Aggregator

De vier coalitiepartijen hebben D66, CDA, SGP, ChristenUnie en JA21 een nieuw voorstel gedaan over wijziging van de onderwijsbegroting. Met het tegenbod wil de coalitie een meerderheid in de Eerste Kamer voor die begroting veilig stellen, maar de oppositiepartijen zijn er nog niet erg over te spreken. "Schamel", noemen ze het.

In het aanbod staat onder meer dat er minder hard zal worden bezuinigd op de maatschappelijke diensttijd en dat de versobering van het levensbeschouwingsonderwijs niet door gaat, zo schrijft De Telegraaf. Ingewijden bevestigen dat. Daarmee lijkt de coalitie vooral de christelijke oppositiepartijen tegemoet te willen komen.

Het voorstel houdt in dat er voor zo'n 360 miljoen euro aan voorgenomen bezuinigingen wordt teruggedraaid. Dat is veel minder dan de 1,3 miljard euro waar de vijf oppositiepartijen op inzetten.

Nog geen dekking

Een meerderheid voor de begroting in de senaat is dus nog lang niet zeker. Er ligt ook nog geen financiële onderbouwing voor het nieuwe voorstel van de coalitie, erkende PVV-leider Wilders na een nieuw gesprek met oppositieleiders op zijn kamer. "Ieder plan zal moeten worden gedekt. Dat zal nog moeten gebeuren."

Volgens Wilders was het een "vriendelijk, maar serieus" gesprek tussen de negen partijen. "Ik hoop, in alle constructiviteit, dat het ergens toe leidt." Op de vraag of dit een eindbod van de coalitie is, of dat er nog onderhandelingsruimte is, zei hij: "Het is een bod".

D66-leider Jetten en CDA-voorman Bontenbal bevestigden na afloop dat PVV, VVD, NSC en BBB op hun verzoek een tegenbod op tafel hebben gelegd.

Erg enthousiast leken ze niet. "We gaan rustig kijken of dit een serieus voorstel is", zei Jetten. Bontenbal liet zich in vergelijkbare termen uit. De partijleiders gaan ermee terug naar hun fracties. Morgen praten de partijen weer verder, zo is de bedoeling.

Een half uur voordat het gesprek begon, lekten er ambtelijke stukken uit over de voorgenomen bezuinigingen van het kabinet-Schoof. De ambtenaren waarschuwen daarin dat scholen "in de problemen" kunnen komen als ze minder geld krijgen voor de lerarensalarissen.

Ook staat er in de gelekte stukken dat er zorgen zijn over het voorstel voor een boete op langstuderen. Die raakt ook studenten die - buiten hun schuld om - niet sneller kunnen studeren, bijvoorbeeld omdat ze mantelzorger zijn.

'Puzzel niet makkelijker'

Naar aanleiding van de ambtelijke adviezen zei CDA-leider Bontenbal dat die "de puzzel niet makkelijker hebben gemaakt". Volgens hem tonen de stukken aan dat de bezuinigingsplannen "heel lastig uitvoerbaar zijn".

Er zit wel enige druk op de onderhandelingen. Om de onderwijsbegroting op tijd door de Eerste Kamer te krijgen, moet er eigenlijk uiterlijk donderdag over gestemd worden in de Tweede Kamer. Daar krijgen de plannen van NSC-minister Bruins wel een meerderheid, maar in de senaat is de steun van oppositiepartijen nodig.

Een begroting wordt bijna nooit helemaal weggestemd in politiek Den Haag. Als dat toch gebeurt, dan blijft de begroting van het jaar ervoor geldig. Dat zou in dit geval betekenen dat het kabinet-Schoof met een financieel gat komt te zitten, omdat er dan helemaal niet wordt bezuinigd.

Opnieuw is er een recordaantal migranten overgestoken naar de Canarische eilanden. Het gaat volgens de Spaanse autoriteiten om ruim 41.000 mensen, die tussen 1 januari en 30 november aankwamen op de Spaanse eilandengroep.

Dat betekent dat de afgelopen twee maanden zo'n 15.000 mensen de oversteek hebben gewaagd, aangezien de teller midden september nog op zo'n 25.000 migranten stond.

Vorig jaar arriveerden bijna 40.000 migranten. Dat was meer dan in het recordjaar 2006.

Levensgevaarlijk

De migranten komen vooral uit landen als Mali, Senegal en Marokko. De overtocht is levensgevaarlijk. Vanuit Senegal leggen boten zo'n 1500 kilometer af voor ze de eilanden bereiken. De zee is onstuimig en de houten boten zijn vaak overvol. Volgens mensenrechtenorganisatie Caminando Fronteras zijn dit jaar al meer dan 5000 mensen omgekomen op deze 'Atlantische route'.

Eind september kwamen negen mensen om het leven toen de boot waarin ze zaten omsloeg. Op de open houten boot zaten 84 mensen.

Voor de kust van Senegal werden kort daarvoor 30 lichamen gevonden in een boot, vermoedelijk ook van migranten. Enkele weken eerder zonk een boot met ten minste 39 opvarenden kort na vertrek.

