de EU gaan een tarief tot wel 35,3 procent betalen.

Duitse autofabrikanten niet blij

Dat klinkt als goed nieuws voor de Europese autofabrikanten, want elektrische auto's uit China zullen duurder worden. Toch is een bedrijf als Volkswagen helemaal niet blij met de nieuwe tarieven, omdat het noodlijdende bedrijf net als andere Duitse automerken juist veel auto's in China verkoopt. De angst is dat China met tegenmaatregelen komt.

NOS op 3 maakte eerder dit jaar een explainer over de Chinese elektrische auto's:

Dat is zeker niet ondenkbaar, zegt Rico Luman, sectoreconoom transport en automotive van ING. "We zijn nog heel afhankelijk van China. Denk bijvoorbeeld aan de batterijen: de grondstoffen daarvoor komen vooral uit China."

Maar de Chinezen kijken verder dan alleen de auto-industrie. Zo zijn ze een onderzoek begonnen naar de subsidiëring van onder andere melkproducten en varkensvlees vanuit de EU. Door dit onderzoek sprak de Spaanse premier openlijk zijn twijfels uit over de vraag of er inderdaad importtarieven op Chinese auto's moeten komen, want Spanje exporteert veel varkensvlees naar China.

Er lijkt nu toch een meerderheid voor de importtarieven te zijn. De EU is ook niet de enige die ze hanteert. De Verenigde Staten en Canada hebben besloten importtarieven van wel 100 procent op te leggen. "De Europese tarieven zijn al een stuk lager dan in de VS, dus dat kun je zien als een compromis. Maar de EU handelt wel veel meer in auto's en onderdelen met China. Het kan alsnog verdere gevolgen hebben", zegt Luman.

Niet gunstig voor de consument

Hoeveel meer we moeten gaan betalen voor Chinese elektrische auto's is nog niet duidelijk, mede doordat het per bedrijf dus nogal verschilt hoe hoog het importtarief zal zijn. "De winstmarges verschillen ook enorm bij Chinese fabrikanten", zegt Marieke Kuijpers, sectormanager mobiliteit bij RaboResearch. Sommige fabrikanten zullen er misschien voor kiezen minder winst te maken in plaats van de prijzen voor de auto's te verhogen.

Eén ding is voor beide economen duidelijk: de importtarieven zijn niet gunstig voor de consument. "Maar voor de Europese auto-industrie is dit eigenlijk wel noodzakelijk", zegt Kuijpers. "Als je importtarieven wilt invoeren, dan is dit wel het moment. De Chinese markt is nu in opkomst. Over een jaar ben je te laat."

Goedemorgen! Vandaag landt een vliegtuig met Nederlanders die weg wilden uit Libanon. En voor het eerst fluit een vrouwelijke scheidsrechter een wedstrijd voor mannen in het betaald voetbal.

Eerst het weer: de dag begint mogelijk met wat mist, maar al snel komt de zon tevoorschijn. Bij een zwakke noordoostenwind wordt het 15 of 16 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het dodental van orkaan Helene blijft oplopen. Inmiddels zijn er 215 doden gemeld. Daarmee is Helene de dodelijkste orkaan die de VS trof sinds Katrina in 2005. Afgelopen week trok de orkaan vanuit de Golf van Mexico over zes staten. Huizen en wegen werden weggespoeld door de zware regens of werden bedolven bij aardverschuivingen.

Met sommige afgelegen gebieden is nog altijd geen contact gelegd, waardoor het nog niet duidelijk is hoeveel slachtoffers daar zijn gevallen. De verwachting is dan ook dat het dodental nog verder zal oplopen.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

Het was gisteren 450 jaar geleden dat Leiden werd bevrijd van de Spanjaarden: het Leidens Ontzet. Daarom stonden mensen traditiegetrouw al vroeg in de rij om haring en wittebrood te kopen.

Fijne dierendag!

De man die wordt gezien als het brein achter de aanslag op het satirische blad Charlie Hebdo is in Frankrijk veroordeeld tot levenslang. Peter Chérif (42) zou de twee broers die het bloedbad op de redactie aanrichtten hebben getraind.

De broers Kouachi schoten in januari 2015 in het wilde weg op de redactie van Charlie Hebdo, omdat het blad grappen had gemaakt over de islam. Daarbij kwamen twaalf medewerkers om het leven. Wereldwijd werd er geprotesteerd tegen het geweld onder het motto 'Je suis Charlie'.

De twee daders werden enkele dagen later omsingeld in een gebouw en doodgeschoten toen ze het vuur openden op politieagenten.

Jeugdvriend

Chérif was een jeugdvriend van de jongste Kouachi-broer. Hij werd ervan verdacht hem te hebben getraind toen hij zelf voor al-Qaida in Jemen vocht, tussen 2011 en 2018. Chérif werd in 2018 in Djibouti opgepakt.

Volgens de aanklagers was Chérif de architect van een serie aanslagen in Frankrijk dat decennium. Hijzelf ontkende te hebben geweten wat de broers van plan waren. Wel gaf hij toe dat hij betrokken was geweest bij de gijzeling van drie Franse hulpverleners in Jemen in 2011.

Zijn advocaat benadrukt dat Chérif nooit expliciet is aangeklaagd voor betrokkenheid bij de Charlie Hebdo-aanval, "omdat ze daar het bewijs niet voor hebben". Hij is ervan overtuigd dat het OM daarom gekozen heeft voor de bredere aanklacht 'deelname aan een terreurorganisatie'.