In de herfst komen op de Canarische eilanden de meeste migranten aan, dan is de oceaan vaak wat rustiger. Maar niet iedereen overleeft de overtocht vanuit de Afrikaanse westkust. Vrijwilligers op het eiland El Hierro zorgen voor een waardig afscheid:

De ouders van een 22-jarige man die woont in een zorginstelling in Limburg hebben onlangs aangifte gedaan tegen een van de zorgmanagers. Ze stellen dat hun zoon door toedoen van de leidinggevende in een "onveilige situatie" is beland.

Het gaat om een maatregel die begin dit jaar werd genomen. De zoon werd toen zonder overleg of medische noodzaak overgeplaatst naar een crisisafdeling, zeggen de ouders.

Hun zoon heeft een ontwikkelingsleeftijd van 2 jaar. Zijn ouders zeggen dat hij op de crisisafdeling wordt begeleid door personeel dat niet weet wat hun zoon nodig heeft. Daardoor is volgens hen een onwenselijke situatie ontstaan.

Zo zou de zoon sinds zijn overplaatsing dwangmatig met zijn hoofd tegen de muur bonken, waardoor hij ernstig letsel heeft opgelopen. In de aangifte wordt gesproken over "psychische en emotionele verwaarlozing".

Eerder wangedrag

De betrokken manager werd zes jaar geleden door een Tilburgse zorginstelling ontslagen, meldt Omroep Brabant. Hij had zich daar schuldig gemaakt aan lichamelijk en verbaal geweld tegen bewoners en cliënten ten onrechte vrijheidsbeperkende maatregelen opgelegd. Tot een rechtszaak kwam het toen niet.

Rechter

Vorige maand bleek uit onderzoek van Omroep Brabant dat de manager al jaren in een soortgelijke functie aan het werk was bij de Limburgse zorginstelling Dichterbij (locatie Ottersum). Net als in Tilburg wonen daar mensen met een verstandelijke beperking.

Dichterbij zegt in een verklaring op zijn website dat er "een beeld wordt geschetst dat wij niet herkennen en dat niet wordt ondersteund door de jarenlange professionele inzet van deze medewerker". De zorginstelling betreurt verder "de wijze van berichtgeving en de schadelijke gevolgen hiervan voor de collega in het bijzonder en voor de organisatie".

Dichterbij benadrukt dat van nieuwe medewerkers altijd een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) wordt gevraagd. Ook worden altijd oud-werkgevers van een sollicitant benaderd om van hem of haar een beeld te krijgen.

Of deze procedure ook van kracht was toen de zorgmanager solliciteerde, is niet duidelijk.

De man zit sinds enkele weken ziek thuis. Hij was niet bereikbaar voor commentaar. De aangifte richt zich overigens niet alleen op hem, maar ook op drie van zijn collega's.

De Verenigde Staten hebben de bestaande beperkingen voor het exporteren van chips naar China uitgebreid. Bedrijven mogen naar minder Chinese bedrijven exporteren en mogen ook minder soorten chips leveren. ASML zegt de nieuwe beperkingen te onderzoeken.

Het afgelopen weekend was het meest succesvolle Thanksgiving-weekend ooit voor Amerikaanse en Canadese bioscopen. De bioscoopfilms Vaiana 2, Wicked en Gladiator 2 zijn razend populair.

Dat is best een prestatie, meent filmexpert Merel van Baal, vooral nu streamen makkelijk en goedkoper is. "Je wilt de bioscoopbeleving van deze films niet missen."

De films hadden een gedeelde opbrengst van 420 miljoen Amerikaanse dollar (399 miljoen euro), zoveel werd nog nooit eerder verdiend aan de kaartverkoop tijdens Thanksgiving. Met dit succes lijkt de Amerikaanse filmwereld weer op te krabbelen.

"Ik denk dat de filmindustrie langzaam de coronapandemie en de langdurige schrijversstaking van vorig jaar van zich af kan schudden", zegt Van Baal, filmjournalist voor Veronica Superguide.

Sequels, prequels en reboots

De drie films konden zo'n groot succes worden volgens Van Baal doordat mensen tegenwoordig minder risico's nemen: "Een dagje bios is tegenwoordig veel duurder dan vroeger, dus mensen willen weten of het het waard is om een kaartje te kopen."

Daarom doen prequels, sequels en reboots het volgens haar goed. Alledrie de films leunen op een bestaande verhaallijn. Vaiana 2 is een vervolg van een succesvolle animatiefilm, Wicked is de verfilming van een zeer succesvolle Broadwaymusical en leunt op het verhaallijn van The Wizard of Oz en ook Gladiator 2 is een vervolg van een kaskraker. "Het is een beetje nostalgie."

Volgens Van Baal moeten bioscopen het tegenwoordig hebben van evenementcinema: "Ze geven je nu het gevoel dat je iets mist als je de film niet in de bioscoop ziet. Het draait om de hype."

Denk aan een visueel spektakel dat alleen op een groot scherm tot zijn recht komt, zoals in de grote vechtscenes in Gladiator 2. Maar ook de grote sets van Wicked en de oproep om mee te zingen in de bioscopen. "Die effecten heb je thuis in je woonkamer echt niet."

Vaiana 2

Het langverwachte vervolg op Disney's animatiefilm Vaiana (Moana in Amerika) uit 2016 breekt op zichzelf al flink wat records. Auli'i Cravalho spreekt weer de stem in van Vaiana en Dwayne Johnson vertolkt opnieuw de halfgod Maui.

Deel twee kwam vorige week woensdag uit en heeft tot nu toe een opbrengst van 221 miljoen dollar, de meest succesvolle eerste vijf dagen ooit voor een animatiefilm. Het verbreekt het record van The Super Mario Bros. Movie uit april vorig jaar.

"Het was het afgelopen weekend Thanksgiving, een van de grootste feestdagen in Amerika", zegt Van Baal. "Veel mensen gaan met hun gezin eropuit. Een biosbezoek is dan heel populair." Ook is het volgens Van Baal nu erg in trek bij kinderfilms dat een krachtige vrouw de hoofdrol heeft.

Wicked

De verfilming van het Broadway-succes Wicked, oorspronkelijk uit 2003, lijkt ook een enorme blockbuster. De musical, met Ariana Grande als 'goede heks' Glinda en Cynthia Erivo als 'slechte heks' Elphaba, is een prequel van The Wizard of Oz.

Op sociale media kon je bijna niet ontkomen aan de promotie ervan. De uitbundige interviews waar Grande en Erivo regelmatig in tranen uitbarstten, maakte Van Baal sceptisch. "Maar deze film is echt de moeite waard, hij is gigantisch groots."

Ariana Grande en Cynthia Erivo over emoties in een interview:

Wicked heeft tot nu toe 359,2 miljoen dollar opgebracht, zegt filmhuis Universal Pictures. De film verdiende 164 miljoen in het openingsweekend, de vierde meest succesvolle opening van 2024. "Het is een verhaal van hoop wat het nu in Amerika, met het huidige politiek klimaat, goed doet", aldus Van Baal. In Nederland verschijnt de film woensdag in de bioscoop.

Gladiator 2

Het eerste deel van Gladiator kwam in 2000 uit en was met een opbrengst van 465 miljoen dollar de meest succesvolle film van dat jaar. Nu 24 jaar later neemt het tweede deel je weer mee naar het Romeinse Rijk, met Paul Mescal, Pedro Pascal en Denzel Washington.

De film speelt zich af na de dood van Maximus (Russell Crowe). Gladiator 2 bracht 80 miljoen dollar op in het eerste weekend. "Het is een bioscoopspektakel, de verhaallijn is helaas wat minder", aldus Van Baal.

De film deelde in de VS en Canada een premièredag met Wicked. Dit wordt door velen gezien als een herhaling van het internetfenomeen Barbenheimer: de vergelijking tussen twee tegenovergestelde films, Barbie en Oppenheimer, die in juli vorig jaar tegelijkertijd uitkwamen. "Competitie werkt", zegt Van Baal.

Birds have long been our inspiration for flight, and researchers at Princeton University have found a new trick in their arsenal: covert feathers. These small feathers on top of birds’ …read more

Opeens kreeg zzp'er Hava Badur allerlei contracten aangeboden. Binnen een paar dagen werd ze benaderd door drie detacheringbureaus en gingen meerdere van haar opdrachtgevers met haar om tafel zitten. "Wat gebeurt er allemaal?" dacht ze.

Steeds meer bedrijven kondigen aan vanaf 1 januari te stoppen met de inzet van zzp'ers. Dan gaat de Belastingdienst actief handhaven op schijnzelfstandigheid, oftewel op zzp'ers die volgens de wet eigenlijk werknemers zijn. Maar veel sectoren kunnen niet zonder dit personeel, omdat er al nijpende tekorten zijn. En dus zijn werkgevers volop bezig met het zoeken naar alternatieven.

Vooral de kinderopvang trekt een lijn in het zand. Zo'n tien procent van de werkenden in de kinderopvang is zzp'er, maar deze groep komt bij bijna geen enkel bedrijf meer aan werk in het nieuwe jaar. Werkgevers zijn het erover eens dat je als freelancer in de kinderopvang altijd schijnzelfstandige bent.

'Verleidingsactie'

Het liefst willen kinderopvangorganisaties dat zzp'ers bij hen in dienst komen. "We zijn bezig met een grote verleidingsactie om te zorgen dat ze bij ons in dienst komen," vertelt Jeanine Lemmens, CEO van kinderopvang Partou. Bedrijven in de sector prefereren vaste gezichten op de groepen, maar veel freelancers vrezen dat ze te veel vrijheid kwijtraken.

Om ze te lokken, kijken werkgevers nu hoe ze meer flexibiliteit kunnen aanbieden in loondienst. Zo starten grote bedrijven een interne flexpool, waarbij werknemers op verschillende locaties van het bedrijf kunnen werken. "We hebben al zo'n honderd zzp'ers die de overstap gemaakt hebben naar loondienst," vertelt Lemmens.

Toch is bij de meerderheid van de freelancers in de sector nog niet doorgedrongen dat ze volgend jaar niet meer aan de bak komen. "Veel van mijn collega's zeggen dat ze doorgaan als zzp'er," vertelt Hava Badur, die zelf pedagogisch medewerker is. "Ze denken dat de overheid hen alleen maar bang probeert te maken."