Het dodental van de orkaan Helene is opgelopen tot 215. Daarmee is de orkaan officieel de dodelijkste die de VS trof sinds Katrina in 2005. Bij die orkaan kwamen in de omgeving van New Orleans circa 1200 mensen om.

De verwachting is dat het dodental nog verder zal oplopen. Doordat er een week na de orkaan nog geen contact is met sommige afgelegen gebieden, is het nog niet duidelijk hoeveel slachtoffers daar zijn gevallen. Een officieel aantal vermisten is er niet, maar met honderden mensen is er nog geen contact geweest.

Onder de doden is een tweeling van ruim een maand oud, de jongste slachtoffers. Beide jongens werden met hun moeder gedood toen hun woonwagen door een vallende boom werd geraakt. Het gezin durfde niet te evacueren met zulke jonge kinderen.

"Ik kreeg sinds hun geboorte elke dag foto's maar had nog niet de kans gehad om ze te bezoeken", zegt hun opa tegen persbureau AP. "Nu zal ik mijn kleinzonen nooit ontmoeten, vreselijk."

In South Carolina ontdekten hulpverleners een bejaard echtpaar dat in een omhelzing was omgekomen in bed. "Mijn opa hoorde blijkbaar de boom knakken en is toen over mijn oma gerold om haar te beschermen", redeneert hun kleinzoon.

Ezels

Helene trok afgelopen donderdag vanuit de Golf van Mexico over zes staten. De verwoesting was groot: huizen en wegen werden weggespoeld door de zware regens of bedolven onder aardverschuivingen, bomen braken af door de zware wind.

Nog altijd zitten bijna een miljoen mensen zonder elektriciteit, in grote delen van het rampgebied zijn telefoonverbindingen uitgevallen. Reddingswerkers proberen met helikopters of per ezel afgelegen gebieden te bereiken, soms met benodigdheden als babymelkpoeder, medicijnen of voedsel.

Er zijn 6700 reservisten uit zestien staten ingezet om te helpen. Daarnaast zijn er nog eens duizend militairen naar het gebied gezonden.

Steun

President Biden bezocht afgelopen dag het rampgebied met vicepresident Harris. Hij beloofde de staten te helpen met herstelwerkzaamheden.

"Dit gaat miljarden kosten. Niet tienduizenden dollars, niet miljoenen, niet een miljard, maar miljarden, omdat er zoveel staten zijn getroffen", zei hij in Georgia. "Maar ik wil jullie zeggen: ik zie het, ik hoor het, ik rouw met jullie en ik beloof dat ik jullie zal steunen."

Het orkaanseizoen gaat ondertussen door in de Atlantische Oceaan: Kirk is momenteel een orkaan van de vierde categorie en zou tot wateroverlast aan de Amerikaanse kust kunnen leiden, tropische storm Leslie lijkt vooralsnog geen overlast te zullen veroorzaken.

In de Oostenrijkse hoofdstad Wenen zijn duizenden mensen de straat opgegaan om te demonstreren tegen mogelijke regeringsdeelname van de radicaal-rechtse partij FPÖ. Afgelopen zondag won de partij de parlementsverkiezingen.

De FPÖ haalde bijna 29 procent van de stemmen, waar de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische partij SPÖ op respectievelijk 26 en 21 procent bleven steken.

Coalitievorming

Ondanks de verkiezingswinst wordt het waarschijnlijk lastig voor de FPÖ om een regering te vormen. De partij haalde namelijk lang niet genoeg stemmen voor een absolute meerderheid, waardoor een coalitie noodzakelijk is. Alleen de ÖVP heeft de mogelijkheid tot samenwerking nog opengehouden. Voorwaarde daarvoor is wel dat FPÖ-leider Kickl niet in die regering komt. Kickl zelf wil echter bondskanselier worden.

De demonstranten riepen de andere partijen op niet samen te werken met de FPÖ. Ze droegen protestborden met leuzen als "liever een pukkel dan Kickl". Ook werd Kickl als marionet van de Russische president Poetin afgebeeld. De FPÖ zet zich af tegen sancties tegen Rusland en steun aan Oekraïne.

De ÖVP heeft al eerder samengewerkt met de FPÖ. Daarbij had de radicaal-rechtse partij wel minder zetels. Morgen begint president Van der Bellen, die bij de Groenen hoort, aan de verkennende gesprekken met de partijleiders.

Bij ongeregeldheden voorafgaand aan de wedstrijd FC Twente - Fenerbahçe zijn gisteravond zeven mensen aangehouden. In de binnenstad van Enschede gingen aanhangers van beide clubs met elkaar op de vuist.

Zeker twee mensen raakten gewond, de politie kon nog niet zeggen hoe dat was gebeurd. Volgens de regionale omroep Oost braken de Turkse fans uit de fanzone nadat ze waren geprovoceerd door FC Twente-aanhangers.

De twee groepen gingen vlak bij de Oude Markt met elkaar op de vuist en gooiden met terrasmeubels, fietsen en vuurwerk. De mobiele eenheid greep vervolgens in met honden en knuppels.

Noodbevel

Om de rust terug te laten keren kondigde de burgemeester een noodbevel af, aanvankelijk voor een deel van het centrum, later voor de hele stad. Dat blijft tot vanochtend 07.00 uur van kracht.

Door het noodbevel kan de politie tijdelijk strenger optreden tegen relschoppers. Ook is gezichtsbedekkende kleding verboden.

FC Twente speelde zijn tweede Europa League-wedstrijd van het seizoen gelijk: na de stunt op Old Trafford tegen Manchester United werd het ook tegen Fenerbahçe 1-1.