Detachering

Daarnaast wenden bedrijven zich tot uitzend- en detacheringbureaus. "De aanvraag neemt enorm toe," vertelt Femke de Bruijn van TMI, detacheerder in de zorg en kinderopvang. Vier weken geleden had het bedrijf nog 800 mensen in dienst, inmiddels is dit al gegroeid naar 1200. De detacheerder verwacht dat de meeste overstappers nog zullen volgen. "Pas als een zzp'er merkt dat hij écht niet meer kan werken."

De verwachte groei van detachering wordt door veel organisaties met lede ogen aangezien, want het is vaak duurder omdat de bureaus ook winst willen maken. BK, de branchevereniging van de kinderopvang, vreest dat daardoor de kinderopvang duurder wordt. "Dan belanden we van de regen in de drup, en zijn ouders uiteindelijk de dupe."

De Bruijn denkt niet dat alle zzp'ers in de kinderopvang de overstap naar detachering maken. "Ik denk ook niet dat het wenselijk is als de hele opvang draait op bureaus, maar je hebt altijd een flexibele schil nodig."

Zzp'er Badur maakt volgende maand de overstap naar detacheerbedrijf TMI. "Ik had opeens door hoe serieus het was. Ik ga de vrijheid wel missen, maar daarom kies ik ook voor detachering en niet voor loondienst bij één bedrijf. Ik heb in ieder geval zekerheid."

Kinderopvang Partou is nu druk in de weer met de roosters voor januari. "Het gaat wel echt spannend worden," zegt Lemmens. Maar ze zal onder geen beding willen terugvallen op zzp'ers. "Anders geef je een verkeerd signaal af. "We willen voet bij stuk houden. In buurlanden zijn ze ook niet afhankelijk van zzp'ers."

Partou en andere grote organisaties achten de kans klein dat ze veel vaker dan nu groepen moeten sluiten.

OnePlus brengt de OnePlus 13 in januari uit in Europa. Het bedrijf maakt nog geen prijs of precieze datum bekend. De smartphonefabrikant kondigde de telefoon eind oktober aan. De smartphone heeft onder meer een platter scherm en een grotere accu.

Het leger van Syrië krijgt in de strijd tegen de islamitische rebellen in het noordwesten van het land steun van pro-Iraanse strijdgroepen uit Irak. Zeker 300 strijders zijn vannacht de grens overgestoken, zeggen Iraakse en Syrische bronnen tegen persbureaus.

"Dit zijn verse versterkingen voor onze kameraden aan het front", zei een bron bij het Syrische leger tegen persbureau Reuters. Om luchtaanvallen te vermijden zouden ze niet allemaal tegelijk maar in kleine groepjes en via een niet-officiële grensovergang Syrië zijn binnengetrokken.

Dat deze pro-Iraanse milities het Syrische leger te hulp schieten, komt niet onverwacht. Iran is een bondgenoot van de Syrische dictator Assad. Pro-Iraanse milities hielpen Assad bij het onderdrukken van de opstand tegen hem die in 2011 uitbrak.

Het regeringsleger krijgt ook hulp van de Russische gevechtsvliegtuigen die al bijna tien jaar in Syrië gestationeerd zijn. Volgens een Syrische mensenrechtenorganisaties vallen de Russische vliegtuigen niet alleen rebellen aan, maar ook woonwijken en ziekenhuizen in stedelijke gebieden in Aleppo en Idlib.

Onverwacht

Strijders van de islamitische rebellenbeweging HTS verbraken in de noordwestelijke provincie Idlib vorige week het staakt-het-vuren met het regeringsleger. Zo kregen ze Aleppo in handen, de tweede stad van het land die ze in 2016 na een lange strijd hebben moesten opgeven. Daarna begonnen ze aan een opmars naar de provincie Hama. Het is onduidelijk hoe die verloopt.

Bij hun offensief hebben de rebellen ook Tel Rifaat in handen gekregen, een plaats ten noorden van Aleppo die in handen was van de Syrische Democratische Strijdkrachten. Deze door Koerden geleide groep wist in 2019 in het noordoosten van Syrië de terreurgroep Islamitische Staat te verslaan.

De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Araghchi reisde gisteren naar Damascus voor overleg met de regering-Assad. Hij zei vandaag dat het Syrische leger zelf in staat is om de rebellen aan te pakken, maar ook dat Iran het Syrische leger alle steun zal geven die het nodig heeft.

Araghchi sprak vandaag in Ankara ook met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Fidan. De rebellen uit Idlib worden gesteund door Turkije. Fidan zei na afloop dat Turkije niet wil dat de al veertien jaar durende burgeroorlog verder oplaait en een nieuwe vluchtelingenstroom op gang komt. Ook zei hij dat dat de ontwikkelingen aantonen dat de regering-Assad tot een akkoord met de oppositie moet komen.

De Iraanse president Pezeshkian besprak de situatie in Syrië vandaag per telefoon met de Russische president Poetin. Het Kremlin laat weten dat de Syrische regering op onvoorwaardelijke steun kan rekenen bij het herstel van de orde en stabiliteit.

Assad hoeft niet te rekenen op steun van de pro-Iraanse Hezbollah-militie in buurland Libanon. Bronnen bij Hezbollah zeiden tegen persbureau Reuters dat de groep zo kort na het staakt-het-vuren met Israël niet klaar is om mensen naar het noorden van Syrië te sturen.

Burgeroorlog

Net als in andere Arabische landen brak in 2011 in Syrië een opstand uit tegen het dictatoriale regime. Dat leidde tot een bloedige burgeroorlog die aan honderdduizenden mensen het leven heeft gekost. Miljoenen mensen sloegen op de vlucht.

Met hulp van Rusland en Iran wist Assad de Arabische en Koerdische rebellengroepen terug te dringen, maar die wisten toch grote gebieden in handen te houden. In 2020 kwam het na bemiddeling van Rusland en Turkije tot een staakt-het-vuren met de rebellen in Idlib dat tot vorige week standhield.

The Browser Company heeft Dia getoond, een 'AI-browser' die verschillende AI-taken kan uitvoeren. Het bedrijf bracht eerder de Arc Browser uit. Net als Arc is Dia gebaseerd op Chromium. Dia moet begin volgend jaar verschijnen.

Het verkeersongeluk waarbij de Belgische presentator Tom Waes zwaargewond raakte, is vastgelegd met verkeerscamera's. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie in Antwerpen aan Vlaamse media.

Justitie hoopt dat die beelden helpen om vast te stellen of Waes te snel reed en waarom hij de wegafzetting waarop hij inreed laat heeft opgemerkt.

Ook is er bloed afgenomen voor onderzoek. Normaal gesproken wordt dat zo snel mogelijk na een ongeval gedaan, maar door de zware verwondingen was dat niet mogelijk. Justitie zegt tegen de Vlaamse omroep VRT dat de resultaten van het bloedonderzoek nog niet bekend zijn.

Intensive care

Acteur en presentator Tom Waes raakte in de nacht van vrijdag op zaterdag ernstig gewond bij een verkeersongeval. Hij botste toen met zijn oldtimer vlak voor de Kennedytunnel op de Antwerpse ring op een zogenoemde botsabsorbeerder. Dat is een aanhanger die bij wegwerkzaamheden wordt gebruikt om botsingen op te vangen.

Waes ligt nog altijd op de intensive care. In een verklaring meldt de VRT namens zijn familie dat de toestand van Waes stabiel is en dat hij buiten onmiddellijk levensgevaar is. De komende dagen proberen artsen via een scan een beter zicht te krijgen op mogelijke botbreuken.

Bij bewustzijn

In de verklaring staat ook dat Waes niet is gereanimeerd. In een eerder bericht meldde de VRT dat er sprake was geweest van reanimatie, maar dat blijkt niet te kloppen.

Zaterdag liet de familie al via de VRT weten dat Waes bij bewustzijn is, zelfstandig ademt en dat ze hem kort konden spreken en vasthouden.

Inmiddels heeft Waes op Instagram van zich laten horen. Hij reageerde met "Dank u lieve vriend xxx" op een post waarin zanger Bart Peeters tijdens een concert iedereen in het publiek vroeg om het lampje van hun smartphone aan de zetten. Peeters wilde daarmee Waes beterschap wensen.

Tom Waes is bekend van het programma Reizen Waes, dat ook in Nederland wordt uitgezonden. Ook speelde hij in de serie Undercover en presenteert hij het geschiedenisprogramma Het verhaal van Vlaanderen.

De Franse premier Barnier heeft een beroep gedaan op een grondwetsartikel om een begrotingsvoorstel zonder stemming goedgekeurd te krijgen in het parlement. Door het omzeilen van het parlement hangt Barnier een motie van wantrouwen boven het hoofd die de regering ten val kan brengen. Die beschikt niet over een meerderheid in het parlement.

Het parlement kan de wetgeving dan alleen nog tegenhouden door de regering naar huis te sturen, wat wordt verwacht. Het links-radicale Nieuwe Volksfront heeft al aangekondigd een motie van wantrouwen in te dienen wanneer de premier zijn wetgeving op deze manier probeert door te drukken. Marine Le Pen van het rechts-radicale Rassemblement National eist dat Barnier de voorgenomen pensioenhervormingen aanpast, anders laat ook zij het kabinet vallen.

Het gaat allemaal om miljardenbezuinigingen die Barnier noodzakelijk noemt om het begrotingstekort en de staatsschuld terug te dringen. De linkse oppositie vindt de plannen veel te ver gaan en ook de radicaal-rechtse oppositie heeft grote twijfels.

Als het kabinet valt komt Frankrijk in een ernstige politieke crisis. Vijf maanden geleden waren er verkiezingen en dat leverde een zeer verdeeld parlement op, met drie grote machtsblokken (links, centrum en radicaal-rechts) zonder dat één van die blokken een absolute meerderheid van de zetels kreeg. Er moest dus worden samengewerkt om een meerderheid te krijgen, maar geen van de machtsblokken wilde met de anderen samenwerken.

De VS neemt voor de derde keer maatregelen om te voorkomen dat China geavanceerde computerchips in handen krijgt. Op die manier hoopt Washington China's opmars op het gebied van AI (kunstmatige intelligentie) zoveel mogelijk af te remmen en daarmee een machtigere positie van China op militair vlak te voorkomen.

De nieuwe maatregelen zijn gericht op 24 types chipmachine-apparatuur die tot nu toe niet onder de restricties vielen. De VS zal gebruikmaken van een speciale maatregel om ook niet-Amerikaanse bedrijven, die in hun machines wel Amerikaanse software of hardware hebben, te dwingen mee te werken.

Ook worden er 140 Chinese partijen toegevoegd aan een zwarte lijst. Chipbedrijven die handel willen drijven met partijen op deze lijst, moeten een licentie aanvragen. In de praktijk is het de verwachting dat dit niet zal worden afgegeven.

De afgelopen keren kreeg de Nederlandse chipmachinemaker ASML ook met restricties te maken. Normaal hebben zulke regels ook gevolgen voor niet-Amerikaanse bedrijven, via de zogeheten foreign direct product rule. Via deze regel heeft Washington iets te zeggen over machines van buitenlandse bedrijven op het moment dat er Amerikaanse hard- of software inzit.

Rugdekking uit Den haag

In dit geval hebben de Amerikaanse sancties geen rechtstreekse gevolgen voor de hightechgigant uit Veldhoven. Er is een uitzondering gemaakt, zo meldt onder meer de Financial Times. In een verklaring zegt ASML dat als de Nederlandse overheid tot eenzelfde analyse komt als de Amerikanen nu, de export van bepaalde soort chipmachines naar gespecificeerde locaties geraakt kunnen worden.

Daarmee krijgt ASML een zekere vorm van rugdekking van de Nederlandse overheid. In plaats van dat het bedrijf een licentie moet aanvragen in Washington, moeten er zaken worden gedaan met Den Haag. Dat heeft de voorkeur van ASML.

Op de vraag of Nederland de Amerikanen gaat volgen, komt geen antwoord. Buitenlandse Handel wil daar niet op "vooruitlopen". Al wordt wel benadrukt dat Nederland "de Amerikaanse zorgen deelt over ongecontroleerde export van geavanceerde halfgeleiderapparatuur".

ASML verwacht dat de nieuwste restricties geen directe financiële gevolgen hebben en dat voor komend jaar de impact valt binnen de marges die het eerder heeft genoemd. Dat betekent dat het bedrijf nog altijd uitgaat van een omzet van tussen de 30 en 35 miljard euro. De omzet uit China bedraagt 6 tot 7 miljard, zo is de verwachting.

De maatregelen zouden ook gevolgen kunnen hebben voor een ander Nederlands chipbedrijf, ASM uit Almere, schreef persbureau Reuters eerder. Het bedrijf laat weten de nieuwe maatregelen nog te bekijken en kan nog niet inhoudelijk reageren.

De islamitische rebellenbeweging HTS rukt sinds vorige week woensdag op in Syrië. De beweging heeft al delen van Aleppo ingenomen en nadert de stad Hama. In een land verdeeld over verschillende facties is er ineens een grote speler bij.

Hayat Tahrir al-Sham, "Organisatie voor de bevrijding van de Levant", is voortgekomen uit de terreurbeweging Jabhat al-Nusra, die aan al-Qaida en andere islamitische groeperingen gelieerd is. "Als IS 100 procent extremistisch is, zit HTS zeker op 80 procent", zegt arabist Leo Kwarten.

De organisatie is dan ook niet "tolerant", zoals de leider en oprichter van de groep, Abu Mohammad al-Jolani, graag wil doen voorkomen. Veel van de strijders van al-Nusra komen uit Irak en hebben daar gevochten tegen de Verenigde Staten.

Jolani zelft vocht als twintiger samen met al-Qaida in Irak. "Er wordt aangenomen dat hij daar kennis maakte met Abu Bakr-al-Baghdadi, die later IS oprichtte", zegt Kwarten.

Al-Nusra mengde zich in de Syrische burgeroorlog die in 2011 voortkwam uit de Arabische Lente. De burgerprotesten die hard werden neergeslagen door Assad mondden uit in een slepend gewapend conflict tussen meerdere partijen.

Zo waren er de soldaten van het Vrije Syrische Leger, dat werd opgericht door een gedeserteerde kolonel. Het Vrije Syrische Leger, dat zich sinds 2019 het Syrisch Nationale Leger noemt, heeft nauwe banden met Turkije.

"Na 9 maanden voegde Jabhat al-Nusra zich bij de strijd. Deze terreurbeweging hield er heel andere methoden op na en voerde ook ook bom- en zelfmoordaanslagen uit." In de loop van 2012 won de beweging meer terrein in Syrië. Het doel van al-Nusra was om een islamitische staat op te richten op basis van de sharia, het islamitische recht.

Minder fel dan IS

Al-Nusra ging daarbij wel anders te werk dan Islamitische Staat. Kwarten: "Al-Nusra onderdrukte andere organisaties minder hevig dan bijvoorbeeld IS dat deed. Er werden, wellicht mede daardoor, meer successen geboekt."

Wel maakte ook Al-Nusra maakte zich schuldig aan mensenrechtenschendingen. Meisjes werden bijvoorbeeld in het openbaar terechtgesteld wegens 'onzedelijk gedrag'. "Dat komt vaak neer op het simpelweg hebben van een vriendje", vertelt Kwarten.

Ook werden christenen door al-Nusra ontvoerd en vermoord, waarop de Verenigde Staten en de VN besloten de organisatie te beschouwen als terroristisch.

'Witwassen'

In 2013 rukte de groep op naar Raqqa in het noorden van Syrië, waar Al-Nusra op IS stuitte. "Aanvankelijk werkten al-Nusra en IS samen, maar IS wilde Al-Nusra aansturen, wat leidde tot gevechten en de terugtrekking van Al-Nusra naar Idlib."

Al-Nusra probeerde van de terrorismelijst te komen door de naam een aantal keer te veranderen tot het uiteindelijk op Hayat Tahrir al-Sham (HTS) uitkwam. Ook werkte de organisatie samen met andere rebellengroepen om zo de groep "wit te wassen", aldus Kwarten.

In 2016, kondigde HTS aan de banden te verbreken met al-Qaida en zich enkel op Syrië te richten. Het leiderschap is niet enkel Syrisch. Zo heeft de radicale Saudische prediker Abdullah al-Muhaysini een rol als leider en zijn er ook Egyptische leiders.

'Afvoerputje van rebellengroepen'

Het gouvernement Idlib veranderde volgens Kwarten in "een afvoerputje van iedereen die zich niet onderwerpt aan het regime van Assad". HTS is de eigenlijke machthebber in het gebied, samen met aangesloten rebellengroepen. Ook het Vrije Syrische Leger is gevestigd in Idlib en is aangesloten bij HTS. Dit leger krijgt uniformen, wapens en geld van Turkije.

De situatie in Syrië op een kaart:

Turkije heeft er belang bij dat de bufferzone tussen Syrië en Turkije bewaakt wordt. Erdogan wil dat de Koerden in Syrië en Turkije van elkaar gescheiden blijven.

"Beide Koerdische groepen streven naar onafhankelijkheid, wat Turkije gevaarlijk vindt voor de eigen staat", legt Kwarten uit. Deze scheiding of bufferzone wordt bewaakt door groeperingen zoals het Syrisch Nationale Leger. Kwarten: "HTS is misschien officieel onafhankelijk van Turkije, maar er wordt wel degelijk samengewerkt."

Verrassing

"De aanval van woensdag kwam voor mij en eigenlijk iedereen als een verrassing", zegt Kwarten. Toch is het volgens hem geen gek moment dat HTS en de rebellengroepen aan het offensief zijn begonnen. "Het Vrije Syrische Leger en HTS zijn samen toch aardig groot, en het regime van Assad is verzwakt. Dat leger kampt met deserteurs en soldaten die moe zijn van de oorlog."

Daarbij hebben Rusland en Iran, van wie het regime van Assad veel steun genoot, hun handen vol met andere conflicten. Rusland hielp Assad de rebellen terugdringen in 2016, maar is inmiddels zelfs verwikkeld in het slepende conflict in Oekraïne. Iran en bondgenoten als Hezbollah werden na de aanvallen van 7 oktober hard aangepakt door Israël.

Volgens Kwarten is het niet duidelijk wat voor machtsstructuur HTS voor ogen heeft als het meer gebieden verovert, maar "het is in ieder geval niet democratisch". HTS zal waarschijnlijk een regering proberen te vormen met rebellen om van het label terreurgroep af te komen.

(Telecompaper) Intel CEO Pat Gelsinger has announced his resignation, after four years at the helm...

The 20th century saw humankind’s first careful steps outside of the biosphere in which our species has evolved. Whereas before humans had experienced the bitter cold of high altitudes, the …read more

Erasmusschutter Fouad L. zegt dat hij tot zijn daden werd gedwongen door een computer in zijn hoofd. De rechtbank wees extra onderzoek hiernaar af, tot grote opluchting van nabestaanden.

Fouad L. staat terecht voor de moord op zijn buurvrouw, zijn 14-jarige buurmeisje en een docent in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam, in september vorig jaar. Vandaag was hij voor het eerst zelf aanwezig in de rechtbank.

De extra beveiligde zittingszaal zat bomvol, onder andere met nabestaanden. De rechtbank vond het belangrijk dat zij de verdachte alvast een keer gezien zouden hebben. Zo'n 150 mensen van het Erasmus MC konden meekijken via een videoverbinding.

"Hoe is het voor u om hier zo binnen te komen?", wilde de rechtbankvoorzitter weten, toen de nu 33-jarige Fouad L. plaatsnam in de zaal. "Ik hou niet zo van zalen vol mensen, dus laten we beginnen", antwoordde de verdachte, gehuld in een trui van de gevangenis in Vught. Inhoudelijk wilde hij over de zaak niets kwijt.

Denkbeeldige computer

Zijn advocaten vroegen de rechtbank opnieuw onderzoek te doen naar zijn geestesgesteldheid. Fouad L. heeft namelijk verteld dat hij tot zijn daden is gedwongen door een denkbeeldige computer in zijn hoofd. Die heeft hij in zijn jeugd uit eenzaamheid verzonnen om mee te praten.

Volgens zijn advocaten heeft Fouad L. aangegeven dat hij geen weerstand kon bieden tegen deze computer. Die was soms "dwingend en commanderend", waardoor hij dingen moest doen die hij zelf niet wilde.

Het OM gelooft daar niet in. "Hij was zich er heel goed van bewust dat het plan dat hij maakte een gruwelijk plan was", zei de officier van justitie. "Hij voerde een innerlijke discussie hoeveel mensen hij zou gaan vermoorden en of daar ook kinderen bij zouden zitten."

Applaus van nabestaanden

Deskundigen hebben bij Fouad L. al stoornissen vastgesteld, waardoor ze adviseren hem tbs met dwangverpleging op te leggen. De rechtbank vond verder psychologisch onderzoek niet nodig.

De beslissing van de rechtbank leidde tot applaus uit de zaal van nabestaanden. "Zij vonden het een lulverhaal, bedoeld om de boel te rekken en te traineren", reageert hun woordvoerder Niels Dekker. "Zij hopen dat deze zaak zo snel mogelijk achter de rug is."

De zitting van vandaag was voor nabestaanden erg zwaar, zegt Dekker. "Zij vonden het erg spannend en confronterend om hem te zien."

Wraak

Fouad L. handelde uit wraak, denkt het Openbaar Ministerie. Zijn buurvrouw had meldingen over hem gedaan vanwege overlast en dierenmishandeling. Voor dat laatste is Fouad L. ook veroordeeld.

Ook was hij gebrouilleerd geraakt met de Erasmus Universiteit, waar hij geneeskunde studeerde. Hij stond op het punt zijn diploma te krijgen, maar de universiteit wilde dat hij eerst zou meewerken aan psychologisch onderzoek. Het OM had namelijk gewaarschuwd voor "zorgwekkend en psychotisch gedrag" en wilde voorkomen dat hij als arts aan de slag zou gaan.

Op een internetforum beschreef Fouad L. zijn woede over zowel de universiteit als zijn buurvrouw. Ook zei hij te worstelen met alcoholisme. Een maand voor de schietpartij kreeg hij te horen dat hij zijn huis uit moest, omdat hij de huur al maanden niet meer had betaald.

Intelligent en berekenend

In de jaren die voorafgingen aan de drievoudige moord, kwam Fouad L. in aanraking met allerlei zorgverleners en instanties. Toch hadden die het drama niet kunnen voorkomen, bleek uit onderzoek naar hun betrokkenheid.

De verdachte is zeer intelligent en berekenend en wist zo alle hulpverlening op afstand te houden. Intussen bereidde hij de schietpartij maandenlang voor, vermoedt het OM.

De zaak wordt eind januari inhoudelijk behandeld.

Tijdens het najaarscongres van de VVD dit weekend klonken er bij leden zorgen over de samenwerking met PVV, NSC en BBB. Uit een enquête van jongerenafdeling JOVD blijkt zelfs dat bijna 70% van de leden denkt dat het voor de VVD meer kwaad dan goed doet om deel te nemen aan het huidige kabinet. Ook partijleider Dilan Yesilgöz erkende op het congres dat ze "nog niet echt heel erg enthousiast" is over wat het kabinet tot nu toe heeft geleverd.

In deze podcast hoor je drie leden uit verschillende lagen van de partij over wat de kabinetsdeelname de partij wat hen betreft brengt. Oud VVD-voorzitter van de provincie Zeeland Jaco van den Berge, JOVD-voorzitter Mauk Bresser en voormalig VVD-raadslid in Leiden Dorien Verbree vertellen wat het voor hen in deze tijd betekent om een liberaal te zijn. Hoe hoog is wat hen betreft de prijs van kabinetsdeelname?

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: IJsbrand Terpstra en Sanne Toebes

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Intels ceo Pat Gelsinger is sinds 1 december met pensioen, maakt Intel op maandag bekend. Gelsinger was sinds 2021 ceo van het bedrijf en was eerder cto. Er is geen reden gegeven voor het plotselinge pensioen.

De persoonsgegevens van zo'n duizend inwoners van de Twentse gemeenten Tubbergen en Dinkelland zijn gelekt bij een hack. Het gaat onder meer om namen, geslachten en telefoonnummers, laat de gemeente Tubbergen weten. Omdat dat "geen zeer gevoelige" gegevens zijn, is de kans op misbruik volgens de gemeente klein.

Het lek ontstond bij een externe leverancier die diensten verleent aan de afdeling Burgerzaken van beide gemeenten. De naam van die leverancier is niet bekendgemaakt.

Hackers konden gegevens downloaden van inwoners die een afspraak maakten voor zaken als het afhalen van een identiteitskaart of het aangeven van een geboorte, schrijft regionale omroep Oost. Door het lek hebben hackers nu toegang tot bijvoorbeeld het type afspraak en de naam van de inwoner, maar ook het e-mailadres en telefoonnummer.

Schade onbekend

Het is nog niet bekend wat voor schade de hackers kunnen aanrichten met de gegevens. Tot nu toe zijn er geen signalen van problemen.

De gemeenten adviseren betrokkenen alert te blijven op mogelijke phishingmails op neptelefoontjes. Inwoners kunnen daar doelwit van zijn nu hackers toegang hebben tot hun gegevens.

De Informatiebeveiligingsdienst (IBD) doet onderzoek naar het lek, en brengt binnenkort advies uit om herhaling te voorkomen.